Η διάσταση Ζάεφ-Ντιμιτρόφ και η τουρκική παρέμβαση

του Σταύρου Λυγερού –

Το ζήτημα της ονομασίας και ευρύτερα του υπό διαπραγμάτευση Συμφώνου Αθήνας-Σκοπίων δεν έχει προκαλέσει τριβές μόνο στο εσωτερικό της ελληνικής κυβέρνησης, λόγω της θέσης των ΑΝΕΛ. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, έχει προκύψει μία διάσταση μεταξύ του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών της FYROM.

Ο Ζάεφ ήταν δήμαρχος μίας επαρχιακής πόλης και έχει συνείδηση ότι χρωστάει την πρωθυπουργία στην υποστήριξη της Δύσης. Επιδιώκει ειλικρινώς τη σύναψη συμφωνίας με την Ελλάδα και ως πρακτικός πολιτικός δεν δίνει την ίδια σημασία που δίνουν διπλωμάτες σε λεπτομέρειες. Είναι αξιοσημείωτο ότι άρκεσε μία συνάντηση με τον Βούλγαρο ομόλογό του Μπορίσοφ για να τα βρουν.

Από την άλλη πλευρά, ο Ντιμιτρόφ είναι έμπειρος διπλωμάτης και διακεκριμένο στέλεχος του σλαβομακεδονικού κατεστημένου. Ως τέτοιος αντανακλά και τις επιφυλάξεις έως αντιστάσεις που εκδηλώνονται από την κρατική γραφειοκρατία όσον αφορά την αλλαγή του ονόματος.

Είναι αυτός που έθεσε τις κόκκινες γραμμές (όχι αλλαγή συνταγματικής ονομασίας, όχι αλλαγή ονόματος εθνότητας και γλώσσας). Και μάλιστα σε έμμεση συνεργασία με τον αρχηγό του VMRO Μίτσκοφσκι και τον πρόεδρο Δημοκρατίας Ιβανόφ οριοθέτησε τα περιθώρια κινήσεων του Ζάεφ. Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι στο υπουργείο Εξωτερικών της FYROM εκφράζεται τις τελευταίες ημέρες σκεπτικισμός για τις πραγματικές προθέσεις του Κοτζιά.

Τουρκική παρέμβαση

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ο σκεπτικισμός είναι αποτέλεσμα παρασκηνιακής παρέμβασης της τουρκικής διπλωματίας. Οι Τούρκοι παρουσίασαν στη σλαβομακεδονική πλευρά μία διαστρεβλωμένη εκδοχή των τελευταίων διαπραγματεύσεων στην Ελβετία για το Κυπριακό, προκειμένου να την πείσουν ότι δεν πρέπει να έχει εμπιστοσύνη στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, επειδή στην τελική ευθεία θα ασκήσει εκβιασμό.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, σκληροπυρηνικοί κύκλοι των Σκοπίων στηρίζονται στην τουρκική “προειδοποίηση”, προκειμένου να εγείρουν εμπόδια στις διαπραγματεύσεις, ή τουλάχιστον να ωθήσουν σε σκλήρυνση της σλαβομακεδονικής θέσης ενόψει των διαπραγματεύσεων με την Ελλάδα.

Ο ίδιος ο Ζάεφ δεν φαίνεται προς το παρόν να κάνει πίσω, αν και είναι υποχρεωμένος να ισορροπεί ανάμεσα στις έξωθεν πιέσεις και στη δική του επιθυμία για σύναψη συμφωνίας από τη μία πλευρά και στις αντιστάσεις που εκδηλώνονται στο εσωτερικό της χώρας του από την άλλη.

Ο ίδιος, μάλιστα, μίλησε θετικά για το γεγονός ότι παρά τα ογκώδη συλλαλητήρια ο Τσίπρας δεν υπαναχώρησε. Θεωρεί δε πως η επικείμενη συμβολική επίσκεψη Κοτζιά θα ενισχύσει το ρεύμα υπέρ της συμφωνίας στην κοινή γνώμη της FYROM και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα δώσει πολιτικοψυχολογική ώθηση στις διαπραγματεύσεις.

Προς υποκατάσταση του Νίμιτς;

Είναι αξιοσημείωτο, επίσης, ότι ο Ζάεφ έχει ως ένα βαθμό εξασφαλίσει την αρχική συναίνεση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Μίτσκοφσκι για την επίτευξη συμφωνίας. Ο νέος αρχηγός του VMRO κατηγορεί τον πρωθυπουργό ότι δεν τους έχει ενημερώσει επαρκώς για το πλαίσιο που διαμορφώθηκε στο Νταβός, αλλά δέχεται ισχυρές πιέσεις από δυτικούς συνομιλητές του. Πιέσεις όχι μόνο για να μην εγείρει εμπόδια, αλλά και για να διευκολύνει με τη στάση του την υπερψήφιση της συζητούμενης συμφωνίας στο δημοψήφισμα.

Αθήνα και Σκόπια έχουν κατ’ αρχήν συμφωνήσει πως εάν η διαπραγμάτευση προχωρήσει και προκύψει σύγκλιση επί ενός πλαισίου, τότε θα χρειαστεί για την τελική ευθεία ένας μεσολαβητής για να διευκολύνει την επίτευξη συμφωνίας σε όλες τις λεπτομέρειες και την οριστικοποίηση του Συμφώνου. Έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα, και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως τον ρόλο αυτό δυσκολεύεται να τον παίξει ο Νίμιτς και λόγω ηλικίας. Αν και μάλλον δεν τίθεται θέμα αντικατάστασής του, αναζητείται εύσχημος τρόπος να υποκατασταθεί.

Ο Ζάεφ έχει εκφράσει την επιθυμία η διαπραγμάτευση να προχωρήσει γρήγορα και εάν είναι δυνατόν να έχει καταλήξει μέχρι το τέλος Μαρτίου. Η Αθήνα δεν έχει κατ’ αρχήν αντίρρηση, αλλά το εάν αυτό είναι ρεαλιστικό θα φανεί στις επόμενες δύο συναντήσεις των δύο υπουργών Εξωτερικών.