Τα “αγκάθια” των προεδρικών εκλογών

του Ανδρέα Θεοφάνους  – 

Μερικές εβδομάδες απομένουν μέχρι τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Η μέχρι στιγμής διαπίστωση είναι πως ούτε και σε αυτή την προεκλογική εκστρατεία έχουν αποφευχθεί οι υπερβολές και ο λαϊκισμός. Επιπροσθέτως, και σύμφωνα με δημοσκοπικά ευρήματα, η πλειοψηφία των πολιτών θεωρεί ότι τελικά θα πρέπει να επιλέξει το «μη χείρον βέλτιστον».

Κομβικής σημασίας ζητούμενο παραμένει ο ουσιαστικός διάλογος και η αποσαφήνιση των πολιτικών θέσεων σε διάφορους τομείς, με προτεραιότητα το Κυπριακό, την εξωτερική πολιτική, την οικονομία, την έρευνα και την καινοτομία, την εκπαίδευση, την κοινωνική συνοχή και το αξιακό σύστημα.

Στο Κυπριακό θα πρέπει να επιδιωχθούν νέες προσεγγίσεις καθώς τυχόν κατάληξη των συνομιλιών στην υφιστάμενη βάση, έστω και με το Έγγραφο Γκουτέρες, θα οδηγήσει σε οδυνηρά αποτελέσματα. Η υιοθέτηση μιας εξελικτικής προσέγγισης, η αξιοποίηση ενός πειστικού αφηγήματος, καθώς και μια πραγματιστική εξωτερική πολιτική μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε θετικά αποτελέσματα.

Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πραγματιστικής εξωτερικής πολιτικής, η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται να εμβαθύνει και να διευρύνει τις σχέσεις της σε όλα τα επίπεδα. Πρώτα απ’ όλα, είναι καθοριστικής σημασίας να εμβαθύνει τις σχέσεις με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Επιπροσθέτως, στον ευρωπαϊκό χώρο θα πρέπει να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες διά των οποίων να αναδειχθεί η δημιουργική παρουσία της Κύπρου στην ευρύτερη περιοχή. Και με άλλα, όμως, κράτη,όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος και οι Χώρες της Κοινοπολιτείας, η Κύπρος θα πρέπει να επιδιώξει εμβάθυνση και διεύρυνση σχέσεων. Επίσης, το μήνυμα που θα πρέπει να δοθεί είναι ότι η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να αποτελέσει κράτος-πρότυπο και πυλώνα σταθερότητας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ενίσχυση της οικονομίας

Παρά το γεγονός ότι η οικονομία σήμερα βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι την άνοιξη του 2013 και παρουσιάζονται θετικοί δείκτες οικονομικής μεγέθυνσης, εξακολουθούν να υφίστανται σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα. Η Κύπρος ακόμα δεν έχει ένα νέο ολοκληρωμένο οικονομικό υπόδειγμα. Ο νέος πρόεδρος θα πρέπει να εργαστεί σκληρά προς αυτή την κατεύθυνση. Μεταξύ άλλων, είναι σημαντικό να μπορεί η οικονομία να δημιουργεί θέσεις απασχόλησης υψηλών προδιαγραφών.

Ενώ ο τομέας της έρευνας και της καινοτομίας εντάσσεται τυπικά στην ευρύτερη οικονομία, η σημασία του είναι τεράστια σε βαθμό που καθίσταται θεμιτό να θεωρηθεί ξεχωριστή κατηγορία. Ο τομέας αυτός είναι υποβαθμισμένος, καθώς οι δαπάνες για την έρευνα παραμένουν καθηλωμένες στο 0,48% του ΑΕΠ.

Πέραν από τη διεκδίκηση ερευνητικών κονδυλίων από τους αρμόδιους εθνικούς, ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς, είναι σημαντικό όπως τα κέντρα ερευνών, οι δεξαμενές σκέψης και τα πανεπιστήμια ενισχύονται απευθείας από το κράτος, σύμφωνα με το έργο και την ευρύτερη προσφορά του κάθε ιδρύματος. Επιπλέον, πρέπει να απλοποιηθούν οι διαδικασίες του Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ), ώστε να μην αποτελούν τροχοπέδη στην ουσιαστική ανάπτυξη της έρευνας.

Συλλογική προσπάθεια

Η αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα θα πρέπει να αποτελεί υψηλό στόχο. Παρά το γεγονός ότι διοχετεύονται πολλοί πόροι προς αυτή την κατεύθυνση, εν τούτοις τα αποτελέσματα σε διάφορα επίπεδα χρήζουν ουσιαστικής βελτίωσης. Είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί η κριτική σκέψη, η υπευθυνότητα, η αριστεία, και ταυτόχρονα να προωθηθεί η ισοτιμία σε όλα τα επίπεδα. Σε αυτά τα πλαίσια είναι καθοριστικής σημασίας η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό ακαδημαϊκό κέντρο.

Καθοριστικής σημασίας είναι και η κοινωνική συνοχή. Σήμερα η κοινωνία είναι κατακερματισμένη και το στοιχείο της αλληλεγγύης παρατηρείται μόνο σε ατομικό επίπεδο. Παράλληλα σημειώνουμε τα χαμηλά ποσοστά γάμων και γονιμότητας καθώς και τη δημογραφική αιμορραγία. Ταυτόχρονα, συνεχίζεται ο εποικισμός στα Κατεχόμενα και η παράνομη μετανάστευση προς στις ελεύθερες περιοχές. Η κοινωνική συνοχή υποσκάπτεται επίσης από την ευνοιοκρατία, τη μετριοκρατία και, σε κάποιες περιπτώσεις, από την αυθαιρεσία.

Κατ’ επανάληψιν έχει λεχθεί ότι η πολυδιάστατη κρίση που βιώνει η Κύπρος έχει ως κύρια αιτία την έλλειψη μιας υγιούς αξιακής πυξίδας. Υφίσταται σήμερα μια κρίση ταυτότητας. Υπάρχει μια αίσθηση απώλειας προσανατολισμού και απαξίωση των πολιτών, ιδίως των νέων, οι οποίοι γυρνούν την πλάτη στην πολιτική και στον δημόσιο βίο γενικότερα, καθώς επικρατεί η αίσθηση «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Εξ ορισμού, κανείς υποψήφιος πρόεδρος δεν μπορεί από μόνος του να σηκώσει στους ώμους του το βάρος των ευθυνών. Τελικά, θα απαιτηθεί ένας ευρύτερος συνασπισμός δυνάμεων, αλληλοσεβασμός, αποκατάσταση της αξιοπιστίας και συλλογική προσπάθεια.