Περιμένοντας την Τουρκία να δείξει καλές προθέσεις! – Τι προοιωνίζεται το δύσκολο 2020

Ένας δύσκολος χρόνος για τις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία κλείνει σε λίγες ημέρες, αφήνοντας πίσω του καθοριστικά γεγονότα, τα οποία διαμορφώνουν την παρούσα κατάσταση και θα επηρεάσουν σίγουρα τις εξελίξεις εντός του 2021. Η ένταση και η προκλητικότητα της Άγκυρας παραμένουν, παρά τις προειδοποιήσεις των Ευρωπαίων, στις οποίες η Αθήνα μάλλον έδωσε μεγάλη βαρύτητα, ίσως και σε βάρος της αυτόνομης αποτρεπτικής ισχύος.

Η ελληνική κυβέρνηση επιμένει ότι η Τουρκία πρέπει να επιδείξει συνεπή πρόθεση για αποκλιμάκωση, προκειμένου να ξεκινήσουν οι διερευνητικές επαφές για τη μία και μοναδική διαφορά, την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτήν την βασική αρχή της προσθέτει και την απειλή των “αυστηρών” ευρωπαϊκών κυρώσεων εάν οι προκλήσεις συνεχιστούν.

Η Τουρκία, ωστόσο, συνεχίζει τις προκλήσεις, τόσο έναντι της Ελλάδας όσο και της Κύπρου, αδιαφορώντας για τις ελληνικές θέσεις. Επιχειρεί έτσι, φραστικά και όχι μόνο, να επιβάλει τη δική της διευρυμένη ατζέντα, με στόχο να εκπληρώσει όσο το δυνατόν περισσότερες από τις ανεδαφικές επιδιώξεις της, οδηγώντας την Αθήνα σε μια γεωπολιτική ήττα.

Η παρούσα κατάσταση 

Σήμερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, επαναλαμβάνοντας τις ελληνικές θέσεις, ανέφερε για άλλη μία φορά την απειλή των κυρώσεων στην Τουρκία, εάν συνεχίσει τις προκλήσεις. Κυρώσεων που σέρνονται από το ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο άλλο και τελικά έχουν μετατεθεί για τον Μάρτιο, όταν θα χρονίσει και η έναρξη των ανοιχτών τουρκικών επιθέσεων κατά της Ελλάδας, με τα γνωστά γεγονότα του Έβρου.

Η Άγκυρα πάντως συνεχίζει το ίδιο βιολί με τις ειρωνικές απειλές του Ακάρ, ότι όσα όπλα και αν αγοράσουμε δεν φτάνουν, και τις προκλητικές και εξωπραγματικές αιτιάσεις του Τσαβούσογλου, ότι η Αθήνα είναι εκείνη που δεν θέλει τον διάλογο. Εννοεί βεβαίως έναν διάλογο “α λα τούρκα”, στον οποίο η Ελλάδα θα πρέπει να αποδεχθεί όλες τις παράλογες και παράνομες τουρκικές αξιώσεις.

Αποτιμώντας τις εξελίξεις, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρθηκε στις συμφωνίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, καθώς και «στην έναρξη διαβουλεύσεων για την από κοινού με την Αλβανία προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης». Έκανε μάλιστα ειδική αναφορά και στο Προεδρικό Διάταγμα για το κλείσιμο των κόλπων και τη χάραξη ευθείων γραμμών βάσης στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου. Ένα διάταγμα, το οποίο τέθηκε χθες σε ισχύ και είναι το «απαραίτητο βήμα για την διαδικασία επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης της χώρας στη συγκεκριμένη περιοχή».

Πρόκειται για ένα αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας, με βάση τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Παραλλήλως, στο Διάταγμα, αναφέρεται ότι η Ελλάδα επιφυλάσσεται για την άσκηση των αντιστοίχων δικαιωμάτων της και στις υπόλοιπες περιοχές της Επικράτειάς της. Ο Στέλιος Πέτσας έκανε και μια αναδρομή στις τουρκικές προκλήσεις από τα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου μέχρι πρόσφατα, για να τονίσει ότι η Άγκυρα δύο φορές «εμφανίστηκε έτοιμη στα λόγια για επανέναρξη των διερευνητικών επαφών και δύο φορές στην πράξη υπαναχώρησε».

Η πολιτική κατευνασμού προς την Τουρκία 

Αν και κανείς δεν αμφισβητεί ότι η άμεση κινητοποίηση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και κυρίως του Πολεμικού Ναυτικού έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά την διάρκεια των παρατεταμένων προκλήσεων με το Ορούτς Ρέις, σε πολιτικό επίπεδο έλειψε η δυναμική ελληνική αποτρεπτική κίνηση. Όπως επισήμανε πολλές φορές η αντιπολίτευση και σημείωσαν αρκετοί σχολιαστές, η πολιτική κατευνασμού της Τουρκίας διέτρεξε σχεδόν στο σύνολό της την ελληνική στάση. Αυτό όμως, σε συνδυασμό με τα αντικρουόμενα ευρωπαϊκά συμφέροντα, οδήγησε σε μια περαιτέρω έξαρση της τουρκικής προκλητικότητας.

