“Κουμπαράτοι” και μίζες

του Κώστα Βενιζέλου  – 

Όλοι θεωρούν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στην Κύπρο. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο για τη Διαφθορά, ποσοστό 100% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα θεωρεί πως αυτό το φαινόμενο είναι κυρίαρχο στην κυπριακή κοινωνία. Επιπλέον, τούτο εκτιμάται ως πρόβλημα στη διεξαγωγή επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Τα εμπόδια, βεβαίως, όπως έχει αποδεχθεί πολλές φορές στο παρελθόν, από κάποιους ξεπερνιούνται με “παλιές καλές πρακτικές”. Κοντολογίς, με μίζες και λαδώματα. Οπότε, η διαφθορά διαιωνίζεται και αυξάνεται.

Η ανάγνωση της έρευνας αναδεικνύει πολλές πτυχές που εν πολλοίς εξηγούν και το φαινόμενο. Για παράδειγμα, το 92% θεωρεί ότι υπάρχει υπερβολικά στενή σχέση μεταξύ πολιτικών και επιχειρήσεων, ενώ ο μέσος όρος του ποσοστού αυτού στην Ευρώπη είναι 50%. Εκεί εντοπίζεται και ο πυρήνας του προβλήματος. Γιατί το κλειδί βρίσκεται στις σχέσεις του πολιτικού κόσμου με τον επιχειρηματικό.

Το πρόβλημα ανιχνεύεται στα υπόγεια κανάλια επικοινωνίας των πολιτικών με τους οικονομικούς παράγοντες (εκεί, βέβαια, που αυτά υπάρχουν – δεν μπορεί να μπαίνουν όλοι στο ίδιο τσουβάλι). Διαμορφώνονται, λοιπόν, και λειτουργούν κανάλια επικοινωνίας μέσω των οποίων καθορίζεται η ανάθεση έργων, η κατακύρωση προσφορών, οι εκπτώσεις στην εφαρμογή των κανονισμών και των νόμων. Οι συναλλαγές αυτές γίνονται, φυσικά, με ανταλλάγματα. Δεν γίνονται αφιλοκερδώς. Παλιά ήταν αυξημένο το φαινόμενο των “κουμπαράτων”. Tώρα, υπάρχει το χρυσοφόρο αντάλλαγμα, το “φακελάκι”, όχι του γάμου, της μίζας.

Μικρή πρόοδος

Είναι προφανές πως η διαπλοκή και η διαφθορά δεν περιορίζεται μόνο στη χρηματοδότηση κομμάτων και πολιτικών, όπως γινόταν, ως φάνηκε, και στην περίπτωση της ελλαδικής εταιρείας Focus. Γιατί υπάρχουν πολλές Focus που “λαδώνουν” τις “μηχανές” των κομμάτων και των πολιτικών για να έχουν οι εταιρείες αυτές όφελος.

Την ίδια ώρα, διαπλοκή ήταν και είναι οι νόμοι που ψηφίζονται στο Κοινοβούλιο, όταν βουλευτές δεν ζητούν εξαίρεση ενώ αυτοί αφορούν, έμμεσα ή άμεσα, πελάτες τους (ίσως και τους ίδιους). Διαπλοκή είναι ακόμη και ένα μικρό ρουσφέτι, όπως και μια μεγάλη αβαρία για διορισμούς ή στημένους διαγωνισμούς. Όταν μια πράξη κινείται στην αδιαφάνεια και επηρεάζει αρνητικά κάποιους πολίτες, συνιστά καραμπινάτη διαπλοκή.

Είναι πρόδηλο ότι συνιστά εν πολλοίς πρόοδο το γεγονός ότι η Δικαιοσύνη προχωρεί και επιβάλλει ποινές φυλάκισης για ζητήματα διαφθοράς και διαπλοκής. Κάποιοι μπήκαν στη φυλακή. Αποτελεί πρόοδο, γιατί το σύστημα αποφάσισε να βγάλει τους σκελετούς από την ντουλάπα και η κοινωνία, που για χρόνια ήταν ανεκτική σε τέτοια φαινόμενα, έχει αφυπνιστεί. Όχι, όμως, αρκετά.

Είναι προφανές πως η οικονομική κρίση έχει αλλάξει τα δεδομένα και τις προτεραιότητες. Και τούτο διαμορφώνει νέα δεδομένα. Όμως, δεν επιλύει το πρόβλημα. Για να λυθεί πρέπει να σπάσει η αλυσίδα. Και η αλυσίδα συνδέει πολλά και διαφορετικά συμφέροντα, τα οποία έχουν εδραιωθεί στη νοοτροπία και στις πρακτικές που έκπαλαι υιοθετεί το σύστημα.

Δεν αναμέναμε το Ευρωβαρόμετρο για να αποδειχθούν τα αυτονόητα. Αυτό που μπορεί να προκαλεί ενδιαφέρον είναι τα υψηλά ποσοστά που έχουν καταγραφεί. Εάν όλοι (100% το ποσοστό) θεωρούν πως υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά στην Κύπρο, πώς αντιδρούν; Κάποιοι βολεύονται, γιατί έτσι λειτουργούν. Οι υπόλοιποι;