Το NATO δεν ξέχασε ποτέ το “Δόγμα Λουνς”

Γράφει ο Άγγελος Συρίγος  – 

Εξέπληξαν πολλούς στην Ελλάδα οι δηλώσεις του νορβηγικής καταγωγής γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτεμπεργκ για τις ελληνοτουρκικές διαφορές. Κάλεσε τις δύο χώρες να λύσουν τις διαφορές τους με διμερείς συναντήσεις και σε πνεύμα καλής γειτονίας. Επίσης, απέφυγε να πάρει θέση στο θέμα της συνεχιζόμενης κρατήσεως των δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Τουρκία, παρ’ ότι, αντικειμενικά, είναι ένα θέμα στο οποίο έπρεπε ήδη να έχει παρέμβει το ΝΑΤΟ.

Είναι αδιανόητο να κρατούνται μεταξύ συμμαχικών στρατών αιχμάλωτοι. Οι δηλώσεις Στόλτεμπεργκ δεν αντανακλούν μόνον τον φόβο της συμμαχίας εμπρός στο ενδεχόμενο απώλειας της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ. Είναι στην ουσία συνέχεια του δόγματος Λουνς που μετρά ήδη τέσσερις δεκαετίες ζωής.

Ο Γιόζεφ Λουνς, Ολλανδός πολιτικός, ήταν γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 1971 έως το 1984. Υπήρξε ανεπαρκής στον χειρισμό της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974 και της εξόδου της Ελλάδος από το ΝΑΤΟ (αν και, βεβαίως, το βάρος της ευθύνης δεν μπορεί να πέσει σε αυτόν). Με την επάνοδο της Ελλάδος στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, ο Λουνς απέστειλε τον Μάιο του 1980 έγγραφο προς όλα τα όργανα του ΝΑΤΟ, όπου ζήτησε να μην περιλαμβάνονται στην κατανομή συμμαχικών πιστώσεων «αμφισβητούμενες περιοχές… διότι δημιουργούσαν πολιτικά προβλήματα στο ΝΑΤΟ».

Ουσιαστικά, ο Λουνς διατύπωνε τη θέση ότι δεν είναι προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να εμπλακεί στις διμερείς διαφορές μεταξύ των Συμμάχων. Κατ’ επέκτασιν, το ΝΑΤΟ δεν θα πρέπει να μετατραπεί σε χώρο συζητήσεων για αυτές τις διαφορές και, πολύ περισσότερο, να εκφράζει άποψη ή να τις κρίνει. Η θέση αυτή καθιερώθηκε ως το «Δόγμα Λουνς».

Η θέση αυτή δεν ξεχάστηκε. Το 2010 ο τότε γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Άντερς Φογκ Ράσμουσεν είχε δηλώσει κατά τη διάρκεια επισκέψεώς του στην Ελλάδα: «Είναι βασική μας αρχή ότι το ΝΑΤΟ ως οργανισμός δεν αναμειγνύεται σε πιθανές διαφορές ανάμεσα σε συμμάχους. Θεωρούμε ότι οι σύμμαχοι πρέπει να επιλύουν τέτοια ζητήματα μόνοι τους και είμαι πεπεισμένος ότι θα τα καταφέρουν. … Είναι βασική μας αρχή, και είναι έτσι για πολλά χρόνια, να μην εκφράζει οποιαδήποτε άποψη το ΝΑΤΟ για τέτοια θέματα και να μην παρεμβαίνει σε παρόμοιες διαφορές…»[δηλώσεις στις 21-10-2010]

Και αν ήταν η Γερμανία;

Στην πράξη, το Δόγμα Λουνς σημαίνει μεταξύ άλλων ότι το ΝΑΤΟ δεν θα περιλαμβάνει στις ασκήσεις του περιοχές για τις οποίες υπήρχε διαφωνία μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας ως προς το εάν είναι αποστρατιωτικοποιημένες. Έκτοτε, έχει πρακτικώς εξαιρεθεί η Λήμνος από τις συμμαχικές ασκήσεις, παρά την ύπαρξη γνωμοδοτήσεως της νομικής υπηρεσίας του ΝΑΤΟ που αναφέρει ότι δεν είναι στρατιωτικοποιημένη περιοχή.

Το 2007, η Τουρκία ζήτησε να εξαιρεθεί και ο Άγιος Ευστράτιος από τη νατοϊκή άσκηση «Τολμηρός Τοξότης» επικαλούμενη το «Δόγμα Λουνς». Κατά το παρελθόν η Ελλάδα είχε ζητήσει να πάψει το ΝΑΤΟ να τηρεί πολιτική «ίσων αποστάσεων» και να υιοθετήσει πολιτική «ουδετερότητας», που θα της επιτρέπει να ερμηνεύσει νομικά θέματα, όπως η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ανανεώσουμε αυτό μας το αίτημα.

Όλα αυτά βεβαίως επαναφέρουν στη μνήμη την ερώτηση που είχε θέσει ο αείμνηστος δημοσιογράφος Λάμπρος Παπαντωνίου στην εκπρόσωπο του Στέητ Ντηπάρτμεντ τον Ιανουάριο του 1996, τότε που εξελισσόταν η κρίση στα Ίμια: «Εάν η Γερμανία ζητούσε από την Πολωνία να εκχωρήσει μέρος του εδάφους της… θα συμβουλεύατε την πολωνική κυβέρνηση να καθίσει να συνομιλήσει με τη Γερμανία;» [«If Germany, for example, would ask Poland to grant a portion of its Polish territory violating the treaty of unification, would you have advised the Polish Government to sit down and have a dialogue with Germany?»]