Το Ριάντ βάζει φωτιά στον Λίβανο

του Γιώργου Λυκοκάπη  – 

Τον Φεβρουάριο του 2005 μία ισχυρή έκρηξη συγκλονίζει την Βηρυτό. Ένας εκρηκτικός μηχανισμός σκοτώνει τον Λιβανέζο πολιτικό και επιχειρηματία Ραφίκ Χαρίρι και δεκάδες άλλους ανθρώπους. Η δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου παραμένει ακόμα και σήμερα ανεξιχνίαστη. Λίγους μήνες μετά δολοφονείται με παρόμοιο τρόπο και ο Ζορζ Χαβί, ο ιστορικός ηγέτης του λιβανέζικου κομμουνιστικού κόμματος.

Τι σχέση μπορεί να είχε ένας πάμπλουτος Άραβας πολιτικός με μία εμβληματική φιγούρα της λιβανέζικης Aριστεράς; Και οι δυο πολιτικοί είχαν μετατραπεί σε σφοδρούς επικριτές της πολυετούς συριακής κατοχής του Λιβάνου από τα στρατεύματα του καθεστώτος Άσαντ. Μία κατοχή που είχε τις ρίζες της στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο που είχε προηγηθεί στην κοσμοπολίτικη χώρα.

Η δολοφονία Χαρίρι υπήρξε καθοριστική για τις εξελίξεις που ακολούθησαν. Μια σειρά κυβερνήσεων, ανάμεσα τους η αμερικανική, κατηγόρησαν ως υπεύθυνες για την δολοφονία τις μυστικές υπηρεσίες του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο πρόεδρος της Συρίας έλαβε το μήνυμα. Απέσυρε τα συριακά στρατεύματα από τον Λίβανο για να μην έχει την τύχη του Σαντάμ Χουσεΐν.

Ο Λίβανος είχε απομακρυνθεί από την επιρροή της Συρίας, όχι όμως και από την αντίστοιχη του Ιράν. Η Χεζμπολάχ, η πανίσχυρη φιλοϊρανική παραστρατιωτική οργάνωση των σιιτών του Λιβάνου, δεν είχε αφοπλιστεί. Το Ισραήλ αποπειράθηκε το καλοκαίρι του 2006 με μία στρατιωτική εισβολή να συντρίψει το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης. Όπως είναι γνωστό απέτυχε παταγωδώς.

Με το χέρι στη σκανδάλη η Χεζμπολάχ

Ο Λίβανος ζει ξανά δραματικές ώρες μετά την αιφνιδιαστική παραίτηση του πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι που ανακοινώθηκε στις αρχές Νοεμβρίου. Ο γιος του δολοφονηθέντα Λιβανέζου πολιτικού κατηγόρησε την Χεζμπολάχ πως είχε οργανώσει την δολοφονία του. Σε διάγγελμα του μίλησε για την ανάμιξη στο δολοφονικό σχέδιο και της ιρανικής κυβέρνησης. Η παραίτησή του ανακοινώθηκε από τα μέσα ενημέρωσης της Σαουδικής Αραβίας, κατά την διάρκεια της επίσκεψης του Λιβανέζου πρωθυπουργού στο Ριάντ.

Η Σαουδική Αραβία δήλωσε πως η Χεζμπολάχ και το Ιράν κρατούν το πολιτικό σύστημα του Λιβάνου σε ομηρία. Αμέσως η Τεχεράνη απάντησε, αποκαλώντας τον Χαρίρι “αχυράνθρωπο” των Σαουδαράβων. Αρνήθηκε κάθε εμπλοκή, όπως και η Χεζμπολάχ. Μία σειρά επεισοδίων κλιμάκωσε την ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες, με τη Χεζμπολάχ να είναι με το δάχτυλο στη σκανδάλη στον Λίβανο.

Καμία εντύπωση δεν προκάλεσε ότι η κυβέρνηση του Ισραήλ, ο μεγάλος εχθρός του Ιράν και της Χεζμπολάχ, υποστήριξε τις θέσεις της Σαουδικής Αραβίας. Εντύπωση, όμως, προκαλεί η σιωπή για τα δραματικά αυτά γεγονότα του μεγαλύτερου συμμάχου του Τελ Αβίβ και του Ριάντ, της Ουάσιγκτον.

