Η σκοτεινή πλευρά της υπόθεσης Μπεκατώρου – #MeToo για πρωινάδικα

Αιώνες πριν την υπόθεση της κ. Μπεκατώρου υπήρξε ένας ιερέας που ήταν ερωτευμένος με ένα νεαρό. Το πρόβλημα ήταν ότι στην Ελβετία του 15ου αιώνα ο “σοδομισμός” ήταν αδίκημα, οπότε κάπως έπρεπε να πείσει το νεαρό να κάνουν σεξ. Ο Γιοχάνες Στόκερ χρησιμοποίησε τόσο βία, όσο και πειθώ. «Εάν όσοι σοδομούσαν καίγονταν στην πυρά, τότε στην πόλη δεν θα έμεναν ζωντανοί ούτε 50 άνδρες!» του είπε και τον “κατάφερε”. Η ομολογία του ξεκαθάρισε κάπως τα πράγματα.

Του Στόκερ του δήμευσαν την περιουσία και τον εξόρισαν, αφού όμως ομολόγησε ότι βίασε ξανά και ξανά το αγόρι της εκκλησιαστικής χορωδίας. Πέντε αιώνες μετά, η υπόθεση της Μπεκατώρου μας πηγαίνει πιο πίσω, χάρη σε κόμματα και ΜΜΕ. Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, μια γυναίκα δημοσίως κατήγγειλε ότι όταν ήταν 21 ετών βιάστηκε. Αστραπιαία, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η κυβέρνηση και σύσσωμη η αντιπολίτευση υιοθέτησαν απολύτως την καταγγελία της. Ο υπουργός Αθλητισμού δεν έχασε την ευκαιρία και αμέσως έβγαλε ετυμηγορία και έτρεξε δίπλα της.

Λίγους μήνες πριν η κ. Σακελλαροπούλου καλέσει στο Προεδρικό Μέγαρο την Μπεκατώρου, είχε τιμήσει και φωτογραφηθεί με τον ζωγράφο κ. Τσόκλη, που το 2010 είχε δηλώσει δημοσίως το ανατριχιαστικό: «Δεν καταλαβαίνω γιατί ο βιαστής είναι πιο κακός άνθρωπος από το κορίτσι, που ντύνεται προκλητικά, λέει. Εγώ νομίζω ότι τη βία τη ζητάει η ίδια. Θέλει να τη βιάσουν. Δεν καταλαβαίνω γιατί η αστυνομία πιάνει τον άνθρωπο και τον βάζει μέσα και δεν βάζει εκείνη που τον προκαλεί». Η Πρόεδρος έπεσε θύμα των δημόσιων σχέσεων.

Ο κ. Βαρουφάκης υποστήριξε τόσο την κ. Μπεκατώρου, όσο και τον κ. Τζούλιαν Ασάνζ που για χρόνια διώκετο για βιασμούς. Προσωπικά πίστευα ότι ο κ. Ασάνζ ήταν αθώος και ότι οι κατηγορίες ήταν κατασκευασμένες, αλλά ο κ. Βαρουφάκης έχει δύο μέτρα και σταθμά. Δημοσίως ήταν σίγουρος για τον Αυστραλό ακτιβιστή δημοσιογράφο, όπως είναι αντιστρόφως σίγουρος για την καταγγελία της κ. Μπεκατώρου. Μπορεί η κρίση του και για τις δύο περιπτώσεις να είναι σωστή, αλλά είναι θεσμικά υπεύθυνη η στάση του;

Ο ΣΥΡΙΖΑ κάλεσε τη ΝΔ να ζητήσει συγνώμη από την κ. Μπεκατώρου, επειδή ο καταγγελλόμενος ήταν μέλος της! Από πότε ό,τι συμβαίνει σε δωμάτια καθιστούν ένα κόμμα συλλήβδην υπεύθυνο; Δηλαδή στον ΣΥΡΙΖΑ είναι όλοι άμεμπτοι; Είναι το κόμμα υπεύθυνο για τις ερωτικές δραστηριότητες των μελών του; Η αναγκαία καταδίκη της σεξουαλικής κακοποίησης είναι διαφορετικό από την αυτόματη ταύτιση με μια καταγγελία.

