Ερασιτεχνική αλιεία: “Πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι”

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) έθεσε σε διαβούλευση για 12 μόνο μέρες, ένα σχέδιο Π/Δ σχετικά με τους όρους και προϋποθέσεις της άσκησης της ερασιτεχνικής και αθλητικής αλιείας στη χώρα μας και κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να αναρτήσουν τα σχόλιά τους στη σχετική ιστοσελίδα του υπουργείου. Σωστή είναι η ενέργεια να τεθεί το ζήτημα για την ερασιτεχνική αλιεία, μα έπρεπε να είχε γίνει προ πολλού μαζί βέβαια και με άλλες ενέργειες(!)

Όμως, να δίδονται μόνο 12 μέρες για μελέτη και σχολιασμό; Εδώ το θέμα της τροποποίησης των διατάξεων της ερασιτεχνικής αλιείας συζητείται για πάνω από 3 χρόνια, τώρα θέλουμε να το εξαντλήσουμε μέσα σε 12 μέρες; Το σχέδιο αυτό του Π/Δ, όπως η ανακοίνωση του υπουργείου αναφέρει, αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου, ώστε να αποσαφηνίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις της άσκησης ερασιτεχνικής και αθλητικής αλιείας, κατά τρόπο που να λαμβάνει υπόψη του τις σύγχρονες προκλήσεις που ο τομέας της αλιείας αντιμετωπίζει, όπως η προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων.

Κανείς δεν αμφιβάλει ότι, οι χειριστές του θέματος στο υπουργείο αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό και επικαιροποίηση της νομοθεσίας αλλά, αμέσως με την ανάγνωση της σχετικής ανακοίνωσης του υπουργείου γίνεται σαφές πως ο μόνος γνώμονας για το διάταγμα είναι η χωρίς σκέψη «προστασία των αλιευτικών αποθεμάτων» και τίποτε άλλο. Καμιά “σύγχρονη” πρόκληση του τομέα αλιείας όπως π.χ. η πρόοδος της τεχνολογίας των αλιευτικών συσκευών και μηχανημάτων ή των τεχνικών αλιείας δεν ελήφθη υπόψη.

Το θέμα της αλιείας, των φυσικών πόρων στις “θαλάσσιες ζώνες” είναι σύνθετο και αντί το ΥΠΑΑΤ να συνεργαστεί με τα συναρμόδια υπουργεία και να φροντίσουν όλοι μαζί να λάβουν μέτρα πραγματικής «προστασίας των αλιευτικών αποθεμάτων» και της εθνικής κυριαρχίας, καθιερώνοντας τις προβλεπόμενες από το Διεθνές Δίκαιο “θαλάσσιες ζώνες”, σκέφτεται μόνο τη μείωση του αριθμού και του βάρους των αλιευμάτων.

Τα πρώτα προσχέδια

Οι αρμόδιοι χειριστές φάνηκε ξεκάθαρα από το πρώτο προσχέδιο πως δεν έχουν καμιά σχέση με τη θάλασσα ή την αλιεία. Γιατί δεν έψαξαν “οι αρμόδιοι” να βρουν και να μελετήσουν τι ισχύει στα άλλα κράτη πριν προβούν στη σύνταξη του προσχεδίου; Αν θέλαμε να προστατεύσουμε τα αλιεύματα και να αγκαλιάσουμε τους Έλληνες ερασιτέχνες αλιείς που είναι από 5 μέχρι 95 ετών, θα έπρεπε προ πολλού να έχουμε εφαρμόσει όλες τις σχετικές με την αλιεία διατάξεις, που αναφέρονται στη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΔΔΘ), την οποία έχουμε υπογράψει από το 1982 και επικυρώσει το 1995, όπως για την:

α. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (άρθρα 55 & 61-68),

β. Συνορεύουσα Ζώνη (άρθρο 33) και αυτών που αφορούν

γ. Θέματα διατήρησης και διαχείρισης των ζώντων πόρων στην ανοικτή θάλασσα (άρθρα 116- 120).