Η στάση των ΗΠΑ και της Γαλλίας

Ο πρόεδρος Τραμπ, που εκτοξεύει κατά καιρούς πολεμικές απειλές κατά της Τεχεράνης, δεν προχώρησε σε ανάλογες δηλώσεις μετά την παραίτηση Χαρίρι. Η αμερικανική κυβέρνηση δεν μοιάζει πρόθυμη να αξιοποιήσει την απόπειρα δολοφονίας του Λιβανέζου πρωθυπουργού για να επιτύχει τη διάλυση της Χεζμπολάχ.

Ο πρόεδρος Μακρόν ήταν περισσότερο διαφωτιστικός κατά την τηλεφωνική συνομιλία που είχε πριν μερικές μέρες με τον πρόεδρο του Λιβάνου, τον Μισέλ Αούν. Σε μία αποστροφή του ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε πως “οι πολιτικοί ηγέτες του Λιβάνου πρέπει να είναι ελεύθεροι στις μετακινήσεις τους”. Ο Μακρόν μοιάζει να θεωρεί πως ο Λιβανέζος πρωθυπουργός αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από πιέσεις του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας. Πως βρίσκεται πλέον υπό καθεστώς ομηρίας από το Ριάντ. Την εκδοχή αυτή υποστήριξε επίσημα και η κυβέρνηση του Λιβάνου.

Ο Σαάντ Χαρίρι έχει σαουδαραβική υπηκοότητα. Δεν θα τολμούσε σε καμία περίπτωση να συγκρουστεί με τη θέληση του πανίσχυρου Σαουδάραβα μονάρχη. Μόλις διαπίστωσε πως η θέληση του μονάρχη είναι ο περιορισμός της ιρανικής επιρροής στον Λίβανο, δεν είχε άλλη επιλογή από την παραίτηση.

Σαφώς δεν υπάρχει καμία αναλογία με τα γεγονότα του 2005, που οδήγησαν στην αποχώρηση των συριακών στρατευμάτων. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αν και θεωρούν την Χεζμπολάχ “τρομοκρατική οργάνωση”, στηλίτευσαν ευθέως τη στάση του Ριάντ. Μίλησαν για “εξωτερικές παρεμβάσεις” που απειλούν τη σταθερότητα της χώρας.

Ο παράγοντας πρόσφυγες

Ο Λίβανος φιλοξενεί χιλιάδες Σύρους πρόσφυγες. Είναι βέβαιο πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τρέμουν μία νέα έξαρση του προσφυγικού ζητήματος που θα προκύψει με μαθηματική ακρίβεια αν ξεκινήσουν ενδοθρησκευτικές συγκρούσεις στη χώρα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν πάρει το μάθημα τους από τα γεγονότα που προηγήθηκαν στη Συρία.

Γνωρίζουν πολύ καλά τις ευθύνες της Σαουδικής Αραβίας στην ενίσχυση των ακραίων  τζιχαντιστικών οργανώσεων στον συριακό εμφύλιο. Γνωρίζουν επίσης πως οι τζιχαντιστές που αιματοκυλούν κατά καιρούς τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν είναι ούτε σιίτες, ούτε μέλη της Χεζμπολάχ.

Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας δεν θα βρει πολλούς υποστηρικτές ούτε στο εσωτερικό του Λιβάνου, μία χώρα όπου το σιιτικό δόγμα αντιστοιχεί στο 40% του πληθυσμού. Οι σουνιτικοί πληθυσμοί δεν καταπιέζονται, ούτε διώκονται όπως στο Ιράκ και στη Συρία. Αντιθέτως αποτελούν μέρος της επιχειρηματικής και της πολιτικής ελίτ της χώρας. Τα πιο φτωχά στρώματα της χώρας είναι οι σιίτες, στους οποίους η Χεζμπολάχ ασκεί επιρροή με το πλούσιο κοινωνικό της έργο.

Μέχρι και ο λιβανέζικος στρατός σε ανακοίνωση του δήλωσε “πως δεν υπάρχει σχέδιο δολοφονίας κατά του Χαρίρι”. Μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα αξιόμαχος αλλά η πλειοψηφία των ανώτατων αξιωματικών του λιβανέζικου στρατού είναι σουνίτες και χριστιανοί. Επομένως είναι λίγο δύσκολο να κατηγορηθούν ως “πράκτορες” της Τεχεράνης.

