Εξευρωπαϊσμός των Βαλκανίων ή βαλκανοποίηση της Ευρώπης

Την προεδρία της ΕΕ αναλαμβάνει από σήμερα Πρωτοχρονιά του 2018 η Βουλγαρία, το πιο φτωχό κράτος μέλος της ΕΕ, για πρώτη φορά στην ιστορία της. Με δηλωμένη την πρόθεση της Σόφιας να προχωρήσει «καυτά θέματα», όπως η ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ έγραψε στον λογαριασμό του στο Facebook: «Η Βουλγαρία θα αναλάβει την ευρωπαϊκή προεδρία σε μία χρονική στιγμή-κλειδί για την Ένωση. Το σύνθημα “Η ισχύς πηγάζει από την ένωση” ας μάς οδηγεί».

Το κλίμα στην Σόφια, παρά τα πολλά προβλήματα και τα ανοιχτά ζητήματα, είναι γιορταστικό. Απόψε, στο Μέγαρο του Πολιτισμού, σε μια συναυλία κλασσικής μουσικής, ένας συνθέτης θα παρουσιάζει κάθε μία χώρα της ΕΕ. Η εκδήλωση γίνεται στον χώρο που σε λίγες ημέρες, στις 11 και 12 Ιανουαρίου, θα φιλοξενηθεί το Κολέγιο των Επιτρόπων για την επίσημη έναρξη της βουλγαρικής προεδρίας.

Μέσα σε αυτό το κλίμα ο Μπόικο Μπορίσοφ δηλώνει πεπεισμένος «ότι θα εργασθούμε με επιτυχία για τις προτεραιότητές μας», ενώ την ίδια ώρα δημοσκόπηση του ινστιτούτου Gallup, εμφανίζει το 62% των Βούλγαρων πολιτών να έχουν εμπιστοσύνη στην ΕΕ. Η εμπιστοσύνη αυτή, εκφράζεται και με την επιμονή της Σόφιας στην πολιτική της σύγκλισης, παρά την μείωση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού μετά το 2020, λόγω Brexit.

Η Βουλγαρία, όπως και η Ελλάδα, είναι χώρα των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και, καθώς συνορεύει με την Τουρκία, στηρίζει την συμφωνία ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Άγκυρα για την μετανάστευση και την βελτίωση των σχέσεων των δύο πλευρών. Με γνωστή την επιθυμία της να ενταχθεί στην ζώνη του Σένγκεν, η Σόφια αναμένεται ότι θα εργαστεί για την απεμπλοκή της μεταρρύθμισης της συνθήκης του Δουβλίνου.

Πρόκειται για τον κανονισμό που αναθέτει στην πρώτη χώρα εισόδου την φροντίδα προσφύγων και μεταναστών, και σε αυτό το σημείο η Βουλγαρία διαβλέπει έναν άμεσο απειλητικό κίνδυνο, ανάλογο με αυτόν που έζησαν και ζουν τα ελληνικά νησιά και ο ιταλικός νότος. Για τους λόγους αυτούς η Βουλγαρία επιμένει στην προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και αυτό αναμένεται ότι θα υποστηρίξει και ως προεδρεύουσα χώρα.

Μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών

Η προεδρία της Βουλγαρίας, η οποία διαδέχεται την προεδρία της Εσθονίας, θα συμπέσει και με την έναρξη της δεύτερης φάσης των διαπραγματεύσεων της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο για το «διαζύγιο». Πρόκειται για τις διαπραγματεύσεις που θα αφορούν την περίοδο μετάβασης μετά το Brexit και το πλαίσιο των μελλοντικών εμπορικών σχέσεων.

Η Σόφια έχει διατυπώσει και την πρόθεσή της να αξιοποιήσει την γνώση της για τα ευρύτερα βαλκανικά θέματα, έτσι ώστε να συμβάλλει στον καθορισμό μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής σε ό, τι  αφορά την βοήθεια προς την Αλβανία και τις χώρες που προέρχονται από την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Ήδη έχουν γίνει αρκετές επαφές με γειτονικές χώρες και στην κατεύθυνση αυτή έχει εργαστεί και η ελληνική κυβέρνηση, με διμερείς, τριμερείς και τετραμερείς επαφές βαλκανικών χωρών. Είναι προγραμματισμένη άλλωστε μία σύνοδος κορυφής ΕΕ-Βαλκανίων τον Μάιο στη Βουλγαρία, για πρώτη φορά εδώ και δεκαπέντε χρόνια.

Το πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, και κυρίως το βασικό ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντά, το καθόρισε ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, τονίζοντας ότι «ένας εξευρωπαϊσμός των Βαλκανίων είναι αναγκαίος για την πρόληψη μίας βαλκανοποίησης της Ευρώπης».