Ιούλιος Καίσαρ: Η μεγάλη σύγκρουση Ρώμης-Γερμανών

Μετά τη συντριπτική νίκη του κατά των Ελβετών το 58 π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρ αποφάσισε πως ήταν πλέον καιρός να επανέλθει στον αρχικό του σκοπό, την εκκαθάριση της Γαλατίας από τους Γερμανούς, οι οποίοι συνιστούσαν μια μόνιμη απειλή στα βόρεια σύνορα των ρωμαϊκών κτήσεων. Στο μεταξύ οι Γαλάτες, εντυπωσιασμένοι από το μέγεθος της επιτυχίας του Καίσαρα, απέστειλαν πρέσβεις σε αυτόν για να τον ευχαριστήσουν που έσωσε τη Γαλατία από την ελβετική απειλή. Του ζητούσαν όμως επίσης να τους απαλλάξει από τους Γερμανούς του Αριοβίστου, οι οποίοι είχαν νικήσει και υποτάξει τους Γαλάτες.

Ο Καίσαρ, ο οποίος έτσι και αλλιώς είχε αντιληφθεί το μέγεθος της απειλής που συνιστούσε ο Αριόβιστος, αποφάσισε να αποστείλει πρέσβεις στον Γερμανό αρχηγό. Ο Αριόβιστος δέχθηκε μεν τους πρέσβεις, αλλά τους απάντησε ότι αν επιθυμούσε κάτι ο ίδιος από τον Καίσαρα θα μετέβαινε μόνος του σε αυτόν. Αν δε ο Καίσαρ επιθυμούσε κάτι από τον ίδιο θα έπρεπε να πάει μόνος τους να το πάρει.

Ρώτησε τέλος τους πρέσβεις τι ζητά ο Καίσαρ στο δικό του τμήμα της Γαλατίας, το οποίο άλλωστε είχε κατακτήσει μετά από νικηφόρο πόλεμο. Ο Καίσαρ όταν έμαθε τα παραπάνω απέστειλε εκ νέου πρέσβεις στον Αριόβιστο και του ζητούσε να μην μεταφέρει νέους εποίκους από τη Γερμανία στη Γαλατία και να απελευθερώσει τους υποταγμένους Γαλάτες.

Διπλωματία και σπαθί

Ο Γερμανός ηγεμόνας όμως αγέρωχα δεν απεδέχθη τις προτάσεις του Καίσαρα και του απάντησε πως ως νικητής είχε κάθε δικαίωμα να συμπεριφέρεται κατά το δοκούν στους ηττημένους. Την ώρα που ο Καίσαρας ελάμβανε την αρνητική απάντηση του Αριοβίστου, έσπευδαν στο στρατόπεδο του και πρέσβεις των γαλατικών φυλών των Αιδούων και των Τρεβήρων, οι οποίοι του ζητούσαν τη βοήθεια του για να αντιμετωπίσουν νέα εισβολή 100 σουηδικών φυλών.

Στο άκουσμα αυτής της είδησης ο Καίσαρ αποφάσισε πως είχε παρέλθει πλέον η ώρα των λόγων. Είχε έρθει η ώρα των όπλων και πάλι. Αφού διέταξε τη συγκέντρωση εφοδίων, ο Καίσαρ επικεφαλής του στρατού, κίνησε προς συνάντηση των δυνάμεων του Αριοβίστου. Κατά την πορεία πληροφορήθηκε ότι και ο Αριόβιστος είχε συγκεντρώσει τις δυνάμεις του και βάδιζε κατά της πρωτεύουσας των Σηκουανών Βεσοντίου. Ο Καίσαρ τότε επιτάχυνε την πορεία του. Σκοπός του ήταν να προλάβει την κατάληψη της πόλης από τους Γερμανούς. Η πόλη διέθετε αφθονία εφοδίων τα οποία θα ήταν σκόπιμο να μην πέσουν στα χέρια των Γερμανών.

Ρωμαϊκή δειλία και Καίσαρ

Ήταν όμως και κτισμένη σε τόπο οχυρό και τυχόν επιχείρηση ανακατάληψής της θα απαιτούσε αιματηρές και χρονοβόρες προσπάθειες. Η προσπάθεια των ανδρών του Καίσαρα απέδωσε καρπούς και τελικά οι Ρωμαίοι έφτασαν πρώτοι και κατέλαβαν την πόλη. Η επαφή όμως των ανδρών του Καίσαρα με τους Γαλάτες, εντός της πόλης, είχε ένα δυσάρεστο αποτέλεσμα. Οι Γαλάτες, τρέμοντας από το θάρρος και την πολεμική ικανότητα των Γερμανών, διέδωσαν ιστορίες τρόμου και στο ρωμαϊκό στρατόπεδο ενσπείροντας τον πανικό.

Και πράγματι ακόμα και ανώτατοι αξιωματικοί εμφανίστηκαν ενώπιον του Καίσαρα και προβάλλοντας ανόητες δικαιολογίες του ζητούσαν να τους επιτρέψει να επιστρέψουν στη Ρώμη.  Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Καίσαρ στα απομνημονεύματα του «σε όλο το ρωμαϊκό στρατόπεδο υπογράφονται διαθήκες»! Εμπρός σε ένα τέτοιο κλίμα μόνο ένας μεγάλος άνδρας θα μπορούσε να αναπεξέλθη. Και ο Καίσαρ ήταν μεγάλος άνδρας και το απέδειξε. Αρχικά συγκάλεσε συμβούλιο όλων των αξιωματικών του στους οποίους μίλησε με σκληρά λόγια.

Τους επιτίμησε για τη λιποψυχία τους και τους θύμισε πως στο παρελθόν οι Ρωμαίοι είχαν αφανίσει τους Κίμβρους και τους Τεύτονες. Είτε από ντροπή, είτε γιατί πράγματι πίστεψαν στα λόγια του, οι Ρωμαίοι αξιωματικοί ξύπνησαν θαρρείς από λήθαργο και με τη σειρά τους συνέφεραν και τους άνδρες τους.

Οι λεγεώνες προχωρούν…

Κατόπιν τούτων ο στρατός κίνησε, όχι μέσω της συνηθισμένης οδού, αλλά από άλλη, μακρύτερη μεν, ασφαλέστερη δε. Οδηγός του στρατού ήταν ο πιστός Γαλάτης φύλαρχος Διβικιακός. Ύστερα από επτά ημερών πορεία οι ανιχνευτές ειδοποίησαν τον Καίσαρα ότι ο εχθρός εβρίσκετο σε απόσταση 24.000 βημάτων (18 χλμ. περίπου). Οι Γερμανοί είχαν όμως και αυτοί εντοπίσει τη στρατιά του Καίσαρα. Ο Αριόβιστος απέστειλε τότε μήνυμα στον Καίσαρα στο οποίο άφηνε να εννοηθεί ότι δεν έβλεπε εχθρικά την συνδιαλλαγή.

Ο Καίσαρας άρχισε από την πλευρά του να ελπίζει ότι δεν θα χρειαζόταν τελικά να συγκρουστεί με τους Γερμανούς. Τελικά συμφωνήθηκε να συναντηθούν οι δύο ηγέτες στο μεταξύ των στρατοπέδων τους χώρο, συνοδευόμενοι από λίγους ιππείς. Ο Καίσαρ όμως επειδή δεν εμπιστευόταν τους Γαλάτες ιππείς, τους αφαίρεσε τα άλογα και τα παραχώρησε σε λεγεωναρίους της Χ Λεγεώνας, την οποία είχε ονομάσει λεγεώνα της προσωπικής του φρουράς.

Η συνάντηση έλαβε χώρα σε έναν λοφίσκο. Εκεί προσήλθαν έφιπποι και οι δύο αρχηγοί συνοδευόμενος ο καθένας από 10 άνδρες του. Άλλοι άνδρες τους στάθμευαν σε απόσταση 200 βημάτων εκατέρωθεν του λοφίσκου. Ο Καίσαρ επανέλαβε και πάλι τις παλαιές του προτάσεις. Ζήτησε από τον Αριόβιστο να αφήσει ελεύθερους τους Γαλάτες συμμάχους της Ρώμης και να απαγορεύσει τη διάβαση του Ρήνου σε άλλους Γερμανούς.

Ο Αριόβιστος αντέκρουσε τις αιτιάσεις του Καίσαρα και του είπε ότι δεν είχε σκοπό να επιτεθεί κατά των γαλατικών κτήσεων της Ρώμης. Δεν ήταν όμως και διατεθειμένος να εγκαταλείψει τις κατακτήσεις του. Πριν όμως ολοκληρωθεί η συνομιλία οι Γερμανοί ιππείς που βρίσκονταν πλησίον του λοφίσκου, επιτέθηκαν κατά των Ρωμαίων. Αμέσως ο Καίσαρ διέκοψε τη συνομιλία και υποχώρησε μαζί με τους άνδρες του προς το στρατόπεδο του. Δύο μέρες μετά ο Γερμανός ηγεμόνας ζήτησε και πάλι να συναντηθεί με τον Καίσαρα.

Νέες διπλωματικές κινήσεις… των όπλων

Ο τελευταίος όμως απέστειλε στο γερμανικό στρατόπεδο ως πρέσβεις τους Γάιο Βαλέριο Πρόκιλο και Μάρκο Μέτιο. Όταν τους αντίκρισε ο Αριόβιστος διέταξε θυμωμένος τη σύλληψη τους. Προσεβλήθη από το γεγονός ότι ο Καίσαρ του έστειλε αντιπροσώπους και δεν προσήλθε ο ίδιος να τον συναντήσει. Δύο μέρες αργότερα διέταξε τη μεταφορά του στρατοπέδου του πλησιέστερα του ρωμαϊκού. Τώρα οι δύο στρατοί απείχαν λιγότερο από 1.500 μέτρα. Σκοπός του Αριοβίστου ήταν να παρεμποδίσει τον ανεφοδιασμό των ρωμαϊκών δυνάμεων.

Τις επόμενες πέντε μέρες ο Καίσαρας παρέτασσε τις δυνάμεις του εμπρός από το στρατόπεδο του με σκοπό να προκαλέσει τους Γερμανούς σε μάχη. Ο Αριόβιστος όμως δεν αποδέχθηκε την πρόκληση και δεν επιτέθηκε στο ρωμαϊκό στρατόπεδο. Τότε ο Καίσαρ αποφάσισε να μετακινήσει το στρατόπεδο του 600 μέτρα μακρύτερα του πρώτου, εγγύτερα προς το στρατόπεδο των Γερμανών, ώστε να δυσχεράνει τον ανεφοδιασμό τους.

Παρέταξε για τον σκοπό αυτό τον στρατό του σε τριπλή γραμμή μάχης και διέταξε τις δύο πρώτες να βρίσκονται σε ετοιμότητα την ώρα που οι άνδρες της τρίτης κατασκεύαζαν το νέο οχυρό. Εναντίον των δυνάμεων του Καίσαρα ο Αριόβιστος απέστειλε 6.000 ιππείς και 10.000 ελαφρούς πεζούς με σκοπό να παρενοχλήσουν τους Ρωμαίους, παρά να τους εμποδίσουν. Οι στρατιώτες των δύο πρώτων γραμμών αντιμετώπισαν με ευχέρεια τις επιθέσεις των Γερμανών.

Ο Καίσαρ παίζει σκάκι

Σύντομα το νέο οχυρό είχε περατωθεί. Ο Καίσαρ τοποθέτησε εκεί ως φρουρά δύο λεγεώνες και επανήλθε με τις άλλες τέσσερις στο μεγάλο οχυρό, 750 περίπου μέτρα πιο πίσω από το νέο. Την επομένη ο Καίσαρ επανέλαβε τη πρόκληση, τάσσοντας και πάλι τους άνδρες του έξω από τα δύο στρατόπεδα. Και πάλι όμως οι Γερμανοί δεν επιτέθηκαν. Μετά το μεσημέρι οι Ρωμαίοι επανήλθαν στα στρατόπεδα τους. Μόνο τότε οι Γερμανοί επιτέθηκαν με μανία κατά του νέου οχυρού στρατοπέδου.

Η μάχη διήρκεσε ως το απόγευμα, οπότε οι Γερμανοί επέστρεψαν άπρακτοι στο δικό τους στρατόπεδο. Ο Καίσαρ ως σκακιστής έπαιζε ένα παιγνίδι τακτικής απέναντι στους Γερμανούς, τα νεύρα των οποίων δεν ήταν συνηθισμένα σε αυτό. Οι Γερμανοί, εμποτισμένοι από το ηρωικό ιδεώδες, γνώριζαν να πολεμούν ορμητικά. Κύρια τακτικής τους ήταν η άμεση και ταχεία έφοδος κατά του εχθρού.

Την επομένη ο Καίσαρ αποφάσισε να ξαναπροκαλέσει τους Γερμανούς. Είχε μάθει από αιχμαλώτους πως, σύμφωνα με τους μάντεις τους, δεν θα έπρεπε να δώσουν μάχη πριν τη νέα σελήνη. Εκμεταλλευόμενος τη δεισιδαιμονία τους, αλλά και τον εκνευρισμό τους, από την παρτίδα “σκάκι” στην οποία τους είχε υποχρεώσει να συμμετάσχουν, ο Καίσαρ πίστευε πως τελικά θα υποχρέωνε τον αντίπαλο να δεχθεί τη μάχη.

Ανοικτή μάχη

Αφού λοιπόν άφησε την αναγκαία φρουρά στα δύο στρατόπεδα έταξε τον στρατό του με ενισχυμένο το δεξιό του κέρας. Σε αυτό τάχθηκαν οι λεγεώνες σε τριπλή γραμμή μάχης. Ενώπιον του μικρού στρατοπέδου, ο Καίσαρ έταξε εφεδρικές μονάδες, απλώς και μόνο για να στοιχειοθετούν απειλή για τον αντίπαλο επί τη εμφανίσει. Και ο Αριόβιστος από την πλευρά του πείσθηκε ότι δεν είχε άλλη επιλογή από το να πολεμήσει.

Για αυτό παρέταξε τον στρατό του κατά φυλές, Αρούδες, Μαρκομάννους, Τριβόκες, Βαγκιόνες, Νεμήτες, Σεδουσίους, Σουηβούς. Περικύκλωσε μάλιστα την παράταξη του με τις άμαξες των εφοδιοπομπών για να μην μπορούν να τραπούν οι άνδρες του σε φυγή. Μπορούσαν μόνο να πολεμήσουν ή να πεθάνουν. Επί των αμαξών δε στάθηκαν οι γυναίκες των πολεμιστών, οι οποίες με δάκρυα και ολοφυρμούς καλούσαν τους άνδρες τους να νικήσουν για να τις παραδώσουν στη δουλεία.

Λίγο αργότερα, με επικεφαλής τον Καίσαρα, οι ρωμαϊκές λεγεώνες του δεξιού κέρατος βάδισαν κατά των εχθρών. Αλλά και οι Γερμανοί αντεπετέθησαν με τέτοια ορμή ώστε οι λεγεωνάριοι δεν πρόλαβαν να ρίξουν τα ακόντια τους. Μέσα σε ελάχιστες στιγμές οι αντίπαλοι είχαν εμπλακεί σε μια άγρια σώμα με σώμα πάλη. Οι Γερμανοί είχαν σχηματίσει πολύ πυκνή και βαθιά “φάλαγγα”, τόσο πυκνή που, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Καίσαρα, οι λεγεωνάριοι σκαρφάλωναν πάνω στα κεφάλια των εχθρών και τους σκότωναν από ψηλά!

Η λεγεώνα πιέζεται… μα νικά

Σταδιακά το ισχυρό δεξιό ρωμαϊκό κέρας άρχισε να επικρατεί των απέναντι του Γερμανών. Δεν συνέβαινε όμως το ίδιο και στο ρωμαϊκό αριστερό κέρας, το οποίο βρισκόταν στα όρια της κατάρρευσης. Η επέμβαση όμως των εφεδρικών δυνάμεων και του ιππικού έσωσε την κατάσταση. Τώρα οι Γερμανοί τράπηκαν σε φυγή σε όλο το μήκος του μετώπου της μάχης.

Εγκατέλειψαν τα οχυρώματα των αμαξών και όλοι μαζί, άνδρες, γυναίκες και παιδιά τράπηκαν προς τον Ρήνο, ο οποίος κυλούσε ορμητικός σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων περίπου από το πεδίο της μάχης.  Οι Ρωμαίοι τους καταδίωξαν και στις όχθες του ποταμού έλαβε χώρα μια άγρια σφαγή. Κάποιοι Γερμανοί, μεταξύ των οποίων και ο Αριόβιστος, κατόρθωσαν να διασχίσουν με μικρές λέμβους τον ποταμό και να σωθούν.

Οι περισσότεροι όμως σφάχτηκαν ανηλεώς. Χιλιάδες άλλοι αιχμαλωτίστηκαν. Επίσης απελευθερώθηκαν και οι δύο Ρωμαίοι πρέσβεις που κρατούντο από τους Γερμανούς. Κατόπιν της μάχης οι άλλες γερμανικές φυλές που ετοιμάζονταν να περάσουν τον Ρήνο και να εισβάλουν στη Γαλατία, αποθαρρύνθηκαν και επέστρεψαν στις πατρίδες τους.