Το αταίριαστο δίδυμο Ωνάσης-Τσώρτσιλ και ο πίνακας “The Moat, Breccles”

Μια τοπογραφία, που φιλοτεχνήθηκε το καλοκαίρι του 1921, βγαίνει σε δημοπρασία από τον οίκο Phillips σε λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη. Ο πίνακας με τίτλο “The Moat, Breccles” αναμένεται να φτάσει τα δύο εκατομμύρια δολάρια. Η αξία του έργου δεν σχετίζεται τόσο με την αμετάκλητη καλλιτεχνική του βαρύτητα, όσο με την ιστορία που έχει πίσω του.

Δημιουργός του δεν είναι άλλος από τον Γουίνστον Τσώρτσιλ, τον κραταιό Βρετανό πολιτικό, που έμεινε γνωστός ως ο “πατέρας της νίκης”, λόγω του γεγονότος ότι ηγήθηκε της Βρετανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά από προτροπή της αδελφής του Γκουεντολίν Μπέρτι, ο νεαρός τότε Γουίνστον καταπιάστηκε με τη ζωγραφική και δεν την εγκατέλειψε ποτέ.

Σχεδίαζε κυρίως τοπία και θαλασσογραφίες, ενώ συνήθιζε να προτρέπει δεκαετίες αργότερα και τα εγγόνια του να πιάσουν το πινέλο. «Βγείτε έξω και ζωγραφίστε αυτό που βλέπετε». Δεν εγκατέλειψε το χόμπι ακόμα και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Λειτουργούσε γι’ αυτόν αγχολυτικά. «Μπροστά από ένα τελάρο έχω πάρει τις σημαντικότερες αποφάσεις μου», έχει πει.

Αφοσιωμένος στην ζωγραφική

Μετά την απόσυρσή του από την πολιτική, αφοσιώθηκε στη ζωγραφική. Τον βοηθούσε να αμβλύνει τα προβλήματα υγείας και να διατηρεί τόσο την όραση, όσο και την οξυδέρκειά του. Συνήθιζε να περνάει όλον του τον χρόνο στο αυτοσχέδιο στούντιο που είχε στην εξοχική του κατοικία στο Κεντ. Σήμερα, αυτή είναι ανοιχτή στους επισκέπτες και το στούντιό του, ειδικά, διατηρητέο.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, φιλοτέχνησε 530 πίνακες. Δεν αποπειράθηκε ποτέ να πουλήσει κανέναν από αυτούς. Αντιθέτως, απέφευγε συστηματικά να εκθέσει τη δουλειά του, αν και κάποιες φορές δώριζε έργα του σε φίλους και συνεργάτες. Ένα τέτοιο δώρο ήταν και ο πίνακας “Jug with Bottles”, μία ελαιογραφία ενός μπουκαλιού Johnny Walker Black Label μαζί με ένα μπουκάλι μπράντι, κανάτα και ποτήρια. Ήταν ένα θέμα που εξέφραζε την αγάπη του Τσώρτσιλ για το ουίσκι, το οποίο, άλλωστε, επέλεγε ως πρωινό ρόφημα, συνοδεία του χαρακτηριστικού πούρου του!

Τον πίνακα τον χάρισε στον Αμερικανό επιχειρηματία Άβερελ Χάριμαν, ο οποίος ήταν και ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου Ρούσβελτ στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1940. Όταν τον τιμούσε με το δώρο αυτό, δεν γνώριζε ότι η αγαπημένη του νύφη είχε ήδη συνάψει σχέση μαζί του. Μία σχέση που θα διέλυε τον ήδη ταλαιπωρημένο γάμο του γιού του Ράντολφ Τσώρτσιλ με την Πάμελα Ντίξπυ, η οποία ακολούθησε τον διπλωμάτη στην Αμερική. Πολλά χρόνια αργότερα ο συγκεκριμένος πίνακας πωλήθηκε έναντι 280.000 ευρώ. Οι περισσότεροι, άλλωστε, πίνακές του απέφεραν στους κληρονόμους του ικανοποιητικά χρήματα.

Ένα δώρο στον Ωνάση

Η τοπογραφία, όμως, που βγαίνει εντός ολίγων ημερών στο σφυρί, αξίζει πολλά περισσότερα, λόγω όχι μόνο του δημιουργού της, αλλά και της πορείας της στο χρόνο. Ο Τσώρτσιλ τη δώρισε στον Έλληνα μεγιστάνα Αριστοτέλη Ωνάση. Ο επιχειρηματίας τίμησε την προσφορά του και τοποθέτησε το έργο σε περίοπτη θέση στη διάσημη θαλαμηγό του “Χριστίνα”. Μετά τον θάνατό του Ωνάση, ο πίνακας τοποθετήθηκε σε κάποια αποθήκη, ενώ τώρα διεκδικεί μία δεύτερη ζωή, μετά την απόφαση της Χριστίνας Ωνάση να το πουλήσει.