Η επίθεση Αούν

Ο πρόεδρος Μισέλ Αούν ανέβασε μάλιστα τους τόνους κατά του Ριάντ. Ο επικεφαλής της λιβανέζικης κυβέρνησης χαρακτήρισε τον Χαρίρι “αιχμάλωτο” του Σαουδάραβα μονάρχη και δεν αποδέχτηκε την παραίτηση του. Ο Μαρωνίτης Αούν υπήρξε σφοδρός πολέμιος της Συρίας στο παρελθόν, του μεγαλύτερου συμμάχου του Ιράν και της Χεζμπολάχ στον αραβικό κόσμο. Είναι πρώην στρατηγός του λιβανέζικου στρατού και η υποψηφιότητά του είχε υποστηριχθεί από τη Χεζμπολάχ.

Πως είναι δυνατόν μία επιφανής προσωπικότητα των χριστιανών μαρωνιτών να συμμαχεί με μία ισλαμική παραστρατιωτική οργάνωση; Ο ογδοντάχρονος Μισέλ Αούν έχει ζήσει τον αιματηρό εμφύλιο του Λιβάνου, σε αντίθεση με τον πάμπλουτο νεαρό βασιλιά Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας.

Γνωρίζει πολύ καλά πως η σιιτική οργάνωση δεν βαρύνεται με φρικιαστικά εγκλήματα πολέμου στον λιβανέζικο εμφύλιο. Η κοινότητα των σιιτών απείχε από τις βίαιες συγκρούσεις που ξέσπασαν την δεκαετία του ’70 στους δρόμους της Βηρυτού, μεταξύ των χριστιανικών και των αραβικών παραστρατιωτικών ομάδων.

Η ένοπλη δράση της σιιτικής οργάνωσης ξεκίνησε την δεκαετία του ’80 κατά των κατοχικών ισραηλινών στρατευμάτων που είχαν καταλάβει τον νότιο Λίβανο. Όπως είναι γνωστό στέφθηκε με επιτυχία, μιας και οι ισραηλινοί αποχώρησαν το 2000 από την χώρα.

Ο σεΐχης Νασράλα

Ο σεΐχης Νασράλα σε διαγγέλματα του καταδικάζει με σφοδρότητα τις σφαγές των χριστιανών στην Συρία και στο Ιράκ από φανατικούς (σουνίτες) ισλαμιστές. Η Χεζμπολάχ δεν επιδιώκει την βίαιη επιβολή της σαρία, όπως οι σουνιτικές τρομοκρατικές οργανώσεις, τις οποίες υποστηρίζει το Ριάντ στην περιοχή. Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που η οργάνωση είναι πλέον δημοφιλής ακόμα και στις τάξεις των παλαιών συμμάχων του Ισραήλ στον Λίβανο. Των χριστιανών μαρωνιτών, όπως έχει δείξει η υποστήριξη που έχει από τον Μισέλ Αούν.

Η κρίση στον Λίβανο μοιάζει να είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι εξουσίας του νεαρού βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας. Μία προσπάθεια να ισχυροποιήσει τη θέση του στο εσωτερικό του βασιλείου. Είχαν προηγηθεί οι μαζικές συλλήψεις που προχώρησε εις βάρος ανώτατων Σαουδαράβων αξιωματούχων για διαφθορά. Δείχνοντας σκληρή γραμμή κατά του αιώνιου εχθρού του Ριάντ, τους “άπιστους” του σιιτικού Ιράν, ο μονάρχης αποτρέπει το ενδεχόμενο εκθρονισμού του. Ένα ενδεχόμενο που σίγουρα εξετάζει η πτέρυγα του καθεστώτος που έχει πέσει σε δυσμένεια.

Η διεθνής κοινότητα είναι ξεκάθαρο πως δεν έχει σαν προτεραιότητα τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ. Οι Λιβανέζοι δεν έχουν καμία διάθεση να εμπλακούν σε έναν νέο εμφύλιο. Οπότε μένει το σενάριο να προχωρήσει η Σαουδική Αραβία σε βομβαρδισμό των θέσεων της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Ούτε αυτό μοιάζει πιθανό. Ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας μόνο αν έχει αυτοκτονικές τάσεις θα προχωρήσει σε πολεμική αντιπαράθεση με τη Χεζμπολάχ. Θα προκαλέσει αυτόματα την ένοπλη αντίδραση της Τεχεράνης, και την εξέγερση των σιιτικών πληθυσμών του Κόλπου. Σε αυτή την περίπτωση η ρουκέτα που εκτόξευσαν στο βασίλειο οι σιίτες αντάρτες της Υεμένης δεν θα είναι τίποτα μπροστά στην κόλαση που θα ακολουθήσει.