Τουρκία και Ιράν σε τροχιά σύγκρουσης υπό τα ρωσικά βλέμματα

Jacob L. Shapiro  – 

Ο τουρκικός στρατός ανακοίνωσε στις 6 Φεβρουαρίου ότι ένας στρατιώτης σκοτώθηκε και άλλοι πέντε τραυματίστηκαν σε επίθεση με όλμους ενώ προσπαθούσαν να δημιουργήσουν προκεχωρημένο στρατιωτικό φυλάκιο στη βορειοδυτική Συρία. Η τουρκική δήλωση δεν περιείχε λεπτομέρειες για το ποιος είχε επιτεθεί στους στρατιώτες της, αλλά τα Αραβικά Νέα – μια αγγλόφωνη εφημερίδα που εδρεύει στη Σαουδική Αραβία – ισχυρίστηκε ότι η επίθεση είχε διεξαχθεί από «Ιρανούς πολιτοφύκαλες».

Το σαουδαραβικό μέσο έχει συμφέρον να παίζει αυτό το παιχνίδι, αλλά σύμφωνα με διάφορες άλλες εκθέσεις “οι καθεστωτικές δυνάμεις” ήταν αυτές που επιτέθηκαν στις τουρκικές δυνάμεις. Είτε έτσι είτε αλλιώς, η Τουρκία και το Ιράν βρίσκονται σε μια πορεία σύγκρουσης.

Οι δύο χώρες πήραν αυτό το «μονοπάτι» αφού το Ιράν και η Ρωσία υποστήριξαν μια επίθεση του καθεστώτος του Σύριου προέδρου Μπασάρ Αλ Ασαντ στην επαρχία Idlib, μια από τις ζώνες αποκλιμάκωσης των οποίων η Τουρκία έπρεπε να εγγυηθεί την ασφάλεια. Αυτή η επίθεση και η απάθεια του καθεστώτος να απαντήσει στις επαναλαμβανόμενες τουρκικές ενστάσεις, ανάγκασαν την Τουρκία να εισβάλει στο Αφρίν τον περασμένο μήνα. Παρά την σκληρή αντίσταση, οι τουρκικές δυνάμεις προωθούνται σταθερά, στο βαθμό που η Τουρκία προσπαθεί, για περισσότερο από μία εβδομάδα, να δημιουργήσει προκεχωρημένο στρατιωτικό φυλάκιο νοτιοδυτικά του Χαλεπίου

Η Τουρκία έχει ήδη συγκρουστεί με τις δυνάμεις του καθεστώτος Άσαντ στην ίδια τοποθεσία. Στις 29 Ιανουαρίου, μια τουρκική φάλαγγα με περίπου 100 τεθωρακισμένα οχήματα, υποστηριζόμενη από την τουρκική αεροπορία, επιχείρησε να εδραιωθεί μεταξύ των δυνάμεων του καθεστώτος και των αντικαθεστωτικών, νοτιοδυτικά του Χαλεπίου.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου, το στρατωτικό κονβόι συνάντησε μεγάλη αντίσταση από τις δυνάμεις του Άσαντ, ανακόπτωντας την πορεία του. Τότε, η μόνη αναφορά από την Τουρκία προήλθε από το Γενικό Επιτελείο της Τουρκίας, η οποία σημείωσε ότι ένας Τούρκος στρατιώτης και ένας από το πολιτικό προσωπικό είχαν σκοτωθεί από βομβιστική επίθεση με αυτοκίνητο.

