Αναστοχασμός μετά την τραγωδία

του Μένιου Τασιόπουλου  – 

Μετά την τραγωδία μάθαμε ότι η Μάνδρα διδάσκεται ως παράδειγμα περιοχής που συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις για να πληγεί από πλημμύρες. Καθηγητής του Πολυτεχνείου ανέλυε στους φοιτητές του πως ένα τεχνικό έργο του τοπικού Δήμου παρεμπόδιζε τη ροή των υδάτων στον χείμαρρο που διασχίζει την επίμαχη περιοχή!

Το σενάριο έγινε πραγματικότητα. Η καταστροφή ήρθε απροειδοποίητα, όπως πάντα. Με πολύ περισσότερους νεκρούς και από όσο μπορούσαν να φανταστούν και οι αρμόδιοι επιστήμονες. Τα τηλεοπτικά πλάνα είναι πρωτόγνωρα και ξεπερνούν τον εφιάλτη. Η λάσπη έπνιξε τα πάντα και η χώρα κήρυξε τριήμερο πένθος. Ευτυχώς, η καταστροφή δεν συνοδεύθηκε από εκείνη τη συνήθη γελοία πολιτική αντιπαράθεση επί πτωμάτων και επί του θρήνου των ζώντων. Τουλάχιστον όχι στην ένταση του παρελθόντος.

Στη Μάνδρα δεν είναι οι πρώτοι νεκροί. Είναι ο τελευταίος κρίκος μίας αλυσίδας. Εκεί τα ρέματα και οι χείμαρροι έχουν καλυφθεί από την αυθαιρεσία της τάξης των άπληστων και από την αβελτηρία των τοπικών και περιφερειακών αρμοδίων.

Διπλό “μάθημα”

Η τραγωδία είναι μία ευκαιρία να αναστοχαστούμε για δύο διαφορετικά ζητήματα. Το πρώτο είναι η ασκήμια των περισσότερων πόλεών μας. Τα πολεοδομικά προβλήματα και η άθλια αισθητική. Πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τα αλλάξουμε και τα δύο. Δεν μπορούμε να τις γκρεμίσουμε και να τις ξαναχτίσουμε. Μπορούμε, όμως, να σχεδιάσουμε έναν οδικό χάρτη παρεμβάσεων που κάθε χρόνο θα τις κάνει καλύτερες και πολεοδομικά και αισθητικά.

Το δεύτερο ζήτημα για το οποίο πρέπει να αναστοχαστούμε είναι η αποτυχία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προφανώς, υπάρχουν λαμπρές εξαιρέσεις, αλλά κατά κανόνα η αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στην Αυτοδιοίκηση περισσότερο τροφοδότησε παθογένειες παρά έλυσε προβλήματα. Αυτό που διαφημίσθηκε από τους τότε  «εκσυγχρονιστές» ως αποκέντρωση δομών και εξουσιών έχει δώσει τις εξετάσεις του και συνολικά ως θεσμός έχει πάρει κάτω από τη βάση.

Τα όποια ελαττώματα έχει το κεντρικό κράτος (ευνοιοκρατία, ρουσφέτι, εκλογικούς τυχοδιωκτισμούς, διαφθορά, σπατάλη κονδυλίων, κακοδιαχείριση κ.α.) πολλαπλασιάσθηκαν στην λειτουργία των περιφερειών. Το γεγονός ότι διεθνώς και ειδικά στην Ευρώπη λειτουργεί με επιτυχημένο τρόπο η αποκεντρωμένη διοίκηση δεν σημαίνει ότι κάτι τέτοιο μπορεί αυτόματα να συμβεί και στην Ελλάδα.

Τα διάφορα σχέδια τύπου «Καλλικράτης» και οι «μικροί πρωθυπουργοί» περιφερειάρχες προστέθηκαν στην όχι θετική παράδοση των δημάρχων. Εκεί βλέπουμε να επικρατούν και οι «παιδικές ασθένειες» που το κεντρικό κράτος έχει σε μεγάλο βαθμό ξεπεράσει. Η Ελλάδα χρειάζεται Αυτοδιοίκηση, αλλά για να ασκήσει αυτή θετικά τον ρόλο της χρειάζεται τον αυστηρό έλεγχο του κεντρικού κράτους. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα χρειάζεται ισχυρό κεντρικό εθνικό κράτος, κατά το δυνατόν απαλλαγμένο από τη γραφειοκρατία, και όχι πολυδιάσπαση σε περιφέρειες με τάση να παίζουν το δικό τους παιχνίδι.