Επίσης ένα συναφές και πολύ σημαντικό για την αλιεία θέμα, η θέσπιση από τα κράτη των «Ζωνών προστασίας της Αλιείας» πράγμα που όλοι σχεδόν έχουν κάνει με εξαίρεση τη χώρα μας. Η ζώνη αυτή, είναι τμήμα της ανοικτής θάλασσας και η θέσπιση της για τα κράτη μέλη της ΕΕ αποφασίστηκε από τη Συνδιάσκεψη της Βενετίας στις 27 Νοεμβρίου 2003 (“Διακήρυξη της Βενετίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Αλιευτικών Πόρων της Μεσογείου”) και η καθιέρωση αυτή δεν έχει γίνει ακόμη.

Ευρωπαϊκές οδηγίες

Η Ισπανία π.χ. τις έχει καθιερώσει στη Μεσόγειο πολλά χρόνια πριν από το 1977 (!). Για την ιστορία, το 1983, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το άρθρο 6 του Κανονισμού 170/1983 περί θεσπίσεως κοινοτικού καθεστώτος διατηρήσεως και διαχειρίσεως των αλιευτικών πόρων, ζήτησε από όλα τα κράτη μέλη να επεκτείνουν τις αλιευτικές τους ζώνες στα 12 ναυτικά μίλια. Αυτό ποτέ δεν έγινε και ακόμη δεν έχει γίνει. Μερικά χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1992, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανήλθε στο θέμα και με έναν νέο κανονισμό, τον 3760/92 και προέτρεψε εκ νέου τα κράτη-μέλη να επεκτείνουν τις εθνικές ζώνες αλιείας στα 12 μίλια.

Η χώρα μας και πάλι δεν έκανε τίποτε. Η πρόταση αυτή της ΕΕ χάθηκε και πάλι στα συρτάρια των «αρμοδίων χειριστών» χωρίς ποτέ να γίνει κάποια ενέργεια. Το 2002, η ΕΕ ξαναζήτησε με τον κανονισμό 2371/2002 να διατηρηθούν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2012 «οι κανόνες που ισχύουν σχετικά με τον περιορισμό της πρόσβασης σε πόρους στις ζώνες των 12 ναυτικών μιλίων των κρατών μελών». Ο κανονισμός της ΕΕ σχετικά με την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, 1380/2013, προέβλεπε στο άρθρο 20 ότι «τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν μέτρα… για τη διατήρηση και τη διαχείριση αποθεμάτων ιχθύων καθώς και … θαλάσσιων οικοσυστημάτων εντός 12 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης τους».

Η χώρα μας και πάλι κώφευσε. Σύμφωνα με την “Οδηγία 2014/89/ΕΕ περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό” η χώρα μας ήταν υποχρεωμένη μέχρι πριν δύο μήνες, στις 31 Μαρτίου 2021, να την εφαρμόσει και μάλιστα ενσωμάτωσε τις προβλέψεις της στην εθνική μας νομοθεσία (Ν.4546/2018). Έπρεπε δηλαδή μέχρι τότε να ορίσει χωροταξικά ποιες δράσεις επιτρέπονται στις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών θαλασσών.

Ερασιτεχνική αλιεία

Αντί αυτού βλέπουμε κάτι που ομολογουμένως πολλά χρόνια περιμέναμε και δεν αποσκοπεί στην προστασία αλλά στην εξόντωση της ερασιτεχνικής αλιείας! Επί 47 χρόνια, αρχικά η ΕΟΚ και μετά η ΕΕ, ζητούσε ανά δεκαετία από τα κράτη μέλη της να προστατεύσουν τους αλιευτικούς πόρους σε απόσταση 12 μιλίων από τις ακτές.

Όλες οι χώρες έχουν συμμορφωθεί ενώ η χώρα μας δεν έκανε τίποτε επ’ αυτού και τώρα θέλουμε μέσα σε 12 μέρες να φτιάξουμε ένα άσχετο διάταγμα και να απαγορεύουμε αλιευτικές δράσεις. Όσον αφορά τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, οι περισσότερες χώρες έχουν, για την προστασία των αλιευμάτων, καθιερώσει περιοχές με απαγορεύσεις και περιορισμούς στην αλιεία εκτός της χώρα μας, της Τουρκίας και Λιβύης. Δεν είναι δυνατόν επαγγελματίες ψαράδες από χώρες και εκτός ΕΕ (Τουρκία) να αλωνίζουν στα νερά μας, να είναι διάσπαρτοι στα πελάγη μας από άκρη σε άκρη, μέχρι και στη Γαύδο έφτασαν, να ζητάνε καταφύγιο, με καλό καιρό, στους κόλπους μας, και από την άλλη να πλήττεται βάναυσα ο Έλληνας ερασιτέχνης ψαράς.

