Σενάρια για την πτήση-θρίλερ – Οι Λευκορώσοι “πράκτορες” και ο Έλληνας επιβάτης

Σοβαρά ερωτήματα για την ασφάλεια των αεροπορικών μετακινήσεων εγείρονται μετά την πτήση θρίλερ από την Αθήνα στο Βίλνιους της Λιθουανίας και την εξαναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας Μινσκ. Ένα γεγονός για το οποίο η ΕΕ αποφάσισε να κλείσει τον εναέριο χώρο της για τα λευκορωσικά αεροσκάφη και να συστήσει στις αεροπορικές εταιρείες που εδρεύουν στα κράτη μέλη της να αποφεύγουν τις πτήσεις πάνω από την Λευκορωσία.

Το ερώτημα που τέθηκε εξαρχής ήταν τι ανάγκασε τους πιλότους της Ryanair να κατεβάσουν το αεροσκάφος στο Μινσκ, ένα γεγονός που οδήγησε στην σύλληψη του νεαρού δημοσιογράφου Ρομάν Προτάσεβιτς, συνεργάτη της ηγέτιδας της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια και της Ρωσίδας φίλης του Σοφίας Σαπεγκα.

Οι πρώτες εκτιμήσεις ήταν ότι με κάποιο τρόπο οι λευκορωσικές αρχές ανάγκασαν τους πιλότους να προσγειώσουν το αεροσκάφος στο Μινσκ για να γίνουν οι προαναφερθείσες συλλήψεις. Αμέσως όμως τέθηκε το ερώτημα, αν οι πιλότοι δέχθηκαν πίεση εντός του αεροσκάφους (η κλασική περίπτωση της αεροπειρατείας) ή αν η πίεση ασκήθηκε από κάποιον εξωτερικό παράγοντα, ο οποίος απειλούσε την  ασφάλεια της πτήσης.

Η πτήση θρίλερ

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο σκέλος, ώρες μετά την εξαναγκαστική προσγείωση, πληροφορίες ανέφεραν ότι υπήρξε ειδοποίηση για βόμβα, η οποία επρόκειτο να εκραγεί την ώρα που το αεροσκάφος θα βρισκόταν πάνω από τον τελικό προορισμό του, το Βίλνιους της Λιθουανίας. Οι πληροφορίες αυτές ανακοινώθηκαν από τις λευκορωσικές αρχές, ενώ είχε ξεσπάσει ήδη διεθνής κατακραυγή και πολλοί είδαν σε αυτό μια απόπειρα εκτόνωσης της σφοδρής κριτικής εναντίον του Μινσκ.

Την απειλή βόμβας φερόταν να “υπογράφει” η παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, ζητώντας από την ΕΕ την άρση της στήριξής της στο Ισραήλ. Ο εκπρόσωπος της Οργάνωσης διέψευσε ωστόσο τις πληροφορίες. Οι αρχές της Λευκορωσίας επιμένουν πάντως σε αυτήν την εκδοχή, με το λευκορωσικό υπουργείο Μεταφορών να μιλά για ένα email, στο οποίο αναφέρεται πως προέρχεται από την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς.

Τα πράγματα γίνονται σοβαρότερα με την εκδοχή ότι οι πιλότοι αναγκάστηκαν να προσγειώσουν το αεροσκάφος, εξαιτίας της ύπαρξης ή της απειλητικής παρουσίας ενός ρωσικού MiG-29 της λευκορωσικής Πολεμικής Αεροπορίας, δίπλα στο εν πτήση αεροσκάφος της Ryanair.

Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όπως επισήμανε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την ασφάλεια πτήσεων Eurocontrol, είναι αντίθετο με την Σύμβαση του Σικάγου, η οποία απαγορεύει τη χρήση όπλων εναντίον πολιτικών αεροσκαφών εν πτήση. Από την συνομιλία του πύργου ελέγχου με τον πιλότο, την οποία δημοσιοποίησαν σήμερα οι λευκορωσικές αρχές προκύπτει ότι ο πρώτος ήταν που συνέστησε την προσγείωση στο Μινσκ.

Αντιδράσεις στη Αθήνα

Η δήλωση, ωστόσο, του γενικού διευθυντή της Ryanair, Μάικλ Ο’ Λίρι, ότι πεποίθησή του είναι πως «υπήρχαν κάποιοι πράκτορες της KGB που κατέβηκαν από το αεροσκάφος» ενίσχυσε, προς στιγμή, το σενάριο της αεροπειρατείας. Στοιχεία, πάντως, για την ύπαρξη όπλων εντός του αεροσκάφους δεν έχουν προκύψει. Αυτό θα ήταν εξάλλου αδύνατο, εξαιτίας των εξονυχιστικών ελέγχων που γίνονται στο “Ελευθέριος Βενιζέλος”, απ’ όπου απογειώθηκε το αεροσκάφος. Υπό το πρίσμα αυτό, οι εκτιμήσεις στην Αθήνα, αλλά και γενικώς, είναι πως ό,τι συνέβη, συνέβη στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας.