Απάθεια Άσαντ

Το καθεστώς Άσαντ έχει επικρίνει επανειλημμένα την τουρκική εισβολή χωρίς να κάνει πολλά γι ‘αυτό. Εκτός από μερικές επιθέσεις μικρής κλίμακας και μερικές διαρροές στο Reuters που κάνουν λόγο για ανάπτυξη “νέων πυραύλων αεροπορικής άμυνας και αντιαεροπορικού εξοπλισμού”, οι δυνάμεις του Άσαντ επικεντρώθηκαν περισσότερο στην αναδιάταξή τους ώστε να υπερασπιστούν το Χαλέπι, παρά να συγκρουστούν ανοιχτά με τις τουρκικές δυνάμεις.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η εισβολή της Τουρκίας δεν αποτελεί άμεση απειλή. Ωστόσο, η εισβολή στο Αφρίν ήταν ωφέλιμη για την Τουρκία, διότι επέτρεψε στην Άγκυρα να συνδέσει προηγούμενες απομονωμένες ομάδες αντι-καθεστωτικών ανταρτών και επίσης να θέσει την Τουρκία σε καλύτερη θέση για να απειλήσει το Χαλέπι κατευθείαν, εάν ο Ασαντ συνεχίσει την επίθεσή του στο Idlib. Αυτό βέβαια δεν αποτελεί ότι το καλύτερο για τον Άσαντ, αλλά ήταν μια περιορισμένη εισβολή μέσα σε ανεκτά όρια.

Οι πρόσφατες κινήσεις της Τουρκίας στο νοτιοδυτικό Χαλέπι είναι πιο φιλόδοξες από την αρχική εισβολή, καθώς αυξάνουν την απειλή για τις δυνάμεις του Άσαντ. Οι θέσεις που θέλουν οι Τούρκοι στρατιωτικοί να εδραιώσουν είναι πολύ έξω από την περιοχή του Αφρίν. Η περιοχή αυτή, που κυριαρχείται από τους Κούρδους, δεν εκτείνεται μέχρι το Χαλέπι. Η πρωτεύουσα της περιφερειακή, που ονομάζεται επίσης Αφρίν, βρίσκεται περίπου 37 χιλιόμετρα βόρεια του Χαλεπίου. Αλλά οι τουρκικές δυνάμεις έχουν προωθηθεί πολύ πέρα από αυτό, προσπαθώντας να δημιουργήσουν ένα φυλάκιο στο Al-Eis, μια πόλη της Συρίας περίπου 5.000 κατοίκων περίπου 12 μίλια νοτιοδυτικά του Χαλεπίου.

Ανάγκη για ένα προγεφύρωμα

Επιπλέον, το al-Eis δεν βρίσκεται στην επαρχία Idlib – όπου το Ιράν και η Ρωσία συμφώνησαν, τουλάχιστον κατ ‘αρχήν, ότι η Τουρκία θα έπρεπε να είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια – αλλά στην ίδια την επαρχία του Χαλεπίου. Είναι συνεπώς είναι λογικό το καθεστώς του Άσαντ και οι Ιρανοί υποστηρικτές του να έχουν επιτεθεί ήδη δυο φορές στους Τούρκους εισβολείς. Η κατάληψη του Αφρίν σημαίνει τη συντόμευση της απόστασης από το τουρκικό έδαφος στο Χαλέπι.

Η δημιουργία ενός προγεφυρώματος στο al-Eis σημαίνει προετοιμασία για πιθανή επίθεση στις θέσεις του καθεστώτος στο Χαλέπι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, το Ιράν ειδικότερα, αντέδρασε με τέτοια εχθρότητα στις πρόσφατες κινήσεις της Τουρκίας, ενώ ο πρόεδρος Χασάν Ρουχάνι δήλωσε στις 5 Φεβρουαρίου ότι η Τουρκία παραβιάζει κατάφωρα την κυριαρχία της Συρίας ενώ και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν λέει ότι οι ενέργειες της Τουρκίας δημιουργούν «ανασφάλεια και τρομοκρατία”.

Σιγή ιχθύος από τη Ρωσία

Αξιοσημείωτα ήσυχη σε αυτό τον πόλεμο λέξεων που κατέληξε σε βομβαρδισμούς,  είναι η Ρωσία, χωρίς τη σιωπηρή έγκριση της οποίας η Τουρκία δεν θα μπορούσε να εισέλθει στο Αφρίν. (Η Ρωσία εξακολουθεί να ελέγχει τους συριακούς αιθέρες και θα έπρεπε να εγκρίνει τυχόν τουρκικές αερομεταφορές πέρα από τα σύνορα). Η Ρωσία έχασε ένα μαχητικό της αεροσκάφος την προηγούμενη εβδομάδα από τη συριακή Αλ Κάιντα και σε απάντηση ενέτεινε τις αεροπορικές επιδρομές εναντίων των τζιχαντιστών στην Επαρχία Idlib. Αλλά η Ρωσία μέχρι σήμερα δεν έχει καταδικάσει δημόσια την τουρκική εισβολή στο Αφρίν.