Ο μύθος του Ωνάση δεν βασίστηκε μονάχα στην επιχειρηματική του οξυδέρκεια. Η οικονομική άνοδος του πανέξυπνου Σμυρνιού στάθηκε η αφορμή για να ξεδιπλωθεί η πολυσχιδής προσωπικότητα κάποιου που έβλεπε πάντα μπροστά από την εποχή του. Ήταν σε θέση να επανεφευρίσκει τον εαυτό του και να χτίζει την περσόνα του μεθοδικά, πεισματικά, έως και αιρετικά.

Γνώριζε πώς να κεφαλαιοποιεί τα πάντα προς το συμφέρον του. Οι κοινωνικές του σχέσεις δεν αποτελούσαν εξαίρεση και οι δύο του γάμοι αποτελούν τρανή απόδειξη. Ως αυτόφωτος, αναγνώριζε τη λάμψη των άλλων και πώς να κερδίζει από αυτήν. Ακόμα και όταν δεν είχε κατακτήσει τα χρήματα και τη δύναμη που έγιναν σχεδόν συνδέθηκαν με το όνομά του, συναναστρεφόταν πάντα με τα “σωστά” άτομα της εποχής. Η θαλαμηγός “Χριστίνα” αποτέλεσε την ιδανική σκηνή, πάνω στην οποία ξεδίπλωσε τη μαεστρία του να σαγηνεύει τους διάσημους και ισχυρούς. Ένας από αυτούς ήταν και ο Βρετανός γερόλυκος της πολιτικής.

Την εποχή που ο Τσώρτσιλ επιχειρούσε να δαμάσει την πολιτική, δίχως να γνωρίζει ότι οι προκλήσεις στο βρετανικό Κοινοβούλιο θα φάνταζαν αστείες μπροστά στο εκκολαπτόμενο “αυγό του φιδιού” στο Βερολίνο, ο Ωνάσης εδραιωνόταν. Θεωρείτο ένας πετυχημένος κοσμοπολίτης που μοίραζε το χρόνο του μεταξύ Παρισιού, Μπουένος Άιρες και Μόντε Κάρλο.

Η συνάντηση Τσόρτσιλ-Ωνάση

Το 1940 εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη, από όπου και διαχειρίζεται τον στόλο του. Αν και έπαιζαν σε τελείως διαφορετικές αρένες, οι δύο άνδρες είχαν ένα κοινό. Και οι δύο άνθησαν υπό ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες. Ο επιχειρηματίας έκανε τα σημαντικότερα βήματά του το 1932, κατά τη διάρκεια της χειρότερης χρονιάς της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Τότε ήταν που εισήλθε στη ναυτιλία.

Ο Τσώρτσιλ υπήρξε έμπειρος πολιτικός, η αξία του οποίου, όμως, αναγνωρίστηκε στις κρίσιμες στιγμές πριν και κατα τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Πρέπει να απελευθερώσουμε τον εαυτό μας, από την ελπίδα ότι η θάλασσα θα γαληνέψει. Πρέπει να μάθουμε, να πλέουμε και με τους δυνατούς ανέμους», συνήθιζε να λέει ο Ωνάσης.

Τα βήματα των δύο ανδρών θα αργούσαν ακόμα να συναντηθούν. Παρόλα αυτά, ο Βρετανός πρωθυπουργός διασταυρώθηκε με την Ελλάδα επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της μακράς πολιτικής του σταδιοδρομίας. Ενόσω γινόταν αυτό, ο Ωνάσης τον θαύμαζε από μακριά. Συνήθιζε να λέει γι’ αυτόν: «Ένα γεύμα με τον Τσώρτσιλ θα σε διδάξει πιο πολλά απ’ ό,τι τρία χρόνια σπουδές στην Οξφόρδη».

