Παράλληλες διαπραγματεύσεις για ελληνοτουρκικά και Κυπριακό

Έντονη κινητικότητα στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά αναμένεται να υπάρξει σύντομα με παράλληλες διαδικασίες. Είναι ξεκάθαρο πως το σκηνικό στο Κυπριακό είναι στημένο από τα Ηνωμένα Έθνη, με τον διεθνή οργανισμό να προγραμματίζει τη σύγκληση της άτυπης Πενταμερούς Διάσκεψης στις αρχές Φεβρουαρίου. Αυτό που παραμένει είναι να επανέλθει, τον Ιανουάριο, στην Κύπρο η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, για να οριστικοποιήσει τις λεπτομέρειες για την Διάσκεψη.

Παράλληλα με τις προσπάθειες στο Κυπριακό φαίνεται θα κινούνται και οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, η έναρξη των οποίων έχει κλειδώσει και αναζητούνται σε υπηρεσιακό επίπεδο να διευθετηθούν οι ημερομηνίες. Αναμένεται, ωστόσο, να αρχίσουν εντός Ιανουαρίου. Παλαιότερα στις παρασκηνιακές διεργασίες οι πρωταγωνιστές, θεωρούσαν πως θα μπορούσαν οι δυο διαδικασίες να “συναντώνται” στην πορεία, στα πλαίσια μιας λογικής πακετοποίησης. Αυτή ήταν θέση της Άγκυρας, κάποιων τρίτων, όχι όμως της Λευκωσίας και της Αθήνας.

Ενημερωμένες πηγές σημείωναν πως αυτή η κινητικότητα δεν πρέπει να αποσυνδέεται και με τις προσπάθειες εταίρων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση να αποφύγουν –για μια ακόμη φορά– τη συζήτηση για κυρώσεις κατά της Τουρκίας, που θα γίνει το Μάρτιο. Δυο διαδικασίες σε εξέλιξη, μια εν πολλοίς τεχνητή κινητικότητα, θα φρενάρει τις όποιες συζητήσεις για κυρώσεις. Οι ίδιες καλά ενημερωμένες πηγές σημείωναν πως στην Άγκυρα ευνοούν αυτό το σενάριο των δυο διαδικασιών για προφανείς λόγους.

Πρώτον, για να αποφευχθούν οι όποιες συζητήσεις για κυρώσεις, αν κι αυτό στην Άγκυρα θεωρούν πως είναι διασφαλισμένο από το Βερολίνο και προσωπικά από την καγκελάριο Μέρκελ. Δεύτερον, εκείνο, το οποίο φαίνεται να απασχολεί πρωτίστως την Άγκυρα είναι η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ. Μέχρι να υπάρξουν συνεννοήσεις, να φρεσκαριστούν τα κανάλια επικοινωνίας με την κυβέρνηση των Δημοκρατικών, θεωρούν πως η διπλωματική κινητικότητα προσφέρει χρόνο και άλλοθι στην κατοχική Τουρκία. Είναι σαφές πως η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ προκαλεί μια ανησυχία στην Άγκυρα, πλην όμως στα ψηλά δώματα του παλατιού, θεωρούν πως η κατάσταση θα είναι διαχειρίσιμη.

Σε αυτό το παιχνίδι της Άγκυρας, πάντως, βρίσκει συμπαραστάτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (κράτη-μέλη και από Μισέλ και Μπορέλ), αλλά στο ΝΑΤΟ. Όλοι αυτοί θέλουν να μην γίνουν κινήσεις, που θα ενοχλούν την κατοχική δύναμη. Αυτή η προσέγγιση οδηγεί την Άγκυρα να επιμένει στις ίδιες πρακτικές. Να μην θέλει συνεννοήσεις ή συμφωνίες και να ευνοεί μόνο την ύπαρξη κινητικότητας καθώς την εξυπηρετεί στους σχεδιασμούς της, οι οποίοι δεν ανατρέπονται.

Τουρκικό γεωτρύπανο

Για παράδειγμα, με τη νέα NAVTEX, που εξέδωσε η κατοχική δύναμη για υποθαλάσσιες έρευνες, διάρκειας 6 μηνών (μέχρι τις 21 Ιουνίου), από το “Ορούτς Ρέις”, αυτές προγραμματίζονται να γίνουν εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων. Τούτο έγινε προφανώς ενόψει της έναρξης των διερευνητικών επαφών. Είναι, όμως, προφανές πως η παρουσία του ερευνητικού σκάφους θα χρησιμοποιείται εκβιαστικά, αναλόγως των εξελίξεων στις διερευνητικές επαφές.

Στην Αθήνα εκτιμούν πως κάποια στιγμή οι Τούρκοι θα στείλουν και γεωτρύπανο στη θαλάσσια περιοχή της Ελλάδος και για να εκβιάσει αλλά και για να επιβάλει τετελεσμένα. Πότε και πού θα γίνει αυτό, θα το αποφασίσει η Άγκυρα, όταν θα κρίνει ότι την εξυπηρετεί ένας νέος κύκλος επιβολής τετελεσμένων. Σε σχέση με το Κυπριακό είναι σαφές πως μια άτυπη Πενταμερής Διάσκεψη, που θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη, μάλλον αρχές Φεβρουαρίου, θα δώσει την ευκαιρία στην Άγκυρα να θέσει το θέμα της συνομοσπονδίας δύο κρατών, διευρύνοντας την ατζέντα των συζητήσεων.