Επειδή ανήκουμε στην ΕΕ και επειδή τα θέματα αλιείας ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της θα πρέπει αφενός να συμμορφωνόμαστε με την κοινοτική νομοθεσία και αφετέρου η δική μας Εθνική νομοθεσία να μην διαφέρει από αυτή των άλλων κρατών. Δεν θα πρέπει να έχουμε ισότιμη μεταχείριση; Στην Κύπρο τροποποιήθηκαν πέρυσι οι περί Αλιείας Κανονισμοί (ΚΔΠ 416/2019) και καθιέρωσαν σωστά και δίκαια, κατά την άποψη μου, μέτρα.

Όμως, γιατί οι χειριστές στο ΥΠΑΑΤ δεν ζήτησαν να συνεργαστούν με ομολόγους άλλων κρατών αλλά σκέφτηκαν και κατέγραψαν διατάξεις που ή κάποιος άλλος σκόπιμα τις υπαγόρευσε ή ο συντάκτης είναι άσχετος με την αλιεία και τη ζωή στη θάλασσα; Οι δικοί μας προτεινόμενοι κανονισμοί είναι αναχρονιστικοί, άδικοι και εξοντωτικοί για τους ερασιτέχνες αλιείς. Αγνοούν τελείως την πρόοδο της τεχνολογίας, τις γνώσεις της υδροβιολογίας και τις κοινωνικές τάσεις.

Τι ισχύει στην Κύπρο

Όλοι ξέρουμε πως οι συνήθειες των ψαριών, η τεχνολογία και οι τεχνικές αλιείας συνεχώς εξελίσσονται και αναπτύσσονται σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι δυνατόν να αρνούμαστε να δούμε τη πρόοδο της τεχνολογίας ή να την βλέπουμε και να μην την αξιοποιούμε. Τέλος η ερασιτεχνική αλιεία απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες και δημιουργεί στην κυριολεξία έμπειρους “ναυτικούς”. Μια παράμετρο που δεν πρέπει να αγνοούμε. Είναι συνεπώς αν όχι αδιανόητο, δύσκολο σε κάποιον, να κατανοήσει τους λόγους των περιορισμών και των απαγορεύσεων που τέθηκαν.

Αν σκοπός του διατάγματος είναι η προστασία των επαγγελματιών αλιέων με την επιβολή αδικαιολόγητων επιστημονικά περιορισμών στους ερασιτέχνες και να βάλουν φρένο στην παράνομη πώληση των αλιευμάτων, ας ακολουθήσουν το παράδειγμα της Κύπρου και ας καθιερώσουν το κόψιμο του άνω τμήματος του ουραίου πτερυγίου από τους ερασιτέχνες αλιείς. Επίσης αν θέλουν να έχουν γνώση του αριθμού των αλιέων ανά περιοχή, δεν έχουν παρά να επαναφέρουν την “άδεια ερασιτεχνικής αλιείας” όπως έχει η Κύπρος.

Αφού για την δημιουργία του προσχεδίου του ΠΔ δεν ζήτησαν τις απόψεις των ειδικών ιχθυολόγων, των σχετικών σωματείων και δεν διάβασαν καμιά σχετική μελέτη κάποιου πανεπιστημίου, ούτε είδαν τι γίνεται σε άλλα κράτη, τότε ας καταγράψουν, ταξινομήσουν και αξιοποιήσουν τα σχόλια των όποιων σχολιαστών καταφέρουν να σχολιάσουν, διαφορετικά η κοινωνία μας πάλι θα διχαστεί και θα δημιουργήσει εστίες απογοητευμένων και θυμωμένων πολιτών.

Αναφέρει σε ανακοίνωση του ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Σπήλιου Λιβανού, ότι «μέσα από τις παρατηρήσεις και τα σχόλια των πολιτών αναμένει να εξασφαλισθεί η αντικειμενικότερη και δικαιότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ερασιτεχνική και η αθλητική αλιεία». Εύχομαι να τηρήσει την υπόσχεση του.