Η Δικαιοσύνη ως αναπτυξιακή λειτουργία

Τρία γεγονότα από το πρόσφατο ημερήσιο δελτίο συμβάντων της ελληνικής μιζέριας μπορούν να αποτελέσουν ελπιδοφόρα μηνύματα για όσους τάσσονται –με πολύ κόστος είναι αλήθεια– στη φωτεινή πλευρά των πραγμάτων. Κι αυτό, γιατί αποτελούν σοβαρές ενδείξεις πως το σώμα της ελληνικής κοινωνίας παραμένει ζωντανό, έστω και αν τελεί σχεδόν σε κωματώδη κατάσταση.

Η εισήγηση της εισαγγελέως της έδρας Αθηνάς Θεοδωροπούλου για την ενοχή 36 κατηγορουμένων στην υπόθεση με τις μετοχές-φούσκες του Χρηματιστηρίου Αθηνών, είκοσι χρόνια μετά το πολιτικό σκάνδαλο του χρηματιστηρίου, είναι μια μείζονος σημασίας θετική ανατροπή. Ως γνωστόν, οι κατηγορούμενοι είχαν ξαναδικαστεί για τα αδικήματα  της απάτης και της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, αλλά τότε, ομόφωνα το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας τους είχε κηρύξει  αθώους.

Ο Άρειος Πάγος άσκησε αναίρεση, καθώς έκρινε πως η  αθωωτική απόφαση δεν είχε πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Δεν μπορούμε να προεξοφλήσουμε την απόφαση του Δικαστηρίου, αλλά το γεγονός δείχνει πως μπορεί τελικά η Δικαιοσύνη να λειτουργήσει, υπό όρους, στη χώρα μας. Βέβαια, οι τεράστιες πολιτικές ευθύνες δεν θα αποδοθούν και τα μεγάλα ψάρια θα εξακολουθήσουν να κολυμπούν στα πλούτη τους. Επιτέλους, όμως, κάτι γίνεται.

Εμβληματικές υποθέσεις

Στο εδώλιο του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων παραπέμφθηκαν ο πρώην εκδότης Σταύρος Ψυχάρης και δέκα στελέχη της Alpha Bank για την υπόθεση δανείου ύψους περίπου 44,7 εκατομμυρίων ευρώ. Το δάνειο είχε λάβει ο Ψυχάρης από αυτή την τράπεζα, προκειμένου να αγοράσει μετοχές του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη και να καταστεί ιδιοκτήτης του. Να δούμε τι θα πουν στη δίκη τα δέκα στελέχη που προφανώς φορτώθηκαν την ευθύνη. Ίσως κατά τη δίκη θα αποκαλυφθεί εάν υπήρξαν άνωθεν εντολές ή πολιτικές πιέσεις.

Επίσης, στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων παραπέμφθηκαν τρεις πρώην πρόεδροι και τρεις διευθύνοντες σύμβουλοι της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης για σωρεία διαχειριστικών και οικονομικών ατασθαλιών που αφορούν το διάστημα 2007-15. Εκείνη την περίοδο είχαν προκύψει ζημιές άνω των 50 εκατ. ευρώ.

Εννοείται πως η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, αλλά ο αντικειμενικός πολίτης δεν μπορεί παρά να σημειώσει  πως  αυτά συμβαίνουν με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Όπως και δεν μπορεί να παραβλέψει ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού, που κι αυτή είναι ανεξάρτητη αρχή, λειτούργησε επιτέλους επί των ημερών αυτής της κυβέρνησης. Φτάνει να θυμηθούμε την πολύκροτη υπόθεση του ολιγοπωλίου στην αγορά της μπύρας, που ήταν επί χρόνια στη βαθιά κατάψυξη, και η οποία βγήκε από εκεί και περαιώθηκε επίσης επί των ημερών αυτής της κυβέρνησης. Να θυμηθούμε και τα γενναία πρόστιμα που έκτοτε πίπτουν.

