Η άγρια “πεζομαχία” στη θάλασσα – Η μεγάλη σφαγή Λατίνων

Από το 1204 όταν οι άθλιοι «Σταυροφόροι» της Δ’ Σταυροφορίας κατέλαβαν την πόλη και ως άλλοι σταυρωτές διαμοίρασαν τα ιμάτια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δεν υπήρξε στιγμή ειρήνης στην ελληνική χερσόνησο. Μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης ο νέος Έλληνας, όπως τον ονόμαζαν και οι Λατίνοι, αυτοκράτωρ Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος, προσπάθησε να αναστήσει την πληγωμένη αυτοκρατορία.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η ναυμαχία-μάχη της Δημητριάδας. Το 1272/73 –κατ’ άλλες πηγές το (πιθανότερο) 1274/75– ο αυτοκράτωρ έστειλε τις δυνάμεις του κατά του Έλληνα άρχοντα της Θεσσαλίας Ιωάννη Δούκα που είχε συμμαχήσει με τους Λατίνους. Στη μάχη των Νέων Πατρών (σημερινή Υπάτη Φθιώτιδος) ο βυζαντινός στρατός ηττήθηκε.

Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος είχε παράλληλα στείλει τον στόλο του στις θεσσαλικές ακτές προς υποστήριξη των χερσαίων επιχειρήσεων. Ο βυζαντινός στόλος διέθετε πάνω από 50 πλοία, σύμφωνα με τον ιστορικό Νικηφόρο Γρηγορά. Δυτικές πηγές κάνουν λόγο για 80 πλοία, αλλά ο αριθμός αυτός ελέγχεται, καθώς οι Λατίνοι είχαν την τάση να παρουσιάζουν πάντα τις βυζαντινές δυνάμεις πολύ ισχυρότερες των δικών τους. Επικεφαλής του βυζαντινού στόλου ήταν ο έμπειρος και γενναίος στρατηγός Αλέξιος Δούκας Φιλανθρωπινός.

Στον στόλο αυτό που είχε αγκυροβολήσει στη Δημητριάδα αποφάσισε να επιτεθεί ο μεγάλος Λατίνος άρχοντας της εποχής Γουλιέλμος ντι Βερόνα μαζί με τον Βενετό Φίλιππο Σανούδο. Οι Λατίνοι διέθεταν 62 πλοία, σύμφωνα με δυτικές πηγές. Τα πλοία τους ήταν λομβαρδικά, του ντι Βερόνα που ήταν και άρχοντας του 1/3 της Εύβοιας (Τριτημόριος) και βενετικά, παρά το γεγονός ότι Βυζάντιο και Βενετία δεν βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση.

Επίθεση, σφαγή και ανατροπή

Οι Λατίνοι αποφάσισαν να προσβάλουν αιφνιδιαστικά τους Βυζαντινούς. Τα πλοία τους ήταν ισχυρότερα και «κατάφρακτα» διαθέτοντας ξύλινους πύργους επανδρωμένους με πολλούς στρατιώτες. Έτσι όταν επιτέθηκαν τα ελαφρότερα βυζαντινά σκάφη, όντας αγκυροβολημένα, έχασαν το μοναδικό πλεονέκτημα που είχαν, αυτό της ευκινησίας. Οι Λατίνοι, τρόπο τινά, μετέτρεψαν τη ναυμαχία σε πεζομαχία εντός της θαλάσσης και σύντομα κέρδισαν το πλεονέκτημα έναντι των Βυζαντινών.

Η νίκη φαινόταν σίγουρη. Αλλά εκείνη την ώρα εμφανίστηκαν βυζαντινές ενισχύσεις υπό τον αδελφό του αυτοκράτορα στρατηγό Ιωάννη Παλαιολόγο. Οι νεοαφιχθέντες επιβιβάστηκαν στα βυζαντινά πλοία και αντεπιτέθηκαν στους Λατίνους! Έτσι η πεζομαχία μέσα στη θάλασσα φούντωσε και πάλι. Η μάχη συνεχίστηκε, αιματηρή, με άγριο πείσμα όλη την ημέρα, μέχρι να πέσει η νύκτα. Όλα τα πλοία των Λατίνων –πλην δύο– είχαν κυριευθεί με το σπαθί!

Οι Λατίνοι σφαγιάστηκαν ανελέητα από τους Βυζαντινούς και μεταξύ των νεκρών ήταν και ντι Βερόνα. Ο Σανούδο, πιο τυχερός, αιχμαλωτίσθηκε. Ήταν μια μεγάλη νίκη, μια μεγάλη ανατροπή για τους Βυζαντινούς. Μετά δε τη νίκη τα πράγματα για την Αυτοκρατορία βελτιώθηκαν περισσότερο όταν ο Μιχαήλ διόρισε ναύαρχο τον περίφημο Λικάριο (Ικάριο στις βυζαντινές πηγές).