Βαθύ ρήγμα στην Ευρώπη για το μεταναστευτικό

Σε μεγάλη δοκιμασία βάζει την ΕΕ το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα, προκαλώντας αντιθέσεις στο επίπεδο των σχέσεων μεταξύ των κρατών-μελών και κατ’ επέκτασιν στο επίπεδο των κοινοτικών οργάνων. Αυτό φάνηκε καθαρά στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής (14-15 Δεκεμβρίου). Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, φαντάζει όλο και πιο πιθανό το σενάριο τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν σε ψηφοφορία τον προσεχή Ιούνιο σχετικά με το αμφισβητούμενο μέτρο των υποχρεωτικών ποσοστώσεων κατανομής αυτών που αιτούνται άσυλο.

«Δεν είναι υπέρ της λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία, αλλά προβλέπεται στη Συνθήκη», δήλωσε στις 15 Δεκεμβρίου ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλωντ Γιούνκερ. Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ θεωρεί δύσκολο ένα συμβιβασμό. Το ζήτημα της φιλοξενίας ενός ορισμένου αριθμού αιτούντων άσυλο από κάθε κράτος-μέλος συντηρεί έντονα τις διαμάχες μεταξύ των κρατών-μελών.

Η ατζέντα Τουσκ και οι αντιρρησίες

Η συζήτηση βασίστηκε σε ένα σημείωμα που κυκλοφόρησε ο Τουσκ πριν από τη Σύνοδο Κορυφής και επικεντρώθηκε στα εξής: Πρώτον, την πρόληψη των μαζικών αφίξεων στα εξωτερικά σύνορα. Δεύτερον, την αντιμετώπιση των βασικών αιτιών της μετανάστευσης. Τρίτον, την επίλυση των εσωτερικών αδιεξόδων που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη κοινοτικής πολιτικής.

«Οι υποχρεωτικές ποσοστώσεις παραμένουν ένα αμφισβητούμενο ζήτημα, αν και έχουν μειωθεί σημαντικά. Και μόνο γι’ αυτό τον λόγο, αξίζει να θίξουμε αυτό το θέμα. Να αξιολογήσουμε την πρόοδο στον τομέα αυτό τον Μάρτιο, ενώ οι ηγέτες θέλουν να λάβουν αποφάσεις τον Ιούνιο», είπε ο Τουσκ.

Την πέτρα του σκανδάλου αποτελούν η “ομάδα Βίζεγκραντ” (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία) που αρνείται τις ποσοστώσεις. Στον αντίποδα βρίσκεται η Γερμανία, η Ιταλία και φυσικά η Ελλάδα. Ο Γιούνκερ, μιλώντας με τον Τουσκ, δήλωσε ότι ορισμένα κράτη μέλη είναι έτοιμα να χρησιμοποιήσουν την ψηφοφορία σε περίπτωση που η συναίνεση γίνει ανέφικτη.

Η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία ανέλαβαν την πρωτοβουλία να αντιταχθούν σε οποιοδήποτε σύστημα που θα τους υποχρέωνε να δεχθούν αιτούντες άσυλο βάσει ποσοστώσεων. Ο (Πολωνός) Τουσκ θεωρεί ότι ένας συμβιβασμός είναι δύσκολο να επιτευχθεί «αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε όσο το δυνατόν καλύτερα». Θεωρεί την μετεγκατάσταση ως μια αναποτελεσματική λύση στο μεταναστευτικό, που κατ’ αυτόν πήρε δυσανάλογες πολιτικές διαστάσεις. Όπως είπε, «αυτό είναι το πιο χρονοβόρο ζήτημα όταν πρόκειται για τη συζήτηση επί του μεταναστευτικού». Υπογράμμισε ότι επιμένει στο δικαίωμά του και στο καθήκον του να προτείνει, «γιατί αυτή είναι στην πραγματικότητα η υποχρέωσή μου να παρουσιάσω μια ειλικρινή και πραγματική ανάλυση της κατάστασης».

Ανάθεμα η ειδική πλειοψηφία για τα κράτη-μέλη

Φαίνεται, πάντως, πως το σενάριο της ειδικής πλειοψηφίας για τον Ιούνιο είναι κάτι απευκταίο για την ηγεσία της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεωρούν ότι η συναίνεση είναι πιο κατάλληλη, ως πανευρωπαϊκή πολιτική, μετά την υιοθέτηση της συμφωνίας του 2015 για τη μεταφορά των αιτούντων άσυλο από Ελλάδα και Ιταλία σε άλλα κράτη-μέλη.

Το σχέδιο αυτό πλέον έχει λήξει από τον Σεπτέμβριο, αφήνοντας πίσω του μια διχασμένη ΕΕ καθώς έφερε σε σύγκρουση κοινοτικά όργανα με κράτη. Οι διαμάχες αυτές πήραν ακόμα και νομικές διαστάσεις με πρωταγωνιστές την Κομισιόν από την μια και την “ομάδα Βίζεγκραντ” από την άλλη. Μια διαίρεση σε Ανατολή και Δύση όπως είπε ο Τουσκ.

Ένα παρόμοιο καθεστώς ποσοστώσεων αποτελεί πλέον μέρος μιας ευρύτερης πρότασης αφενός για μεταρρύθμιση του καθεστώτος παροχής ασύλου, αφετέρου για την κατανομή των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας στα κράτη μέλη σε πιο μακροπρόθεσμη βάση. Οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να καταλήξουν σε μια απόφαση σχετικά με αυτή τη μεταρρύθμιση, γνωστή και ως Κανονισμό του Δουβλίνου, μέχρι τον Ιούνιο του 2018.

Η παρεξήγηση με τον Αβραμόπουλο

Ο πρόεδρος της Κομισιόν φρόντισε να ηρεμήσει τα πνεύματα μετά την πρόσφατη έντονη αντίδραση του Επιτρόπου για το μεταναστευτικό Δημήτρη Αβραμόπουλου στις δηλώσεις του Τουσκ για αναποτελεσματικότητα συστήματος των μετεγκαταστάσεων προσφύγων. Ο Έλληνας Επίτροπος είχε χαρακτηρίσει αντιευρωπαϊκή αυτή την προσέγγιση. Ο Γιούνκερ τόνισε πως «ο Ντόναλντ Τουσκ δεν είναι αντιευρωπαίος, είναι φιλοευρωπαίος» απαντώντας ουσιαστικά στον Αβραμόπουλο και πρόσθεσε: «ξέρω ότι ο Αβραμόπουλος είναι καλός Επίτροπος και νομίζω ότι αυτή είναι πραγματικά μια παρεξήγηση».

Μιλώντας πάντως στο συνέδριο της ΝΔ ο Αβραμόπουλος υπογράμμισε πως «Το μεταναστευτικό, περισσότερο από την οικονομική κρίση, δίχασε την Ευρώπη, ενώνει όμως τις πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας, όπως φάνηκε από τις δηλώσεις των πολιτικών αρχηγών των ελληνικών κομμάτων την περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες».