Πολιτική λύση στη Λιβύη θα σκοτώσει το μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης

Η είδηση ότι δικαστήριο της Λιβύης ακύρωσε το παράνομο  μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων, εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο της υφιστάμενης μάχης εξουσίας των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Όμως, η επίτευξης μιας πολιτική λύσης, αναμένεται να δώσει στο μνημόνιο τη “χαριστική βολή”.

Να υπενθυμίσουμε ότι η συμφωνία για την μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Λιβύη που υπογράφηκε από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, από την κυβέρνηση της Τρίπολης και το στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, αναφέρει πως αναστέλλονται όλες οι συμφωνίες συνεργασιών με ξένες χώρες, που έχει συνάψει η αναγνωρισμένη από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση της Τρίπολης, μέχρι να σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση.

Το Εφετείο της πόλης Αλ Μπάιντα που ανήκει στην ανατολική Λιβύη, που ελέγχεται από το στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ δημοσίευσε απόφαση, η οποία κρίνει άκυρη τη συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων Άγκυρας και Τρίπολης του πρωθυπουργού Φαγιέζ αλ Σαράτζ, για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων καθώς και τη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας των δύο πλευρών.

Όπως αναφέρουν αραβικά και λιβυκά ΜΜΕ η απόφαση του Εφετείου εκδόθηκε μετά από αγωγή που έκανε εναντίον της συμφωνίας, η Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που εδρεύει πλέον στο Τομπρούκ. H Βουλή των Αντιπροσώπων σχηματίστηκε μετά από τις βουλευτικές εκλογές του 2014.

Όμως, το Ανώτατο Δικαστήριο της Τρίπολης έκρινε ότι οι εκλογές ήταν αντισυνταγματικές και ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων έπρεπε να διαλυθεί. Τότε μεταφέρθηκε στο Τομπρούκ. Την αγωγή για την ακύρωση της συμφωνίας είχε καταθέσει στο δικαστήριο της Αλ Μπάιντα, ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Ακίλα Σαλέχ, μαζί με τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης της ανατολικής Λιβύης.

Το παράνομο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, τίθεται με την απόφαση του δικαστηρίου της Αλ Μπάιντα σε σοβαρή αμφισβήτηση. Όμως, στη Λιβύη υπάρχουν πλέον δύο κοινοβούλια, εκείνο που εδρεύει στην Τρίπολη και εκείνο του Τομπρούκ. Η απόφαση αν και είναι εναντίον του πρωθυπουργού αλ Σαράτζ και της κυβέρνησής του για την υπογραφή των συμφωνιών με την Τουρκία, δεν θα υιοθετηθεί από την Τρίπολη καθώς ακυρώνει πλήρως, τη συμμαχία των δύο πλευρών.

Σύγκρουση συμφερόντων

Ο Ταγίπ Ερντογάν που στηρίζει στρατιωτικά την κυβέρνηση της Τρίπολης δεν είναι διατεθειμένος να αποσύρει τα τουρκικά στρατεύματα από Λιβύη και επιδιώκει να έχουν μόνιμη παρουσία. Παράλληλα, χρειάζεται το παράνομο μνημόνιο Άγκυρας-Τρίπολης για την επεκτατική του στρατηγική στη ανατολική Μεσόγειο, για την προώθηση της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ο αλ Σαράτζ γνωρίζει πολύ καλά ότι χωρίς τη βοήθεια του Ταγίπ Ερντογάν, πολιτική και στρατιωτική, δεν μπορεί να επιβιώσει, ούτε τώρα αλλά και ούτε σε μια μετά-εμφυλιακή περίοδο.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων του Τομπρούκ, που δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης αναμένεται να χρησιμοποιήσει την απόφαση για να ενδυναμώσει την επιρροή της έναντι του αντιπάλου της αλ Σαράτζ, αλλά και για να αποσπάσει ισχυρή στήριξη των ξένων κρατών που έχουν καταδικάσει το μνημόνιο. Η κυβέρνηση του Τομπρούκ πρόσκεινται στο στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ.

Ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Ακίλα Σαλέχ,ο οποίος έχει επισκεφθεί και την Αθήνα, έχει απορρίψει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και προωθηθεί την υποψηφιότητά του για πρόεδρος της Λιβύης. Ο Σαλέχ, αποστασιοποιείται από το Χαφτάρ και επιδιώκει να εμφανίσει ένα ενωτικό προφίλ.

Μάχη για την επόμενη μέρα

Οι ισορροπίες παραμένουν ευαίσθητες στη Λιβύη μεταξύ των δυο αντιμαχόμενων πλευρών, που οι εκπρόσωποί τους σε διαβουλεύσεις υπό τη αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, κατέληξαν σε ένα μηχανισμό για εκλέξουν μια προσωρινή κυβέρνηση που θα διενεργήσει εκλογές. Όμως, οι εμμονές για την εξουσία και το γεγονός ότι δεν έχουν αποχωρήσει ακόμα οι ξένοι μαχητές αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για την ειρήνευση της Λιβύης.

Ο προσωρινός πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, Ρίτσαρντ Μιλς ζήτησε από τηνΤουρκία και τη Ρωσία να ξεκινήσουν αμέσως την αποχώρηση των δυνάμεών τους» από τη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων και των μισθοφόρων. Η συμφωνία της 23ης Οκτωβρίου 2020, όριζε ότι οι ξένοι στρατιώτες και οι μισθοφόροι θα έπρεπε να αποχωρήσουν από τη Λιβύη μέσα σε διάστημα τριών μηνών.  Η προθεσμία έληξε στις 23η Ιανουαρίου.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο αλ Σαράτζ επιδιώκει να ηγηθεί της μεταβατικής κυβέρνησης, καθώς εικάζεται ότι δέχεται πιέσεις από τις ένοπλες ομάδες της Τρίπολης και επιχειρηματικά συμφέροντα. Ο αλ Σαράτζ που πιέζει για να γίνει πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνηση, προτίθεται να διορίσει έναν πρωθυπουργό από την ανατολική Λιβύη, ώστε να αποσπάσει την συναίνεσή του Χαφτάρ. Η επιβολή της ειρήνης θεωρείται δύσκολη καθώς και οι δύο πλευρές θα πρέπει να προβούν σε εκατέρωθεν υποχωρήσεις και να επιδείξουν εθνική ενότητα, που δεν είναι εύκολο καθώς οι προσπάθειες υπονομεύονται απο παρασκηνικά συμφέροντα και ξένες εξαρτήσεις.