Από τώρα αρχίζουν τα δύσκολα στην ατζέντα του Μπάιντεν

Ο χαλαρός Μπάϊντεν. Η βιαστική και business as usual Μέρκελ. Ο οικοδεσπότης Τζόνσον. Ο φιλικός Μακρόν. Ο απόμακρος Τριντό. Ο κοινωνικός Ντράγκι. Ο διακριτικός Ιάπωνας πρωθυπουργός Σούγκα. Κάπως έτσι συνοψίζονται τα πασπαλισμένα με χαριτωμένα ενσταντανέ, χιουμοριστικές ατάκες και αβρότητες παραλειπόμενα της Συνόδου του G7, κάτω από τα γκρίζα σύννεφα της Κορνουάλης.

Η ουσία της συνόδου των ηγετών των χωρών-μελών του G7, όμως, θα φανεί στο προσεχές μέλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι το G7 δεν είναι αυτό που ήταν πριν 20-30 χρόνια. Ασκεί πολύ μικρότερη επιρροή στο διεθνές σύστημα, παρότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να δείξει ότι ακόμα κρατάει τα γκέμια σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι, οι ηγέτες ασχολήθηκαν με τον εντοπισμό της προέλευσης του κορονοϊού, την προσφορά εμβολίων, την κλιματική αλλαγή και τη λήψη οικονομικών μέτρων, όπως ο Ελάχιστος Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος. Αυτά, όμως, θα δοκιμαστούν στην πράξη. Στην παγκοσμιοποιημένη αγορά, εξάλλου, ένα τέτοιο μέτρο πρέπει να εφαρμοστεί από όλους τους μεγάλους παίκτες, αλλιώς θα καταρρεύσει.

Ο πρόεδρος Μπάϊντεν, όπως και οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες στη σύνοδο του G7 θα ξαναβρεθούν σε μερικές ώρες στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Πάει εκεί, μάλιστα, έχοντας αποσπάσει εγκώμια από τους υπόλοιπους έξι ηγέτες. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, άφησαν να διαφανεί ότι αυτός ήταν που έδωσε θετικό τόνο στη σύνοδο του G7, το εντελώς αντίθετο από αυτό που είχαν συνηθίσει από τον προκάτοχό του Ντόναλντ Τραμπ.

Σ’ αυτό το κλίμα και με το γνωστό πλέον σύνθημα “η Αμερική επέστρεψε”, ο Μπάιντεν συνεχίζει στο πιο δύσκολο σκέλος της περιοδείας του. Βασικό θέμα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες είναι η επαναβεβαίωση και ενίσχυση της συμμαχικής συνοχής γύρω από τις ΗΠΑ και βέβαια απέναντι στη Ρωσία και στην Κίνα. Ο Αμερικανός πρόεδρος γνωρίζει, όμως, ότι δεν φτάνουν τα χαμόγελα και ο ενωτικός λόγος.

Οι ΗΠΑ έχουν τα προβλήματά τους εντός της Δύσης, αλλά οι μεγάλες προκλήσεις είναι εκτός. Κι αυτές οι προκλήσεις προς το παρόν τουλάχιστον συσπειρώνουν τους Ευρωπαίους και τους Ιάπωνες γύρω από την Ουάσινγκτον. Η αμερικανική ισχύς, εξάλλου, δεν εξαρτάται μόνο από τη στρατιωτική ισχύ. Εξαρτάται και από την οικονομική, η οποία έχει τρωθεί σημαντικά από την επέλαση της Κίνας σ’ αυτό το επίπεδο.

Η συνάντηση με τον Ερντογάν

Η αποφασιστικότητα του Μπάιντεν είναι, λοιπόν, αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη. Η συνάντηση με τον Πούτιν είναι κομβικής σημασίας, με την έννοια ότι θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο των ανταγωνιστικών σχέσεων των δύο υπερδυνάμεων. Πριν βρεθεί, όμως, με τον Ρώσο ομόλογό του, η πολιτική του βούληση θα δοκιμαστεί στη σημερινή συνάντηση με τον Ερντογάν.

