Η λάμψη που σοκάρει

της Ήρας Παπαποστόλου  – 

Το Μουσείο Φρυσίρα παρουσιάζει το δεύτερο μέρος της τριλογίας «Νέοι Ορίζοντες», με τίτλο «Το απρόβλεπτο των ιδεών», συνεχίζοντας να προβάλλει έργα σύγχρονων καλλιτεχνών που περιλαμβάνονται στις συλλογές του.

“Από τι είναι φτιαγμένες οι ιδέες;”, μας κάνει να αναρωτιόμαστε η έκθεση. Τί μπορεί να προκύψει ως όνειρο ή όραμα σε έναν καλλιτέχνη, όταν δεν το περιμένει; Πώς το αποτέλεσμα εκπλήσσει αρχικά τον ίδιο και αμέσως μετά τον θεατή; Και πώς η σύγχρονη ζωγραφική μπορεί να εκφράσει ταυτόχρονα τον σύγχρονο και τον παλιό κόσμο;

Τα μεταφυσικά ερωτήματα που θέτει ο άνθρωπος και ειδικότερα ο δημιουργός στον εαυτό του είναι διαχρονικά. Το αποτέλεσμα είναι το εξής: οι καλλιτέχνες σε κάθε εποχή εκφράζουν με τους δικούς τους διαφορετικούς τρόπους (είτε πρόκειται για τεχνικές είτε για συγκεκριμένη γραφή) το υποσυνείδητο, το όνειρο, καθώς και μια φευγαλέα σκέψη ή φαντασίωση. Έννοιες όπως η νεότητα, το γήρας, ο έρωτας, η ματαιότητα, οι περιπέτειες της ψυχής και του σώματος, με τον πόνο, την αηδία ή τη χαρά παρελαύνουν σε όλους τους καμβάδες εδώ και χρόνια.

Έτσι και οι καλλιτέχνες, των οποίων τα έργα αντικρίζουμε στους τοίχους του Μουσείου Φρυσίρα. Με κύριο μέσο τους την παραστατική ζωγραφική, θέλουν να μας μεταφέρουν την έκπληξη που οι ίδιοι ένιωσαν όταν ανακάλυψαν τα ίδια πανανθρώπινα νοήματα, τις ίδιες ηθικές αρχές και σύμβολα προαιώνια. Όταν ανακάλυψαν τι σημαίνει μυστήριο, φόβος, μοναξιά, σάρκα, πόθος, ακόμα και βία. Έννοιες σαν κι αυτές συναντάμε συχνά στα έργα των Τάσσου Μαντζαβίνου, Εδουάρδου Σακαγιάν και Σπύρου Προκοπίου.

Η ψεύτικη λάμψη του σκοταδιού

Υπάρχει όμως και μια πλευρά της έκθεσης που μας σοκάρει. Μιλάω για την υπερβολική λάμψη που εκπέμπουν κάποια έργα, όπως αυτά των Rabus Leopold και Frederic Leglise. Πρόκειται για την ψεύτικη λάμψη που βγάζει το σκοτάδι. Ή αλλιώς, για το αστραφτερό λευκό που μαρτυρά έλλειψη συναισθήματος και ψεύτικη ζωή: μόδα, εκπόρνευση, και κακή -σεξιστική- μεταχείριση του γυναικείου σώματος. Είναι εκείνη η λάμψη που έρχεται σε αντιδιαστολή με το φως (του πνεύματος).

Ένα έργο της έκθεσης στο οποίο στάθηκα για ώρα είναι αυτό της Djurdjevic Biljana με τίτλο “Αόρατοι”. Φιγούρες ηλικιωμένων ανθρώπων, ντυμένοι με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζουν ότι βρίσκονται μέσα στο σπίτι τους, βρίσκονται ξαφνικά –και αυτή είναι ιδέα που εκπλήσσει– “φυτεμένοι” στη φύση, ανάμεσα σε κορμούς δέντρων. Έκπληκτοι και μισόγυμνοι, οι καθημερινοί αυτοί άνθρωποι, μοιάζουν χαμένοι μέσα σε ένα περιβάλλον που το νιώθουν ξένο. Σαστισμένοι, ίσως γιατί μετά από μια ολόκληρη ζωή στην πόλη έχουν πια ξεχάσει που ανήκουν, ενώ, κανονικά, δεν παύουν να είναι ένα κομμάτι της φύσης.

Οι 21 γνωστοί Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες ξεδιπλώνουν ουσιαστικά μπρος στα μάτια του θεατή το αίνιγμα της ανθρώπινης ύπαρξης, σε μια έκθεση ευρωπαϊκών προδιαγραφών.