Η δήλωση του επικεφαλής της Ryanair προκάλεσε τις αντιδράσεις της ελληνικής αντιπολίτευσης, με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΙΝΑΛ να θέτουν θέμα ανεξέλεγκτης δράσης πρακτόρων ξένων υπηρεσιών σε ελληνικό έδαφος. Παραλλήλως επέκριναν τον πρωθυπουργό για τις επιλογές του σε ό,τι αφορά τον επικεφαλής της ΕΥΠ. Η ΝΔ απάντησε σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ, θυμίζοντάς του, ότι οι ευρωβουλευτές του, μαζί με τον κατάδικο Γιάννη Λαγό, είχαν καταψηφίσει τροπολογία που καταδίκαζε το καθεστώς Λουκασένκο και τις απόπειρες για την έκδοση του συλληφθέντα Προτάσεβιτς στη Λευκορωσία. Παραλλήλως τον καλεί να ξεκαθαρίσει, εάν τάσσεται υπέρ των ευρωπαϊκών κυρώσεων στο Μινσκ, «αντί να ζητάει εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση».

Ο Έλληνας επιβάτης

Εάν όμως στο αεροσκάφος υπήρχαν πράκτορες, όπως είπε ο διευθύνων σύμβουλος της Ryanair, αυτοί είχαν δηλωθεί με κάποιο όνομα στην λίστα επιβατών. Το γεγονός δε, ότι, όταν το αεροσκάφος έφτασε τελικά στο Βίλνιους της Λιθουανίας, “έλειπαν”, εκτός από τους συλληφθέντες, άλλοι τρεις επιβάτες (δύο Λιθουανοί και ένας Έλληνας) έστρεψε το ενδιαφέρον σε αυτούς.

Όπως αποδείχθηκε πάντως στην συνέχεια, ο Έλληνας επιβάτης που κατέβηκε στο Μινσκ, ο καθηγητής Μαθηματικών και Πληροφορικής Ιάσων Ζήσης, πήγαινε έτσι κι αλλιώς στο Μινσκ για να επισκεφτεί την Λευκορωσίδα σύζυγό του. Ο ίδιος δήλωσε μάλιστα ότι, εφόσον το αεροσκάφος προσγειώθηκε στην πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, που ήταν και ο τελικός προορισμός του, δεν είχε λόγο να συνεχίσει για το Βίλνιους. Ο ίδιος, σύμφωνα με όσα είπε στο kathimerini.gr, είδε τον Προτάσοβιτς αλλά δεν γνώριζε ποιος είναι.

Το ερώτημα πλέον είναι ποιοι ήταν οι δύο Λευκορώσοι που κατέβηκαν επίσης στο Μινσκ, μετά την εξαναγκαστική προσγείωσή του: την Αλεξάντρα Σταμπρέντοβα και τον πιλότο Σεργκέι Κουλακόφ. Για την πρώτη δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής κάποιες πληροφορίες, ο δεύτερος όμως φαίνεται ότι επέλεξε να αποβιβαστεί στην λευκορωσική πρωτεύουσα, καθώς, όπως ισχυρίστηκε, τελικός προορισμός του ήταν το Vitebsk στη Λευκορωσία. Οι εκτιμήσεις πάντως, αν και δεν επιβεβαιώνονται, είναι ότι και οι δύο Λευκορώσοι κατέβηκαν στο Μινσκ για τον ίδιο λόγο με τον Ιάσωνα Ζήση: επειδή απλώς τους βόλευε. Οι έρευνες ωστόσο συνεχίζονται.

Την παρουσία πρακτόρων της KGB στο αεροσκάφος, για την οποία μίλησε ο επικεφαλής της Ryanair διέψεσυσε και η Μόσχα, ενώ στο θέμα αναφέρθηκε από τις Βρυξέλλες και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη ότι οποιοσδήποτε εντός του αεροσκάφους συμμετείχε στη διαδικασία εκτροπής του από την πορεία του» είπε ο πρωθυπουργός, για να προσθέσει ότι «φαντάζεται» πως, εάν είχε συμβεί αυτό, «θα είχαμε τέτοιες μαρτυρίες».

Ανέφερε επίσης ότι υπάρχουν ήδη αρκετές μαρτυρίες που πιστοποιούν πως «έγινε μια ανακοίνωση από τον πιλότο, ο οποίος ειδοποιήθηκε προφανώς από τους Λευκορώσους ότι δήθεν υπήρχε βόμβα στο αεροσκάφος». Αυτό φαίνεται άλλωστε και από την επικοινωνία του πύργου ελέγχου με τον πιλότο, που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αρχές της Λευκορωσίας.