Η συνάντηση έχει προγραμματιστεί για 30 λεπτά, που λόγω μετάφρασης σημαίνει καθαρό ένα τέταρτο. Λίγος χρόνος, αν σκεφτεί κανείς ότι η ατζέντα περιλαμβάνει τη Συρία, τους S-400, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μέχρι στιγμής, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει σε γενικές γραμμές τηρήσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, ακολουθώντας μία αυστηρή στάση έναντι της, η οποία έχει σκοπό να τρίξει τα δόντια του “απείθαρχου” Ερντογάν, αλλά όχι να οδηγήσει τις σχέσεις σε ρήξη.

Σ’ αυτή την πρώτη τους δια ζώσης συνάντηση, πάντως, θα κριθούν πολλά. Το βασικό ερώτημα είναι αν τελικά ο Μπάιντεν θα καταφέρει να μαζέψει τον Ερντογάν, ή αντίθετα εάν ο Τούρκος πρόεδρος θα φέρει στα δικά του νερά τον Αμερικανό ομόλογό του. Οι ρωσικοί S-400 δεν είναι το αποκλειστικό πρόβλημα, αλλά έχουν αναγορευτεί σε ζήτημα-κλειδί και για τις δύο πλευρές.

Ο Μπάϊντεν ούτε επιθυμεί, ούτε δύναται να υποχωρήσει. Ο Ερντογάν, εκτός από τα πολλά ανοικτά μέτωπα, βρίσκεται σε ευάλωτη θέση και στο εσωτερικό. Η τουρκική οικονομία δοκιμάζεται σκληρά, με αποτέλεσμα να δοκιμάζεται και η πολιτική ευστάθεια του “σουλτάνου”. Παρ’ όλα αυτά, ούτε αυτός μπορεί να υποχωρήσει. Θα ήταν ταπεινωτικό και δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοια. Δεν αναμένεται, λοιπόν, να επιστρέψει με το κεφάλι σκυμμένο στο δυτικό μαντρί. Γι’ αυτό και θα προσπαθήσει, προτείνοντας διάφορες εναλλακτικές, να παρασύρει τον Αμερικανό συνομιλητή του σε έναν συμβιβασμό.

Έπεται ο Πούτιν

Κατά πολλούς, η πρώτη συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν θα αποτελέσει την αφετηρία μιας εκ νέου αμερικανοτουρκικής διαπραγμάτευσης για το αν και κατά πόσο μπορεί να βρεθεί μία μέση λύση. Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε πως ο ίδιος και ο Αμερικανός ομόλογός του πρέπει να επωφεληθούν της συνάντησης, προκειμένου να αφήσουν πίσω προβλήματα του παρελθόντος, περιλαμβανομένης και της διαμάχης για τους S-400. Το βλέμμα της Αθήνας, πάντως, είναι εστιασμένο στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, από την οποία θα κριθεί το κλίμα που θα επικρατήσει στις διμερείς σχέσεις το επόμενο διάστημα.

Όπως προαναφέραμε, ο Μπάιντεν θα συναντηθεί μετά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ (16 Ιουνίου) με τον Πούτιν σε μια ελβετική έπαυλη του 18ου αιώνα, με θέα τη λίμνη της Γενεύης. Η βαρύτητα που δίνεται στο τετ-α-τετ αποτυπώνεται και στο εξώφυλλο του περιοδικού Time. Σ’ αυτό ο Αμερικανός πρόεδρος φοράει γυαλιά, στους φακούς των οποίων αντικατοπτρίζεται το πρόσωπο του Ρώσου ομολόγου του.

Μετά από παρατεταμένες παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις, δεν κατέληξαν τελικά οι δύο πλευρές σε συμφωνία για την πραγματοποίηση κοινής συνέντευξης Τύπου. Κάτι τέτοιο θα προσέδιδε χαρακτήρα προσέγγισης, μετά από την αν μη τί άλλο περιπετειώδη αρχή των σχέσεων τους. Ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι αναμένει η συνάντησή αυτή να βοηθήσει, προκειμένου να υπάρξει διμερής διάλογος και να αποκατασταθούν οι προσωπικές επαφές.