Κατάργηση της πατέντας για εμβόλια – Πρόταση-τομή από Μπάιντεν

Με επίσημη ανακοίνωση της η αμερικανική κυβέρνηση ζητεί να καταργηθεί η πατέντα στα εμβόλια (κάτι που ουσιαστικά έχει κάνει μέχρι στιγμής μόνον το εμβόλιο της AstraZeneca που είναι το φθηνότερο των εμβολίων) δίνοντας στην πράξη την δυνατότητα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και στην Ινδία, τον τρόπο να παρασκευάσουν αντίγραφο του σκευάσματος της Οξφόρδης.

Tα ακριβότερα εμβόλια είναι τα αμερικανικά και κοινοπραξιών, δηλαδή το Pfizer/Biontech και το Moderna, που πωλούνται (η κάθε δόση) γύρω στα 19 δολάρια το πρώτο πλέον και γύρω στα 30 το δεύτερο. Το ρωσικό πωλείται γύρω στα 10 δολάρια και το AstraZeneca γύρω στα 2. Tο κινεζικό της Sinovac γύρω στα 30 η δόση, το αμερικανικό Novavax 16, το επίσης αμερικανικό της Johnson 10 δολάρια Η αμερικανική κυβέρνηση ζητεί από τις μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες που έχουν κατοχυρώσει την τεχνογνωσία τους για το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους.

These extraordinary times and circumstances of call for extraordinary measures.

The US supports the waiver of IP protections on COVID-19 vaccines to help end the pandemic and we’ll actively participate in @WTO negotiations to make that happen. pic.twitter.com/96ERlboZS8

— Ambassador Katherine Tai (@AmbassadorTai) May 5, 2021

Η εκπρόσωπος της κυβέρνησης Τζο Μπάιντεν, Κάθριν Τάι, έκανε την εξής ανακοίνωση: «Αυτοί η εξαιρετική περίοδος που διανύουμε και οι έκτακτες περιστάσεις απαιτούν έκτακτα μέτρα. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουμε την παραίτηση από την προστασία IP από τα εμβόλια COVID-19 για να βοηθήσουμε στον τερματισμό της πανδημίας και θα συμμετάσχουμε ενεργά στις διαπραγματεύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) προκειμένου αυτό να επιτευχθεί».

Τι σηματοδοτεί η πρόταση

Αν γίνει αυτό θα μπορούν να παρασκευάζουν όλα τα εμβόλια (και κυρίως τα mRNA, όπως της Pfizer και της Μoderna), όλοι όσοι διαθέτουν την τεχνική δυνατότητα, σε πολύ χαμηλότερη τιμή, ώστε να το λάβουν και χώρες χωρίς μεγάλη οικονομική δυνατότητα. Πριν από 20 μέρες η Pfizer και η Moderna, όταν το Ισραήλ καθυστέρησε την πληρωμή μιας εβδομαδιαίας καταβολής, σταμάτησαν τις αποστολές εμβολίων, λέγοντας ουσιαστικά στο ισραηλινό υπουργείο Υγείας πως «δεν είμαστε φιλανθρωπικά ιδρύματα». Το πρόβλημα με το Ισραήλ λύθηκε, καθώς πέρασε η ψήφιση του κονδυλίου από το υπουργικό συμβούλιο.

Όμως άλλες χώρες δεν έχουν την δυνατότητα να κάνουν το ίδιο και αρκούνται σε φθηνά σκευάσματα που δεν έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα ή περιμένουν να τους χαρίσουν δόσεις πλουσιότερα κράτη ή να βρει για λογαριασμό τους επαρκείς δόσεις φθηνών εμβολίων ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Ευρωπαϊκά κράτη έμειναν πίσω (και η Ελλάδα μεταξύ αυτών) καθώς παραιτήθηκαν από ένα μέρος των παραγγελιών τους προς την Pfizer, για να στραφούν σε φθηνότερα εμβόλια, με αποτέλεσμα το γνωστό πρόβλημά με το AstraZeneca (πρόβλημα που πήγε πίσω τους εμβολιασμούς κατά τουλάχιστον 20 μέρες).

Η Βουλγαρία ήταν επίσης μεταξύ των κρατών που δεν πήρε από την Pfizer όσα της αναλογούσαν με τη συμφωνία της Κομισιόν για τον πληθυσμό της. Ο λόγος ήταν οικονομικός. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα πλουσιότερα κράτη, όπως η Γερμανία και η Γαλλία να πάρουν περισσότερα εμβόλια από όσα αρχικά δικαιούνταν (δηλαδή αναδιανεμήθηκαν στις πλούσιες χώρες, αυτά που οι φτωχές δεν μπόρεσαν να αγοράσουν).

Υπολογίσιμο κόστος για τα κράτη

Kαθώς είναι βέβαιο πλέον ότι θα απαιτηθούν τρεις δόσεις φέτος και πιθανόν δύο δόσεις του χρόνου ή και κάθε χρόνο, το κόστος των εμβολίων είναι ιδιαίτερα υπολογίσιμο. Τα κράτη θα ξοδέψουν 157 δισ. δολάρια σε εμβόλια, όπως υπολόγισε ιδιωτική εταιρεία, την έκθεση της οποίας έδωσε στη δημοσιότητα το πρακτορείο Reuters. H εταιρεία (IQVIA Holdings Inc IQV.N) υπολόγισε το κόστος, με δεδομένο ότι θα πρέπει να εμβολιασθεί το 70% των πληθυσμών των κρατών, μέχρι το τέλος του 2022 και ότι θα χρειαστεί τουλάχιστον τρίτη δόση μέσα στο 2023. Το κόστος αναμένεται να μειωθεί σταδιακά μέχρι το 2025, λόγω του ανταγωνισμού των φαρμακοβιομηχανιών που θα ρίξει τις τιμές, όπως εκτιμά η προαναφερόμενη εταιρεία.

Αυτό όμως είναι και πάλι λίγο μπροστά στα 130 δισ. δολάρια που ξοδεύτηκαν π.χ. από το 2014 έως το 2020 για μια νέα θεραπεία της ηπατίτιδας C, που δείχνει το τρομερό κόστος της υγείας, καθώς υπάρχουν φάρμακα που πωλούνται 5.000 δολάρια ανά μία δόση. Τα εμβόλια θα αποτελέσουν το 2% στην ουσία όσων χρημάτων ξοδεύουν τα κράτη που έχουν εθνικό σύστημα υγείας (τα περισσότερα) για φάρμακα πρώτης ανάγκης. Το συνολικό κόστος σε φάρμακα πρώτης γραμμής που συνταγογραφούνται, φθάνει τα επτά τρισεκατομμύρια.

Και σε αυτό το κόστος δεν περιλαμβάνονται οι ανάγκες νοσηλείας, οι αμοιβές γιατρών, οι αμοιβές έκτακτου προσωπικού (π.χ. για δειγματοληψίες παγκοσμίως), το κόστος των τεστ, το κόστος επίταξης κλινικών, το κόστος των φαρμάκων που βοηθούν κάπως στην αντιμετώπιση της νόσου, το κόστος οξυγόνου ή συσκευών και συνέργων, μασκών και αντισηπτικών που εκτάκτως αποτέλεσαν κι αυτά ένα γερό κονδύλι για όλα τα κράτη, τόσο από πληρωμές του δημοσίου, όσο και ιδιωτικά από τους πολίτες.