Τελικά, κατάφερε να προσεγγίσει τον αλλοτινό ηγέτη της Μεγάλης Βρετανίας, όταν εκείνος είχε αποσυρθεί από τα πολιτικά δρώμενα. Γνώρισε αρχικά το γιό του Ράντολφ και μέσω αυτού συνέφαγε με τον πατέρα του. Τον καλούσε επίμονα να περάσει ένα καλοκαίρι στη “Χριστίνα”. Αρχικά, εκείνος ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός. Από τη μία δεν ήθελε τους δημοσιογράφους και παπαράτσι που ακολουθούσαν μετά μανίας τον Ωνάση. Κάποιοι από τον κύκλο του είχαν αποτυπώσει την άρνησή του ως μία αυτοπροστασία να μην θεωρηθεί μέρος του τσίρκου Ωνάση. Από την άλλη, είχε μεγαλώσει. Ήταν ιδιότροπος, δυσκίνητος και επιλεκτικός στις παρέες.

«Σαν να κοιμάσαι με την ιστορία»

Η επιμονή, αλλά και η σαγήνη του Σμυρνιού, όμως, υπερκέρασαν τις επιφυλάξεις του. Ο Ωνάσης φρόντισε να ικανοποιήσει κάθε όρο και επιθυμία του. Ενδεικτικό της παράστασης που έδωσε για χάρη του, ήταν ότι όταν ο Τσόρτσιλ επιβιβάστηκε για πρώτη φορά στη θαλαμηγό το καλοκαίρι του 1956 στο λιμάνι του Μόντε Κάρλο, ο εφοπλιστής τον περίμενε με ανοιχτές αγκάλες στη ράμπα.

Αυτή ήταν μονάχα η αρχή. Στο κατάστρωμα βρίσκονταν παρατεταγμένο όλο το προσωπικό της θαλαμηγού με τις επίσημες ναυτικές στολές τους. Στη θέα του Τσώρτσιλ καπετάνιος και αξιωματικοί τον χαιρέτησαν στρατιωτικά. Ο Ωνάσης είχε κερδίσει τις εντυπώσεις, μιας και ο γερόλυκος της πολιτικής λάτρευε τη θάλασσα και όλες τις εθυμοτυπίες γύρω από αυτήν. Δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι διετέλεσε πρώτος Λόρδος του Ναυαρχείου.

Οι δύο άνδρες κατέληξαν να κάνουν μαζί σχεδόν δέκα φορές διακοπές, σχεδόν από ένα μήνα σε διάρκεια. Ο Ωνάσης τον ξεχώριζε. Συνήθιζαν να μιλούν με τις ώρες: για τη θάλασσα, την πολιτική, τη φιλοσοφία, τον πόλεμο, τον άνθρωπο, τα πάθη και τις αδυναμίες του. Άφηναν την υπόλοιπη παρέα να απολαύσει τις βόλτες της στα γραφικά σοκάκια κάποιου νησιού και εκείνοι μιλούσαν.

Ο ίδιος ο Ωνάσης είχε χαρακτηρίσει τις κουβέντες εκείνες «σαν να κοιμάσαι με την ιστορία». Εκτός όλων των άλλων, ο Ωνάσης φιλοξενούσε πολλά μέλη της οικογένειάς Τσώρτσιλ: παιδιά, νύφες, εγγόνια και φίλοι συνόδευαν τον Γουίνστον στις κρουαζιέρες. Τα βρετανικά Μίντια ασχολούνταν αρκετά με την παράδοξη φιλία των δύο ανδρών και τις κοινές τους διακοπές, ενώ ούτε το Παλάτι, ούτε οι ένοικοι της Ντάουνινγκ Στρήτ 10 έβλεπαν με καλό μάτι το “πάντρεμα” αυτό.

Παρών στο ειδύλλιο με την Κάλλας

Όσο πέρναγαν τα χρόνια, ο Γουίνστον αφέθηκε όλο και περισσότερο στη σχέση αυτή, με αποτέλεσμα να χαλαρώσουν αν όχι και να αρθούν οι περιορισμοί στις φωτογραφήσεις και στη δημοσιότητα. Αποκορύφωμα, οι φωτογραφίες με τον Τσόρτσιλ να χαιρετά στο καμπριολέ της εποχής και τον Ωνάση να τον ξεναγεί στην μεσαιωνική πόλη της Ρόδου και στην Ακρόπολη της Λίνδου.

Κατά τη διάρκεια του χρόνου που πέρασαν μαζί, συνυπήρξαν με καλλιτέχνες, αρχηγούς κρατών, διπλωμάτες και κάθε λογής διασημότητες. Ο Ωνάσης δεν σταμάτησε ποτέ να “νταντεύει” τον Τσώρτσιλ, ο οποίος με την πάροδο του χρόνου έχασε αρκετή από την ακοή του, ενώ δεν ήταν σπάνιο να ρίχνει υπνάκους κατά τη διάρκεια γευμάτων και δείπνων. Είχε μαζί του και έναν Βρετανό σωματοφύλακα που φρόντιζε στις περιπτώσεις αυτές να απομακρύνει το πούρο από το στόμα του.

