Από το “φτωχό θέατρο” στον άστεγο ηθοποιό

Όταν ο Γέρζι Γκροτόφσκι μέσα από τη φιλοσοφία του για ένα “φτωχό θέατρο” άλλαζε την θεατρική αισθητική και την αντίληψή μας για την Τέχνη, σίγουρα δεν εννοούσε ότι ο ηθοποιός πρέπει να είναι άστεγος. Ο Πολωνός “γκουρού” του παγκόσμιου θεάτρου ήθελε λιτό το θέατρο, αλλά υγιή και ετοιμοπόλεμο τον ηθοποιό. Δεν είχε βέβαια κατά νου την πανδημία.

Ο κόσμος της Τέχνης χτυπήθηκε βαριά από τα περιοριστικά μέτρα. Ανελέητα θα μπορούσε να πει κανείς. Οι παραγωγές σταμάτησαν παγκοσμίως, φεστιβάλ ακυρώθηκαν, κινηματογραφικές και θεατρικές αίθουσες παραμένουν κλειστές. Τα δισεκατομμύρια σίγουρα χάθηκαν στον τομέα της ψυχαγωγίας. Αυτοί, ωστόσο, που χτυπήθηκαν περισσότεροι είναι οι καλλιτέχνες, που προέκυψαν μέσα από εκείνη την υπέροχη ιδέα “για ένα φτωχό θέατρο”. Οι δημιουργοί των μικρών σχημάτων που στον καιρό της πανδημίας, αντιμετωπίζουν πρόβλημα πραγματικής επιβίωσης και κινδυνεύουν να βρεθούν, κυριολεκτικά, στον δρόμο. Ανήμποροι ακόμα και για ένα θέατρο του δρόμου.

Στην Ελλάδα είναι γνωστή η διαμάχη που είχε προκύψει με το υπουργείο Πολιτισμού σχετικά με τις ενισχύσεις των δημιουργών και των ανθρώπων της Τέχνης και του θεάματος, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της πανδημίας. Το θέμα της επιβίωσης των ανθρώπων της Τέχνης, το οποίο είναι παγκόσμιο, επανήλθε όμως στο προσκήνιο, αυτή τη φορά από την Βρετανία, με τις δηλώσεις της Έλεν Μίρεν, η οποία χτύπησε καμπάνα κινδύνου για τον χώρο του θεάτρου, μέλη του οποίου κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς στέγη.

Η “βασίλισσα” και το “μεροδούλι” 

 

 

 

 

 

«Υπάρχει ανησυχία ότι οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να πληρώσουν το νοίκι τους» υπογράμμισε, σε συνέντευξή της, η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός, για την ερμηνεία της στον ρόλο της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ στην ταινία “Η Βασίλισσα” (2006). Με μια αφοπλιστική ευθύτητα, η 75χρονη ηθοποιός τόνισε ότι οι άνθρωποι που εργάζονται στο θέατρο «ζουν συχνά, όπως πολλοί άνθρωποι, μεροδούλι-μεροφάι» για να προσθέσει ότι «όταν τα μεροκάματα αυτά δεν υπάρχουν πια» είναι σίγουρο πως «πολλοί από αυτούς κινδυνεύουν να χάσουν τη στέγη τους».

Οι άνθρωποι του θεάτρου, όχι μόνον οι ηθοποιοί, όλοι οι εργαζόμενοι στον θεατρικό τομέα, «πολύ συχνά δεν είναι το είδος των ανθρώπων που έχουν μπορέσει να δημιουργήσουν ένα μικρό κομπόδεμα ασφαλείας» είπε η ίδια, θέλοντας να δείξει ότι αυτό κάνει την κατάσταση ακόμα πιο δύσκολη. Πρόσθεσε βεβαίως ότι είναι πολύ σημαντικό να προστατευθεί το θέατρο, επειδή αποτελεί «ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας μας στο Ηνωμένο Βασίλειο». Το θέατρο είναι σίγουρο σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της βρετανικής πολιτισμικής παράδοσης. Η Βρετανία είναι η πατρίδα του Σαίξπηρ και ο Σαίξπηρ ο δημιουργός του “νέου κανόνα”. Όλοι γνωρίζουμε όμως ποια είναι η πατρίδα του Θεάτρου και η χώρα στην οποία γεννήθηκε η Τραγωδία.

Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι η βρετανική κυβέρνηση αποδέσμευσε, και μάλιστα  επειγόντως, μια βοήθεια 1,57 δισεκατομμυρίου λιρών (1,72 δισεκ. ευρώ) για τον πολιτιστικό τομέα, προκειμένου αυτός να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της πανδημίας. Ωστόσο, οι επαγγελματικές ενώσεις των δημιουργών και των εργαζομένων στον χώρο του θεάματος εκφράζουν λύπη και δυσαρέσκεια για το γεγονός, ότι αρκετά μεγάλος αριθμός ανεξάρτητων εργαζόμενων να μείνουν έξω από το σύστημα “μερικής ανεργίας” που έχει δημιουργήσει η βρετανική κυβέρνηση.

SOS για το θέατρο 

Ανάλογο ζήτημα αντιμετωπίζουν αρκετοί καλλιτέχνες και στην Ελλάδα, όπου προϋπόθεση για την καταβολή του κορωνοεπιδόματος είναι οι υποψήφιοι να έχουν εγγραφεί στο Μητρώο Καλλιτεχνών και Δημιουργών του υπουργείου Εργασίας. Οι άνθρωποι της Τέχνης στην Ελλάδα, όπως και οι Βρετανοί συνάδελφοί τους, παραμένουν σχεδόν 9 μήνες χωρίς δουλειά και πολλοί άνθρωποι του χώρου αναφέρουν ότι το δεύτερο lockdown τους έχει επιφέρει ολική απώλεια εισοδημάτων. Με τα «μεροκάματα», όπως είπε χαρακτηριστικά η Έλεν Μίρεν, να έχουν εξαφανιστεί δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι ολόκληρος ο κλάδος οδεύει σε ανθρωπιστική κρίση.

Την ίδια ώρα, οι προτεραιότητες για το υπουργείο Πολιτισμού, όπως αποτυπώνονται στον προϋπολογισμό του 2021, χαρακτηρίζονται εξαιρετικά χαμηλές, καθώς προβλέπονται 359.100.000 ευρώ, έναντι 335.200.000 ευρώ που διατέθηκαν το 2020. Το ποσό αυτό κρίνεται εξαιρετικά μικρό, αφού οι  εργαζόμενοι στον πολιτιστικό τομέα έχουν αναδειχθεί σε πρωταγωνιστές των πληττόμενων εργαζομένων, έχοντας χάσει, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ήδη από το πρώτο εξάμηνο του 2020, το 95% του εισοδήματός τους.

Αυτό πάντως μάλλον δεν είναι η μοναδική διαφορά μας με τους Βρετανούς. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, το 2018, τα 1.100 βρετανικά θέατρα, τα οποία απασχολούσαν 290.000 ανθρώπους, είχαν έσοδα από εισιτήρια 1,28 δισεκατομμύριο λίρες (1,40 δισεκ. ευρώ). Αυτό ανέφερε Έκθεση του Κοινοβουλίου που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιούλιο, τονίζοντας ότι αυτά τα θέατρα προσέλκυσαν 34 εκατομμύρια θεατές, όσους δηλαδή όλοι οι ποδοσφαιρικοί αγώνες του βρετανικού πρωταθλήματος!