Άλλο βιασμός κι άλλο εκβιασμός

Όλη αυτή η ιστορία που παίρνει διαστάσεις που ενίοτε παραβιάζουν το Κράτος Δικαίου μήπως είναι επικίνδυνη; Στις ΗΠΑ, αστυνομία και Μίντια δημοσιεύουν τις φωτογραφίες γυναικών εκπαιδευτικών που είχαν σεξουαλικές σχέσεις με έφηβους μαθητές τους. Εκτός από τη Δικαιοσύνη προστίθεται και ο μιντιακός “λιθοβολισμός”. Εκατοντάδες γυναίκες καταστράφηκαν, αλλά ο ηδονοβλεπτικός κανιβαλισμός ήταν πάντα θαυμάσιο υλικό για τα Μίντια.

Η κ. Μπεκατώρου μιλάει για βιασμό, λέγοντας, όμως, η ίδια πως έκανε «λάθος που δεν αντέδρασε, δεν τον χτύπησε, δεν φώναξε, δεν τον κατήγγειλε αμέσως». Μέσα σε μια πρόταση περιέγραψε μια κατάσταση που ακυρώνει την έννοια του βιασμού! Άλλο βιασμός κι άλλο εκβιασμός. Παρά το γεγονός ότι τη φίλησε σε δημόσιο χώρο, εκείνη πήγε στο δωμάτιό του, διότι όπως είπε «δεν ήταν κοριτσάκι που δεν είχε προσωπικότητα, μπορούσε να ανταποκριθεί σε κάθε δυσκολία. Θα πάω».

Αυτή η δήλωση έκανε την πρόεδρο του Συλλόγου Πρόληψης και Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών στη Λάρισα να σχολιάσει: «Καλό ήταν να του πει ξεκάθαρα και με πολλές λέξεις, όταν τη φίλησε ξαφνικά στο στόμα, ότι η ίδια έχει προτεραιότητα τον πρωταθλητισμό της και όχι την ιδιωτική της ζωή και φυσικά να μην τον ακολουθήσει “με καμία κυβέρνηση” στο δωμάτιό του». Ό,τι και να συνέβη σε εκείνο το δωμάτιο είναι κάτι που μόνο η Δικαιοσύνη μπορεί να το ερευνήσει και χαρακτηρίσει, όχι εγώ ή τα τηλεοπτικά παράθυρα με μοναδική πηγή μας την καταγγελία.

Λογοκρίνοντας την Παπούλια στον αέρα

Τα Μίντια λατρεύουν τέτοια στόρι. Πώς μπορεί να έχουμε εμπιστοσύνη σε δημοσιογραφία τύπου Φαίης Σκορδά, η οποία λογόκρινε εν ψυχρώ στον αέρα τα όσα άρχισε να λέει η Εβελίνα Παπούλια για τις καταγγελίες της Ζέτας Δούκα, επειδή δεν της άρεσαν! Δεν είναι δυνατόν να βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι τον βιασμό, τον εκβιασμό και τώρα πλέον την εξύβριση και την κακή συμπεριφορά!

Δίχως αμφιβολία, οι κακοποιήσεις και οι βιασμοί που δεν καταγγέλλονται είναι πολλοί, αλλά όπως εύστοχα λέει ο καθηγητής της Νομικής και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων Ηλίας Αναγνωστόπουλος «ο προκαταβολικός αναθεματισμός, όμως, των προσώπων που καταγγέλλονται πριν καν τα αρμόδια για τη διερεύνηση των υποθέσεων δικαστικά όργανα σχηματίσουν με νηφαλιότητα και υπευθυνότητα ασφαλή κρίση για τη βασιμότητα όσων τους καταλογίζονται, δεν είναι δείγμα προηγμένης κοινωνίας».

