Εθνική ήττα το πλήγμα στους νησιώτες

του Δημήτρη Σκουτέρη  – 

Έκλεισε η 3^η αξιολόγηση, και ο ΦΠΑ αυξάνεται στο 24% σε όλα πλέον τα ελληνικά νησιά. Επισκέπτεται ο Ερντογάν την Ελλάδα με προπομπούς χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, που κατά καιρούς έστειλε στα νησιά. Η μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ υποβαθμίζει τα ελληνικά νησιά, σε «νησιά-φυλακές». Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της έλλειψης ουσιαστικού χωροταξικού σχεδιασμού, προκάλεσαν καταστροφές και στα νησιά (Σύμη), ενώ και οι σεισμοί έκαναν αισθητή την παρουσία τους στο βόρειο και νότιο Αιγαίο με καταστροφικές συνέπειες, τόσο στις υποδομές, όσο και στην τοπική οικονομία.

Στο μεταξύ, εξακολουθούν να διαιωνίζονται οι αρνητικοί παράγοντες της νησιωτικότητας, όπως το αυξημένο κόστος ζωής των κατοίκων των νησιών, με το υψηλό κόστος μεταφοράς εμπορευμάτων-πρώτων υλών, με το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών σε υψηλά επίπεδα, με το αυξανόμενο κόστος υγειονομικής περίθαλψης.

Παράλληλα, τα εισοδήματα παραμένουν μειωμένα και λόγω της κρίσης, αλλά και λόγω του περιορισμένου χρόνου λειτουργίας των οικονομικών μονάδων (ιδίως του τουρισμού των 90 ημερών ετησίως). Επίσης, λόγω του χαμηλού επιπέδου παραγωγικότητας που οδηγεί στην αδυναμία ανταγωνιστικότητος των επιχειρούντων στα νησιά συγκριτικά με την ηπειρωτική χώρα.

Μη αναστρέψιμη κατάσταση

Η κατάσταση ιδιαίτερα στα μικρά νησιά σε βάθος χρόνου θα είναι μη αναστρέψιμη. Οι κάτοικοι μετά δυσκολίας θα εξακολουθούν να παραμένου. Η προϊούσα δημογραφική γήρανση θα βάλει στην ύπαρξη, όχι μόνο της τοπικής οικονομίας, αλλά και της ανθρώπινης παρουσίας επί των νησιών αυτών. Προφανώς, αν συμβεί αυτό, οι συνέπειες δεν προσμετρώνται μόνο οικονομικά (οικονομικίστικα, θα ήταν ο προτιμότερος όρος στην περίπτωση), μόνο κοινωνικά, μόνο πολιτισμικά, αλλά κυρίως εθνικά.

Σε μια περίοδο πολύ κρίσιμη για τη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, το θείο δώρο της ύπαρξης του νησιωτικού μας συμπλέγματος (ιδιαίτερα στο αρχιπέλαγος του Αιγαίου) εμείς, με τα λάθη μας, τις παραλείψεις μας, τις ιδεοληψίες μας, την έλλειψη οράματος και στρατηγικού σχεδιασμού, το πετάμε ως απόρριμμα στο κάλαθο των αχρήστων. Συμπεριφερόμαστε στα νησιά και στους νησιώτες σαν να τους θεωρούμε βαρίδια. Καταντήσαμε απλοί διαχειριστές, λογιστικοποιήσαμε τη σχέση μας με αυτόν τον εθνικά ζωτικό μας χώρο.

Το ελληνικό ΥΠΕΞ στην ιστοσελίδα του (http://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/eidikotera-keimena/oriothetisi-yfalokripidas.html) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σύμφωνα με το άρθρο 121 (2) της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας, όλα τα νησιά δικαιούνται αιγιαλίτιδας ζώνης, συνορεύουσας ζώνης, αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας».

Επίσης: «Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει κυριαρχικά δικαιώματα του παρακτίου κράτους επί της υφαλοκρηπίδας, το εύρος της οποίας είναι τουλάχιστον 200 ν.μ., εφόσον το επιτρέπει η απόσταση μεταξύ των αντικειμένων ακτών. Τα δικαιώματα αυτά του παρακτίου κράτους υφίστανται ipso facto  και ab initio». Με άλλα λόγια, η Ελλάδα λόγω αυτών των νησιών αυξάνει (γεωγραφικά, και όχι μόνο) τα κυριαρχικά της διακαιώματα με τεράστιες και οικονομικές συνέπειες.