Αυτό, όμως, εξαρτάται και από τη Λευκωσία και την Αθήνα, που δεν μπορούν να δεχθούν συζήτηση της τουρκικής θέσης. Είναι σαφές πως η Άγκυρα, όπως και κάποιοι τρίτοι, θέλουν τις διαδικασίες αυτές για κάλυψη, άλλοθι, καθώς στόχος της κατοχικής δύναμης δεν είναι να υπάρξει αποτέλεσμα. Θέλουν τη συναίνεση της Αθήνας και της Λευκωσίας στο “ξέπλυμα” αυτό της κατοχικής Τουρκίας.

Ελλάδα και Κύπρος, εάν επιμένουν μέχρι τέλους να μην εισέλθουν σε αυτές τις συζητήσεις (για συνομοσπονδία, διαμοιρασμό αερίου κλπ) δεν πρόκειται να χάσουν. Θα αποφύγουν τις τουρκικές παγίδες. Η καλή προετοιμασία και η ανάληψη πρωτοβουλιών θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά. Η Άγκυρα θέλει να συζητά στη βάση των τετελεσμένων σε θάλασσα και έδαφος (Αμμόχωστος), η ελληνική πλευρά πρέπει να απορρίψει τούτο.

Πρόταση ΑΚΕΛ 

Την ίδια ώρα η πεπατημένη των ΜΟΕ, με αέριο, Τύμπου κ.λπ., απομακρύνει από την επίτευξη συμφωνίας και απροσανατολίζει από τον στόχο. Η διπλωματική ήττα στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αφήνει τα αποτυπώματά της, υπάρχει όμως δυνατότητα για ανατροπές. Υπάρχουν εργαλεία στην ΕΕ ενώ θα πρέπει να δοθεί χρόνος και στη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, χωρίς να υπάρχουν, ωστόσο, ψευδαισθήσεις.

Το ΑΚΕΛ στο έγγραφο του προς τον πρόεδρο Αναστασιάδη για το Κυπριακό (υποβλήθηκε από τον Γ.Γ. του κόμματος), προτείνει τα επόμενα βήματα, που πρέπει να γίνουν για την επανέναρξη των συνομιλιών, ενώ την ίδια ώρα παραθέτει την προσέγγιση του για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί το ζήτημα του φυσικού αερίου. Η πρόταση κινείται στις διαχρονικές θέσεις για το συμφωνημένο πλαίσιο, που περιγράφεται μέσα από τη ΔΔΟ, παραπέμποντας στην Κοινή Διακήρυξη Αναστασιάδη-Έρογλου 2014, το Πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών  (Κραν Μοντανά) και τις συγκλίσεις. Βασικός άξονας και το θέμα της πολιτικής ισότητας.

Στην πρόταση του ΑΚΕΛ σημειώνεται ότι ισχύουν οι συγκλίσεις, που αφορούν την πολιτική ισότητα και ειδικότερα την αποτελεσματική συμμετοχή, παραπέμποντας στην εκ περιτροπής προεδρία (με διασταυρούμενη και σταθμισμένη ψήφο) καθώς και στη μια θετική τουρκοκυπριακή ψήφο για λήψη αποφάσεων από το υπουργικό Συμβούλιο. Εκφράζεται ετοιμότητα για υποβολή γεφυρωτικών προτάσεων (από το κόμμα προφανώς) για τα εκκρεμούντα θέματα του Πλαισίου Γκουτέρες, με στόχο την κατάληξη σε “στρατηγική συναντίληψη”, (σ.σ. εννοεί προφανώς στρατηγική συμφωνία ή ενδιάμεση).

Επιστολή Γκουτέρες σε Γκουτέρες

Σε σχέση με το θέμα του φυσικού αερίου αναφέρεται στην ανάγκη επαναβεβαίωσης των συγκλίσεων (2008-2012) για τις θαλάσσιες ζώνες ως ομοσπονδιακή αρμοδιότητα. Σημειώνεται πως η εμπλοκή των Τουρκοκυπρίων θα μπορεί να συζητηθεί μετά την επίτευξη “στρατηγικής συναντίληψης”. Αναφορά γίνεται και για όδευση αγωγού φυσικού αερίου από την Τουρκία, εφόσον, όπως διευκρινίζεται, συμφέρει από τεχνικής και οικονομικής πλευράς. Τούτο μπορεί να γίνει μετά την επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό. Τούτο φαίνεται να αποσυνδέεται από τις συζητήσεις για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Τουρκία.

Σε επιστολή του προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο εκπρόσωπος του κατοχικού καθεστώτος στη Νέα Υόρκη (στάλθηκε μέσω του Μόνιμου Αντιπροσώπου της Τουρκίας, ημερομηνίας 9.12.2020), ζητά όπως ο διεθνής οργανισμός αντιμετωπίσει την πραγματικότητα στην Κύπρο. Ισχυριζόμενος ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει σχέση με εκείνη του 1960, υποστηρίζει ότι η νομιμότητα της έγκειται στην από κοινού και αποτελεσματική συμμετοχή των “δύο λαών”, δηλαδή των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.

Στο νησί, αναφέρει ο εκπρόσωπος του ψευδοκράτους, υπάρχουν «δύο ανεξάρτητα, αυτοδιοικούμενα κράτη, το καθένα ασκεί κυριαρχία και δικαιοδοσία εντός της αντίστοιχης επικράτειάς του». Στην επιστολή γίνεται αναφορά στο δημοψήφισμα του 2004, σε εκθέσεις του Γ.Γ., στην τελευταία ομιλία του προέδρου Αναστασιάδη στη Γενική Συνέλευση και καταλήγει υποστηρίζοντας πως ομόλογος της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι η τουρκοκυπριακή και όχι η Τουρκία.