Ο Τσώρτσιλ ήταν παρών στην άνθηση του ειδυλλίου μεταξύ του Ωνάση και της Μαρίας Κάλλας, αλλά και στο αρχικό στάδιο της σχέσης του με την Τζάκι Κένεντι. Είχε, μάλιστα, ζητήσει από τον Ωνάση να καλέσει τον Τέντ Κένεντι και οι τρεις άνδρες είχαν απολαύσει ένα δείπνο παρέα. Λέγεται ότι όταν η Τίνα συνειδητοποίησε το ρομάτζο που εξελισσόταν μπροστά στα μάτια της άρχισε να αποκαλεί χλευαστικά την Κάλλας «τραγουδιάρα». Ο Τσώρτσιλ, όμως, την επανέφερε στην τάξη: «A, αγαπητή μου, Tίνα, πολύ φοβάμαι ότι δεν είναι ακριβώς τραγουδίστρια». Παρόλα αυτά, δεν εντυπωσιάστηκε ποτέ από την πριμαντόνα και τα καπρίτσια της.

Αντιθέτως, απολάμβανε το ταλέντο του φίλου του στην τέχνη της κατάκτησης και μιλούσαν συχνά για το γυναικείο φύλο. «Ο Άρης το έπαιζε… μπλαζέ!» έχει πει για το κυνήγι. «Ένας εξαίσιος τρόπος για να πετύχει το σκοπό του». Ο Ωνάσης είχε, μάλιστα, εκφράσει το ενδιαφέρον του για την Τζάκι στον Τσώρτσιλ, πολύ πριν αυτό μετουσιωθεί σε σχέση. Ο Τσώρτσιλ μιλούσε στα αγγλικά με τον Ωνάση, αλλά διασκέδαζε να ακούει τα ελληνικά του, αλλά και τα τούρκικά του.

Ένα επιμύθιο του Τσόρτσιλ

Για τα περίφημα ταξίδια αυτά, έχουν μιλήσει χρόνια μετά και τα ίδια τα εγγόνια του Τσόρτσιλ. Η εγγονή του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Σίλια Σάντις έχει πει στη New York Times: «Κάναμε πέντε ταξίδια παρέα. Είχε ακόμη εννέα εγγόνια αλλά είτε ήταν πολύ μικρά είτε δεν μπορούσαν. Έτυχε να είμαι στη σωστή ηλικία. Το πρώτο μας ταξίδι είχε διάρκεια ενός μήνα, ήμασταν στο γιοτ του Ωνάση και ταξιδέψαμε στα ελληνικά νησιά. Ήμασταν περίπου 12 άτομα, συμπεριλαμβανομένης της μητέρας μου Νταϊάνα, της Μαρίας Κάλλας και του συζύγου της. Μας φιλοξενούσε ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Επισκεφθήκαμε τη Μύκονο και τη Δήλο και πολλά ακόμη νησιά και καταλήξαμε στην Κωνσταντινούπολη. Κατά τη διάρκεια της κρουαζιέρας, ο παππούς μου καθόταν στο κατάστρωμα και κάπνιζε το πούρο του απολαμβάνοντας τη θέα».

Μέσω του Ωνάση, είχαν την ευκαιρία να βρεθούν ενώπιον του μυθικού σχεδόν ηγέτη τόσο απλοί άνθρωποι, όσο και Έλληνες πολιτικοί που έσπευδαν σε κάποιες από τις στάσεις της διάσημης παρέας να υποβάλουν τα σέβη τους. Το ιστορικό μπαρ-ρεστοράν μπορεί να υπερηφανεύεται ότι σέρβιρε στον Τσώρτσιλ θαλασσινό malt ουίσκι Lagavulin.

Μετά τον θάνατο του Τσώρτσιλ και στη διάρκεια των δικών του ανταριασμένων χρόνων, ο Ωνάσης συνήθιζε να ανακαλεί το επιμύθιο του Βρετανού πολιτικού: «Από καταβολής κόσμου, ο λαός είναι ο αμνός-θύμα, που τρέφει την αδηφαγία και την απληστία των λαίμαργων. Αλλά το κοπάδι αυξάνεται, προς όφελος των λύκων».