Η εμπιστοσύνη στο κράτος

Ο πολίτης που δεν φέρει παρωπίδες δεν ξεχνά τη χρήση της λίστας Λαγκάρντ από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, ενώ τα δύο τελευταία χρόνια βλέπει την προσπάθεια των κρατικών αρχών να ελέγξουν τη μεγάλη φοροδιαφυγή. Η πρόσφατη δημοσιοποίηση καταλόγων με σημαντικές υποθέσεις φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου (μαζί με τον προϋπολογισμό του 2018) είναι ενδεικτική των προσπαθειών, καθώς οι φόροι και τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ.

Όλα αυτά δεν τα έκανε η κυβέρνηση Τσίπρα. Τα έκαναν η Δικαιοσύνη και οι αρμόδιες αρχές, οι οποίες φαίνεται ότι απαλλάχτηκαν από τις ασφυκτικές πολιτικές πιέσεις που τους ασκούσαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις και η μιντιακή διαπλοκή. Αν η δειλή επαναλειτουργία των θεσμών και η επιβολή του νόμου αποκτήσουν μία ακόμα πιο ισχυρή παρουσία στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων θα καλύψει έως ένα βαθμό το επί μακρόν ταπεινωμένο από τη διαπλοκή αίσθημα δικαίου. Τότε θα υποχωρήσει η καχυποψία και θα έχει καλυφθεί μία από τις σημαντικές κοινωνικές προϋποθέσεις της ανάπτυξης, που είναι η εμπιστοσύνη προς το κράτος.

Το πρώτο που κοιτάνε, άλλωστε, οι ξένοι επενδυτές σε μια χώρα μετά το country risk, είναι η λειτουργία της Δικαιοσύνης. Τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η δυνατότητά τους να προφυλαχτούν από τις κρατικές αυθαιρεσίες και τη γραφειοκρατία, αλλά και από τα ντόπια άτυπα τραστ του ιδιωτικού τομέα.

Κανόνες και πάλι κανόνες

Η λειτουργία του ανταγωνισμού και η εφαρμογή του νόμου είναι ιδιαίτερα σημαντικές προϋποθέσεις για μια ανάπτυξη που δεν θα είναι τριτοκοσμικού χαρακτήρα. Η άνδρωση των θεσμών στον επερχόμενο γύρο της ανάπτυξης θα είναι καθοριστικής σημασίας. Τα μηνύματα που στέλνει η κυβέρνηση μέσα από τις υποθέσεις των Σκουριών και του Ελληνικού, παρά το επικοινωνιακό κόστος που έχουν, δίνουν το μήνυμα της αλλαγής καθεστώτος στη χώρα του πιο ξεδιάντροπου laissez faire.

Στην περίοδο Σημίτη, τότε που γινόταν η έκρηξη των νέων τεχνολογικών εφαρμογών, ο τότε επικυρίαρχος της αγοράς δεν άφησε να ανθίσει κανένα τεχνολογικό start up μέσω κρατικών προμηθειών.  Αφού με τις προσφορές και τις ενστάσεις, κάθε νεοπαγή επιχείρηση αποκλειόταν, στη συνέχεια οδηγούνταν μοιραία σε κλείσιμο ή εξαγορά. Ας ελπίσουμε ότι αυτά πλέον θα ελαχιστοποιηθούν και με τους νέους νόμους και κανόνες των κρατικών προμηθειών.

Τιμωρώντας τα λαμόγια, εκκαθαρίζοντας τις αγορές από τους επιτήδειους στη φοροδιαφυγή (που δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό) και μετριάζοντας την ισχύ των ολιγαρχικών ομίλων θα ανοίξει το επιχειρηματικό παιγνίδι. Με άλλα λόγια, θα δημιουργηθεί το κλίμα που θα επιτρέψει σε ελληνικά κεφάλαια εξωτερικού αρχικά, αλλά και σε ξένα κεφάλαια να έρθουν στην Ελλάδα όχι πλέον για αρπαχτές, αλλά για παραγωγικές επενδύσεις.