Ο μιντιακός αναθεματισμός εξάλλου πετάει στον κάλαθο των αχρήστων το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σύμφωνα με το οποίο η παραγραφή ενός αδικήματος σημαίνει αθώωση. Προσωπικά διαφωνώ στο ηθικό επίπεδο με αυτό, αλλά αυτός είναι ο νομικός πολιτισμός μας και δεν τον χρησιμοποιούμε αλά καρτ.

Η δημόσια ομολογία έχει αποτελέσματα;

Σύμφωνα με την Αμερικανίδα καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια Anita Raj, δυστυχώς το #ΜeΤoo φαίνεται να μην έχει μειώσει τους βιασμούς στις ΗΠΑ. Κατά τους συντηρητικούς υπολογισμούς του National Sexual Violence Resource Center οι ψευδείς καταγγελίες φθάνουν έως 10% του συνολικού αριθμού. Σύμφωνα με έρευνες οι λόγοι που μπορεί να πει μια γυναίκα ψέματα για βιασμό ή ευρύτερα σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να είναι συναισθηματικοί και όχι μόνο.

«Όσοι σπεύδουν να συμμετάσχουν στον λιθοβολισμό των σημερινών αποδιοπομπαίων δεν συμβάλλουν καθόλου στην προστασία των θυμάτων εγκληματικών πράξεων. Απλώς, εκτονώνουν την τιμωρητική ανυπομονησία τους και δημιουργούν ένα τοξικό περιβάλλον που εξαγριώνει τα ήθη και απειλεί την ειρηνική κοινωνική συμβίωση» υποστηρίζει ο κ. Αναγνωστόπουλος.

Γυναίκες που καταγγέλλουν μετά από 2-3 δεκαετίες σεξουαλική κακοποίηση πόσο σίγουροι είμαστε ότι πάντα το κίνητρό τους είναι να βγάλουν στην επιφάνεια μία αρνητική εμπειρία που τις στοίχειωνε, ή απλώς για να κερδίσουν δημοσιότητα που τους δίνει το ρεύμα, ή ακόμα και για να εκδικηθούν; Ο βιασμός, αλλά και η σεξουαλική κακοποίηση γυναικών μέσω εκβιασμού είναι πολύ διαδεδομένο φαινόμενο, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί δραστικά, αλλά και συντεταγμένα με βάση το Κράτος Δικαίου. Εάν η σημερινή νομοθεσία δεν είναι επαρκής πρέπει να τη βελτιώσουμε.

Το κύμα καταγγελιών που βάζει στο ίδιο τσουβάλι διαφορετικά πράγματα, που αληθινές, λιγότερο αληθινές, ή ακόμα και ψευδείς σεξουαλικές κακοποιήσεις γυρίζει μπούμεραγκ. Δεν πρέπει να γίνει η αιτία να μην μπορούν γυναίκες να βρίσκουν εργασία, όπως συνέβη στις ΗΠΑ. Έρευνα του Χάρβαρντ δείχνει ότι το κίνημα #MeToo αύξησε την εχθρότητα έναντι των γυναικών σε χώρους εργασίας. Μήπως η διαχείριση του προβλήματος να γίνει με πιο σοβαρούς όρους από αυτή που γίνεται στα πρωϊνάδικα;

Το επιχείρημα ότι δεν θα πάθει τίποτα ο άνδρας που κατηγορήθηκε άδικα είναι γελοίο. Μα τον κοινωνικό στιγματισμό δεν τον λαμβάνουν υπόψη οι έρευνες που επικαλούνται; Η Karlyn Borysenko έγραψε ένα ενδιαφέρον ρεπορτάζ στο Forbes για το τι μπορεί να συμβεί στη ζωή ανδρών που κατηγορήθηκαν άδικα. Το παγόβουνο των μη καταγγελλόμενων περιστατικών πρέπει να λιώσει με τρόπο που να μην “πνιγούν” στη λάσπη θεσμοί και αθώοι.

Τι σημαίνει δεν απαντά σε ανώνυμους άνδρες;

Όταν ρώτησε ο δημοσιογράφος Νίκος Χατζηνικολάου γιατί δεν μίλησε τότε, η κ. Μπεκατώρου απάντησε: «Με ρωτάς εσύ Νίκο γιατί όχι τότε;». Μόλις ο δημοσιογράφος της είπε ότι ήταν ερώτημα κυρίως ανδρών τηλεθεατών εκείνη υποτιμητικά απάντησε: «Σε αυτούς τους άνδρες δεν θα ήθελα να απαντήσω, σε κάποιους οι οποίοι είναι ανώνυμοι». Δηλαδή, πρέπει να γίνουν επώνυμοι για να κάνουν εύλογες ερωτήσεις για μια ιστορία που εκείνη έφερε στη δημοσιότητα;

Η επιλογή του χρόνου για να καταγγείλεις ένα τέτοιο περιστατικό προφανώς και δεν είναι αδιάφορο ζήτημα. Μπορεί η κ. Μπεκατώρου να έχει 100% δίκιο και αγνά κίνητρα, αλλά η διαδικασία που ακολουθείται οδηγεί το μιντιακό #MeToo στο να χειραγωγηθεί από πονηρές και πονηρούς. Το 1895 η Αφροαμερικανή δημοσιογράφος Ida Wells αποκάλυψε ότι από τα 241 λυντσαρίσματα ενόχων για βιασμό που εξέτασε, ελάχιστα πραγματοποιήθηκαν λόγω “σεξουαλικής κακοποίησης”. Ήταν ρατσιστικά τα κίνητρα καθώς οι ένοχοι ήταν όλοι Αφροαμερικανοί! Στις ΗΠΑ εξάλλου πολλά εκατομμύρια δολάρια έχουν δοθεί σε γυναίκες του #MeToo.

Στη συνέντευξη στο Marie Claire που προηγήθηκε εκείνης στον ANT 1, η Ολυμπιονίκης εξήγησε τον λόγο που μίλησε τώρα και όχι τότε: «Τώρα έχοντας μεγαλώσει, νιώθοντας ότι πλέον δεν με καθορίζουν αυτοί οι άνθρωποι, ούτε οι στόχοι μου, δηλαδή και αν δεν πάω καλά σε έναν αγώνα γιατί κατά κάποιο τρόπο που έχουν κάνει κάποιοι πόλεμο δεν με ενδιαφέρει πια, με ενδιαφέρει να βοηθήσω να υπάρχει μια εμπιστοσύνη των γονέων για τον αθλητισμό». Η διατύπωση αυτή δείχνει ότι η επιλογή του χρόνου ομολογίας επηρεάζεται από ζητήματα καριέρας και πολύ αργότερα από το ενδιαφέρον της για τις νεότερες αθλήτριες.

Το “κίνημα” που ξεκίνησε πρέπει να ενθαρρύνει γυναίκες να αντιδράσουν ontime και νομικά και να μην επιτρέψει σε προσωπικές γκροτέσκ αντιθέσεις να μεταμορφωθούν σε “σεξουαλικές παρενοχλήσεις”. Δεν πρέπει να περιοριστεί στον χώρο του θεάματος που εκεί υπάρχει άνεση με τη δημοσιότητα. Εκτός βέβαια, αν θεωρείται ο/η κατεγγέλων a priori θύμα, οπότε ξανά στις μάγισσες του Σάλεμ! Την εποχή που έζησε ο βιαστής Στόκερ δεν υπήρχε Κράτος Δικαίου και τα όργανα που υπάρχουν σήμερα. Η υπόθεση Μπεκατώρου θα δείξει πόσο εξελιχθήκαμε από τότε; Και τα μέχρι τώρα δείγματα δεν είναι δυστυχώς ενθαρρυντικά.