Κατά το INΣETE (Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων), οι ταξιδιωτικές εισπράξεις στο πρώτο εξάμηνο του 2017 έφτασαν τα 3,93 δισ. ευρώ. Από αυτά, ο κύριος όγκος των εισπράξεων πραγματοποιήθηκε στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (921 εκατ. ευρώ) και στην Κρήτη (906 εκατ.), δύο νησιωτικές περιφέρειες. Προφανώς, και στο δεύτερο εξάμηνο θα επιβεβαιωθεί η προσέγγιση ότι χάρη και σε αυτή τη νησιωτική Ελλάδα αυξάνονται διαρκώς τα έσοδα του Δημοσίου.

Αθηνοκεντρική μυωπική πολιτική

Και οι βολεμένοι πολιτικοί του αθηνοκεντρικού κράτους, τι κάνουν; Αποδέχονται την αύξηση του ΦΠΑ σε αυτά τα νησιά, που απαιτούν οι δυνάστες δανειστές. Αποδέχονται τη διαρκή υποβάθμισή τους από ελκυστικούς χώρους, σε νησιά-φυλακές για πρόσφυγες και μετανάστες. Παρεμβαίνουν διαχειριστικά και πυροσβεστικά, όταν κάποιο θέμα ανεβαίνει στην κλίμακα της επικαιρότητας.

Υπάρχει η δομή του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, με αρμόδιο μάλιστα υφυπουργό για τη νησιωτική πολιτική. Πού είναι ο στρατηγικός τους σχεδιασμός για τη νησιωτική πολιτική; Τι έκαναν για να αποτρέψουν την αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά; Τι έκαναν πέραν της καθημερινής διαχείρισης για να ενεργοποιήσουν το άρθρο 174 της Συνθήκης της Λισσαβόνας, στο οποίο δεσμευτικά αναφέρονται τα εξής:

«Η Ένωση, προκειμένου να προαχθεί η αρμονική ανάπτυξη του συνόλου της, αναπτύσσει και εξακολουθεί τη δράση της με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής της συνοχής. Η Ένωση αποσκοπεί, ιδιαίτερα, στη μείωση των διαφορών μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών και στη μείωση της καθυστέρησης των πλέον μειονεκτικών περιοχών. Μεταξύ των εν λόγω περιοχών, δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις αγροτικές περιοχές, τις περιοχές που συντελείται βιομηχανική μετάβαση και τις περιοχές που πλήττονται από σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά προβλήματα, όπως οι υπερβόρειες περιοχές που είναι ιδιαίτερα αραιοκατοικημένες και οι νησιωτικές, διασυνοριακές και ορεινές περιοχές». Κάποια από τα νησιά μας είναι και διασυνοριακές περιοχές.

Εθνική ήττα

Για ποια συνοχή (οικονομική, κοινωνική και εδαφικής) μπορούν να ομιλούν; Πού είναι η πολυδιαφημισμένη ρήτρα νησιωτικότητας; Πού είναι οι αρχές της ΕΕ περί επικουρικότητας και αναλογικότητας; Πού είναι οι πρωτοβουλίες (ανύπαρκτες μέχρι τώρα) ένταξης και των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στα Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών (που αντικειμενικά θα μείωναν το ακτοπλοϊκό κόστος), τη στιγμή μάλιστα, που οι Γερμανοί, κυρίως, επιχειρούν να εντάξουν τη δια των ποταμών ναυσιπλοΐα σε αυτά τα δίκτυα.

Πού είναι ο σχεδιασμός για τις συνδυασμένες μεταφορές (πλοίο-αεροπλάνο-υδροπλάνο και λοιπά συγκοινωνιακά μέσα), που θα μειώσει και το κόστος και το χρόνο διακίνησης ανθρώπων και αγαθών από και προς τα νησιά; Πού είναι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, υποχρέωση που απορρέει και από την οδηγία 2014/89 της ΕΕ και ακόμα δεν την έχουμε εντάξει στο εσωτερικό μας δίκαιο;

Ο Τσίπρας το τόλμησε και θεσμοθέτησε τη δομή για τη νησιωτική πολιτική. Η δομή, όμως, δεν αρκεί. Απόδειξη, η ήττα της σημερινής νησιωτικής πολιτικής. Για να αναστραφεί η κατάσταση απαιτείται όραμα, στρατηγικός σχεδιασμός, απαλλαγή από ιδεοληψίες, απαλλαγή από δημοσιοσχεσίτικες λογικές, και, κυρίως, απαιτεί την κινητοποίηση χωρίς αποκλεισμούς του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού των κοινωνιών των νησιών. Δεν είναι μόνον το πολιτικό προσωπικό, που πρέπει να κινητοποιηθεί, αλλά η κοινωνία ως σύνολο.  Η ήττα των νησιωτών είναι εθνική ήττα και μας αφορά όλους.