Ωστόσο, η Μόσχα μπορεί κάλλιστα να δώσει εξίσου σιωπηρή έγκριση στον Άσαντ και στο Ιράν να εμποδίσουν την Τουρκία να εγκατασταθεί στις περιοχές που ελέγχει ο Άσαντ -και μέχρι στιγμής- έξω από την αναφερόμενη αρμοδιότητα της τουρκικής επιχείρησής στο Αφρίν. Αναφέρεται επίσης, ότι το γεγονός ότι η Τουρκία πραγματοποίησε λιγότερες αεροπορικές επιδρομές την περασμένη εβδομάδα, ενδεχομένως να είναι είναι ένδειξη της παρασκηνιακής απογοήτευσης της Ρωσίας.

Από τη μία πλευρά, η Ρωσία κερδίζει από όλα αυτή την κατάσταση. Έχει αξιοπρεπείς σχέσεις με την Τουρκία και μια ακόμα ισχυρότερη εταιρική σχέση με το Ιράν, αλλά αυτή είναι μια εφήμερη κατάσταση. Η Ρωσία έχει μακροπρόθεσμα προβλήματα και με τους δύο. Όσο περισσότερο η Τουρκία και το Ιράν επικεντρώνονται στο να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, τόσο λιγότερο εστιάζουν σε ανταγωνισμό με τη Ρωσία. Ωστόσο, αυτό πάει πολύ, πολύ νωρίς από τη σκοπιά της Ρωσίας, η οποία βασίζεται σε μια διπλωματική διευθέτηση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, ώστε να μπορεί να αποσύρει τα τους στρατιωτικούς της πόρους από τη χώρα με δόξα.

Φέρνοντας στο σπίτι έναν Ρώσο πιλότο μέσα σε φέρετρο, βλέποντας την εμπορική της αποστολή να βομβαρδίζεται στη Δαμασκό και βλέποντας ότι η κατάσταση στο έδαφος γύρω από το Χαλέπι επιδεινώνεται σε το βαθμό, όλα αυτά δεν ήταν μέρος του σχεδίου και ίσως χρειαστούν νέες και ουσιαστικότερες ρωσικές δεσμεύσεις για την προστασία του Άσαντ.

Τίποτα από αυτά δεν είναι ένα προκαταρκτικό συμπέρασμα ακόμα. Η Τουρκία μπορεί ακόμα να υποχωρήσει, ή τουλάχιστον να φτάσει σε μια τεταμένη αλλά έστω λειτουργική συμφωνία με τον Άσαντ και το Ιράν για την χάραξη προσωρινών συνόρων που ικανοποιούν τα συμφέροντα και των δύο πλευρών. Ωστόσο, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως ξεκίνησαν, αρχίζουν να παίρνουν μια δική τους δυναμική.

Το μόνο που χρειάζεται είναι ένας σοβαρός λανθασμένος υπολογισμός στις προθέσεις της μίας πλευράς για μια μικρή αψιμαχία ώστε να εξελιχθεί σε μια πιο σημαντική μάχη που θα ήταν δύσκολο να αποφύγει κανείς. Η άποψή μας ήταν ότι το 2018 δεν θα είναι η χρονιά που η Τουρκία και το Ιράν θα έρθουν αντιμέτωπες άμεσα. Αναμέναμε να συνεχιστούν οι σχέσεις τους, αν και εύθραυστες, όλο το χρόνο. Αυτή η πρόβλεψη τώρα δοκιμάζεται.

---

Πηγή: Geopolitical Futures