Η μερική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο, η οποία υπαγορεύτηκε από την ανάγκη μιας απάντησης στο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, αύξησε την τουρκική πίεση στην ανατολική κάθετη γραμμή της. Παραλλήλως ο Τσαβούσογλου προχώρησε σε αυθαίρετες ερμηνείες περί δήθεν δικαίωσης των τουρκικών θέσεων ότι τα νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα. Την ίδια ώρα, η συζήτηση και μόνο για την άσκηση του κυριαρχικού δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων στα δώδεκα μίλια στο Αιγαίο, οδήγησε στην απόφαση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης για casus belli.

Η Αθήνα δείχνει όλο αυτό το διάστημα να θεωρεί ότι, μέσω μιας διεθνούς πίεσης, κυρίως από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, η Τουρκία θα επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου, αποδεχόμενη τα αυτονόητα: τον τερματισμό των προκλήσεων, τη μία διαφορά και τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Πόσο εφικτό μπορεί να είναι όμως αυτό, όταν η Άγκυρα  συνεχίζει τις προκλήσεις, θέτει διαρκώς νέα ανύπαρκτα ζητήματα και δείχνει να θεωρεί το Διεθνές Δίκαιο ως λεπτομέρεια σε μια διαφορά γειτόνων.

Οι ευρωπαϊκές …κυρώσεις

Παραλλήλως η ελληνική πλευρά σημειώνει το θέμα των κυρώσεων, εάν συνεχιστούν οι προκλήσεις. Ο Ερντογάν όμως, ενώ συνεχίζει να προκαλεί, την έχει βγάλει καθαρή μέχρι τώρα. Τόσο από τις ΗΠΑ για τους S-400 όσο και από την ΕΕ για τις προκλήσεις κατά της Κύπρου και κυρίως της Ελλάδας. Παραλλήλως δείχνει να αγνοεί τις  ευρωπαϊκές απειλές όχι μόνον για την παραβατική συμπεριφορά της στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο, αλλά και σε άλλα ζητήματα για τα οποία επικρίνεται από τους Ευρωπαίους.

Οι ενέργειές της άλλωστε, από την Λιβύη μέχρι το Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι μία πρόκληση εναντίον της ΕΕ. Το ίδιο συμβαίνει και με το θέμα του σεβασμού του Κράτους Δικαίου και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθώς συστηματικά συνεχίζει τις διώξεις εναντίων μειονοτήτων και αντιφρονούντων. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο ίδιος ο Ερντογάν επιτέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), επικρίνοντας την απόφασή του, με την οποία ζητούσε την άμεση απελευθέρωση του Κούρδου πολιτικού ηγέτη Σελαχατίν Ντεμιρτάς.

Το Σάββατο μάλιστα, Δικαστήριο της Άγκυρας απέρριψε και την έφεση που υπέβαλαν οι συνήγοροι υπεράσπισης του Κούρδου πολιτικού, με την οποία ζητούσαν την άμεση αποφυλάκισή του. Το δικαστήριο επικαλέστηκε τεχνικό πρόβλημα και αποφάσισε την συνέχιση της κράτησης του Ντεμιρτάς με την αιτιολογία ότι δεν υπάρχει επίσημη μετάφραση στα τουρκικά της απόφασης του ΕΔΑΔ!

Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα παραμείνει αδιάλλακτος σε ό,τι αφορά τις ανυπόστατες αξιώσεις του και θα συνεχίσει, αντιστρέφοντας την πραγματικότητα, να ρίχνει τις ευθύνες για την ένταση στην Αθήνα. Θα περιμένει βεβαίως, όπως και οι Ευρωπαίοι, την ορκωμοσία του Μπάιντεν και την εκδήλωση, πλέον και επισήμως, των όποιων αλλαγών στην αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Παραλλήλως θα συνεχίσει την πίεση σε Αθήνα και Λευκωσία, ενώ δεν λείπουν οι εκτιμήσεις αναλυτών ότι θα επιδιώξει, εντός του νέου έτους, την εκπλήρωση των προσδοκιών για την “Γαλάζια Πατρίδα”. Ως βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση βλέπει και την πολυμερή διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο, την οποία προωθεί, υπό τις ευλογίες του Βερολίνου και όχι μόνο, το ευρωπαϊκό δίδυμο των Σαρλ Μισέλ και Ζοζέπ Μπορέλ.