Πατέντες και “εμβολιόδενδρα” – Η αντεπίθεση ΣΥΡΙΖΑ και το “να το δούμε” της Κομισιόν

Στην αντεπίθεση περνά ο ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα της άρσης της πατέντας των εμβολίων, μετά και τις δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν, ότι η ΕΕ είναι έτοιμη να συζητήσει την σχετική πρόταση Μπάιντεν. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης επαναφέρει την πρόταση που είχε υποβάλλει στις αρχές του έτους, με την οποία ζητούσε από τον πρωθυπουργό να καταθέσει επίσημο αίτημα στην ΕΕ. Τότε βέβαια, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως υπενθυμίζει η αντιπολίτευση, απαντούσε στον Αλέξη Τσίπρα ότι ονειρεύεται “εμβολιόδενδρα”.

Σήμερα, η αξιωματική αντιπολίτευση κάνει λόγο για «αυτογελοιοποίηση» του πρωθυπουργού και τονίζει ότι «θα ήταν καλό η κυβέρνηση και ο κ. Μητσοτάκης, αντί να αυτογελοιοποιούνται, να βρουν το θάρρος, έστω και με καθυστέρηση, να αναγνωρίσουν το σφάλμα τους και να καταθέσουν, έστω και τώρα, επίσημη πρόταση στην Κομισιόν για άρση της πατέντας».

Ο ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται και σε χθεσινές δηλώσεις του υπουργού Επικρατείας, υπογραμμίζοντας ότι «ο κ. Γεραπετρίτης ολοκλήρωσε τον εξευτελισμό του κ. Μητσοτάκη για το θέμα της πατέντας, επιβεβαιώνοντας ποιος έκανε χθες τις γελοίες διαρροές, ότι δήθεν ο Έλληνας πρωθυπουργός ανέλαβε ανάλογη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία».

Βολές ΣΥΡΙΖΑ σε Μητσοτάκη

Με αφορμή τα παραπάνω, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης σχολιάζει ότι η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός μάλλον ξεχνούν εύκολα και υπενθυμίζει ότι «στις 15 Ιανουαρίου, ο κ. Μητσοτάκης, στη Βουλή, κληθείς να πάρει θέση για την πρόταση του κ. Τσίπρα να αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άρση του καθεστώτος της πατέντας, ώστε να μπορούν να παράγονται εμβόλια μαζικότερα από περισσότερες φαρμακοβιομηχανίες, μιλούσε για “εμβολιόδεντρο”». Συμπληρώνει επίσης ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ειρωνευόταν τότε, λέγοντας πως «πάλι καλά που δεν ζητήσατε να κρατικοποιηθούν Pfizer και AstraZeneca με έναν νόμο και ένα άρθρο».

Ο ΣΥΡΙΖΑ συμπληρώνει επίσης ότι η πρότασή του για άρση του καθεστώτος της πατέντας στα εμβόλια «κατατέθηκε τόσο από ευρωβουλευτές και βουλευτές του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και στην τηλεφωνική επικοινωνία του Αλέξη Τσίπρα με τον επικεφαλής του ΠΟΥ». Καταλήγει βέβαια, επισημαίνοντας ότι τελικά η πρόταση «υιοθετήθηκε επισήμως από το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και πλέον και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ».

Απαντώντας, κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι η πρόταση είχε διατυπωθεί σε παρέμβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη, σε στήριξη της πρότασης του Ηλία Μόσιαλου που είχε δημοσιευθεί στην FAZ, στις 6 Απριλίου του 2020. Επισημαίνουν ακόμη ότι «στις 4 Μαΐου 2020, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στη Διάσκεψη Δωρητών κατά του κορωνοϊού, δήλωνε ότι το εμβόλιο θα πρέπει να είναι διαθέσιμο σε ολόκληρο τον παγκόσμιο πληθυσμό, αρχής γενομένης από τους πιο ευάλωτους, και πρέπει να διανεμηθεί παγκοσμίως σε ισότιμη βάση. Συνεπώς, προσυπογράφω το κάλεσμα και άλλων ηγετών ότι το εμβόλιο -όποτε εφευρεθεί- θα πρέπει να κηρυχθεί παγκόσμιο δημόσιο αγαθό».

Παίρνει θέση η Κομισιόν

Σήμερα, ωστόσο, εμφανίστηκε και η ΕΕ έτοιμη να συζητήσει την αμερικανική πρόταση για την άρση της πατέντας στα εμβόλια κατά της Covid. Την σχετική δήλωση έκανε η πρόεδρος της Κομισιόν, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ενέταξε μάλιστα αυτήν την ετοιμότητα της Επιτροπής στην γενικότερη πρόθεση της ΕΕ «να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο».

Αναφερόμενη δε ειδικά στο θέμα της πατέντας δήλωσε ότι η Κομισιόν είναι έτοιμη «να συζητήσει με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση αυτών των στόχων αυτών».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΕ έχει ρίξει πολύ κοινοτικό χρήμα στην έρευνα για τα εμβόλια και το θέμα της “συνιδιοκτησίας” απασχόλησε εξαρχής, με κορύφωση την περίοδο που προκλήθηκαν προβλήματα εφοδιασμού από την AstraZeneca. Το θέμα τέθηκε όμως και από διεθνείς οργανισμούς, καθώς οι νέες ανισότητες που επέφερε η πανδημία αμβλύνθηκαν, όταν κυκλοφόρησαν τα εμβόλια. Και αυτό γιατί, οι πλούσιες χώρες πήραν τη μερίδα του λέοντος, κάτι που συνέβη ακόμα και στην περίπτωση της ΕΕ, όπου η Γερμανία, παρά την κοινή παραγγελία, εξασφάλισε περισσότερες δόσεις.

Στις δηλώσεις της, η πρόεδρος της Κομισιόν, η οποία βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα για τις συμφωνίες προμήθειας εμβολίων, τόνισε ότι η ΕΕ είναι σήμερα «ο βασικός εξαγωγέας εμβολίων στον κόσμο» και κάλεσε τις άλλες χώρες που παράγουν εμβόλια, να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές. Η αιχμή αφορά την Βρετανία και την διαμάχη που ξέσπασε με την ΕΕ, σχετικά με τη διάθεση των εμβολίων της AstraZeneca, που παράγονται στα βρετανικά εργοστάσια της εταιρίας, καθώς δεν έχει εξαχθεί ούτε μία δόση από αυτές τις ποσότητες.

Πρόκειται όμως για αιχμή και κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου με προεδρική απόφαση απαγορεύεται αυστηρά η εξαγωγή εμβολίων, ενώ επιβάλλονται περιορισμοί στην εξαγωγή συστατικών που απαιτούνται για την παραγωγή εμβολίων. Χθες πάντως, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι υποστηρίζει την άρση της πατέντας, διευκρινίζοντας παραλλήλως ότι η Ουάσινγκτον συμμετέχει πλέον «ενεργά» στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Παγκόσμιο ζήτημα

Σημειώνεται ότι η ΕΕ, μέχρι σήμερα, δεν αντιμετώπιζε θετικά την προοπτική να αρθεί το καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια, τονίζοντας ότι η διαδικασία αυτή απαιτεί πολύ χρόνο και ότι δεν υπάρχουν μέσα παραγωγής που να μπορούν να κινητοποιηθούν άμεσα. Πρόσφατα, ωστόσο, είχε αρχίσει να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο, δίνοντας όμως ένα βάθος χρόνου για την λήψη αποφάσεων.

Μόλις την περασμένη Δευτέρα άλλωστε, ο Ευρωπαίος Επίτροπος, αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά, Τιερί Μπρετόν, υποστηρίζοντας ότι «μία μεταφορά πατέντας θα σήμαινε έναρξη της παραγωγής μετά από έναν χρόνο έως 14 μήνες», πρόσθεσε ότι «το επόμενο έτος, όταν θα έχουμε επιτύχει την αύξηση της παραγωγής των εργοστασίων μας, μπορεί να τεθεί το θέμα».

Το θέμα τέθηκε πάντως νωρίτερα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μετά τα αιτήματα της Ινδίας (η οποία πλήττεται σφοδρά από την πανδημία) και των χωρών της Λατινικής Αμερικής για προσωρινή άρση της πατέντας, προκειμένου να επιταχυνθεί η παραγωγή εμβολίων. Ωστόσο, ορισμένες χώρες αντιδρούν, με πρώτη τη Γαλλία, η οποία αν και έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες για την εύρεση εμβολίου, φαρμακοβιομηχανίες της, όπως η Sanofi, έχουν υπογράψει συμφωνίες για την παραγωγή εμβολίων άλλων  εταιριών.