Είδος προς εξαφάνιση η αδέσμευτη δημοσιογραφία στην Ελλάδα

Ο πρωθυπουργός δέχεται κριτική ότι επί σειρά ετών αποκρύπτει από το πόθεν έσχες του περιουσιακά στοιχεία της συζύγου του. Αντί, όμως να δώσει εξηγήσεις, επιτίθεται στην εφημερίδα που κάνει τη δουλειά της, ασκεί δημοσιογραφία και δημοσιεύει την αποκάλυψη. Μία εβδομάδα νωρίτερα πήγε από την Τήνο στην βραχονησίδα Δεσποτικό στην Αντίπαρο, στο πλαίσιο ενός χαλαρού τριήμερου για να συμφάγει με προσωπικότητες του διεθνούς τζετ σετ, δίχως να απαντά σε ερωτήσεις αν επιτρέπεται, καθότι το Δεσποτικό είναι αρχαιολογικός χώρος, ή αν μετακινήθηκε με σκάφος του Λιμενικού σαν να είναι θαλάσσιο ταξί.

Η σύζυγος του πρωθυπουργού ανακαινίζει το κυβερνητικό μέγαρο σαν να είναι νοικοκυρά στο σπίτι της. Ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας δίνει εντολή να περάσουν δίχως έλεγχο από το αεροδρόμιο, τέσσερα μέλη της αποστολής της Φενέρμπαχτσέ, που αποδείχθηκε ότι ήταν φορείς του κορονοϊού. Οι υπάλληλοί του επικοινωνούν μεταξύ τους με πακιστανικά τηλέφωνα, σαν μέλη μαφιόζικης οργάνωσης, όπου μεταξύ άλλων λένε αναφερόμενοι στο Μάτι: «Οι άλλοι έκαψαν 100 άτομα και πήραν προαγωγή, σιγά μην ασκηθεί έλεγχος σε μας»!

Το πρώτο που προκύπτει αβίαστα είναι μία αντίληψη όσον αφορά την άσκηση της εξουσίας, εν ολίγοις ότι οι «φυσικοί κάτοχοι της εξουσίας», (σύμφωνα με τον κ. Σημίτη), είναι υπεράνω ελέγχου. Το πώς θα αντιδρούσε η κοινή γνώμη σε αυτή την αντίληψη και άσκηση της εξουσίας είναι ενδιαφέρον κοινωνιολογικό ερώτημα, υπό την προϋπόθεση ότι θα ενημερωνόταν επαρκώς για τις ενέργειες αυτές.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, με λίγες φωτεινές εξαιρέσεις, όχι απλώς δεν προβάλλουν τα αντίστοιχα γεγονότα, αλλά επειδή αντιλαμβάνονται τον αντίκτυπό τους, τα αποκρύπτουν για να προστατεύσουν την κυβέρνηση. Κι όταν δεν μπορούν, τα εξωραΐζουν, τα υποβαθμίζουν και απαξιώνουν την κριτική. Κατά κανόνα, οι Έλληνες πολιτικοί συντάκτες δεν θέτουν καν τις ερωτήσεις για να δώσει τις εξηγήσεις της η κυβέρνηση, που μπορεί να είναι επαρκείς και πειστικές.

Σε άλλες χώρες, ή και στην Ελλάδα παλαιότερα, οι δημοσιογράφοι που δεν θα έκαναν παρόμοιες ερωτήσεις, θα ελέγχονταν από τους αρχισυντάκτες και διευθυντές τους και θα απολύονταν ως ανεπαρκείς ή ως “αργυρώνητοι”. Εδώ όμως είναι διορισμένοι από τον πρωθυπουργό. Με τον χειρισμό της υπόθεση της δολοφονίας της 20χρονης Καρολάιν η ελληνική δημοσιογραφία έδειξε ότι έχει απωλέσει ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό, την κοινωνική ενσυναίσθηση.

Η δημοσιογραφία της λογοδοσίας

Στο εξαιρετικό του βιβλίο “Δημοσιογραφία”, από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, ο Μίχαελ Σάντσον, βραβευμένος καθηγητής του Columbia στη Νέα Υόρκη (το γνωστό ColAmbia σύμφωνα με το αξάν του πρωθυπουργού), αναφέρει πολύ απλά: «Η δημοκρατία δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικά εάν δεν υπάρξει πραγματικά η δημοσιογραφία της λογοδοσίας». Τι ορίζει ως «δημοσιογραφία της λογοδοσίας»;

Αυτή ορίζεται ως «Κάτι πέραν του παραδοσιακού ερευνητικού ρεπορτάζ, πράγμα που περιλαμβάνει την επαλήθευση των πολιτικών λόγων και την επιθετική καθημερινή κάλυψη διαφόρων ειδήσεων, από την εθνική ασφάλεια, έως την κυβέρνηση και τον ίδιο τον ειδησεογραφικό χώρο. Η δημοσιογραφία εποπτεύει την δουλειά των αιρετών και διορισμένων δημοσίων λειτουργών και στρέφει τα φώτα στα επιτεύγματα τις αποτυχίες και την διαφθορά των ανθρώπων με δημόσια εξουσία». Ο Σάντσον υιοθετεί τον όρο που πρώτος χρησιμοποίησε ο Λέοναρντ Ντάουνι, o ιστορικός διευθυντής της Washington Post, σύμφωνα με τον οποίο «ο όρος περιγράφει εκείνο το είδος της δημοσιογραφίας που χρειάζονται όσο τίποτε άλλο οι δημοκρατίες».

Το ελληνικό παράδοξο

Ο Σάντσον σημειώνει ότι κάποιου είδους δημοσιογραφία υπάρχει και όταν δεν υπάρχει πλήρης δημοκρατία. Στα μη δημοκρατικά καθεστώτα οι δημοσιογράφοι αγωνίζονται για κάτι που προσομοιάζει στον επαγγελματισμό, αντιμετωπίζοντας λογοκρισία, διώξεις, περιορισμούς, απειλές. Για να γυρίσουμε στα καθ’ ημάς, το παράδοξο με την Ελλάδα είναι ότι δεν χρειάστηκε τα κατεστημένα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι τους να υποστούν διώξεις ή απειλές από την εξουσία.

Αποκρύπτουν, εξωραΐζουν, κολακεύουν, γενικώς συμπεριφέρονται όχι ως επαγγελματίες που η πεμπτουσία του λειτουργήματός τους είναι η “δημοσιογραφία της λογοδοσίας”, ο έλεγχος των ασκούντων την εξουσία, αλλά σαν να είναι οργανικό κομμάτι του μηχανισμού της εξουσίας. Κι αυτό είναι όνειδος για την ελληνική δημοσιογραφία και ειδικά για τα διευθυντικά στελέχη των μεγάλων ιστορικών μέσων ενημέρωσης.

Συμπεριφέρονται σαν “ενσωματωμένοι”, σύμφωνα με τον παλαιότερο χαρακτηρισμό για τους δημοσιογράφους που ακολουθούσαν τα αμερικανικά στρατεύματα στην εισβολή στο Ιράκ. Ήταν μέρος του στρατού εισβολής, κατέγραφαν ότι τους επέτρεπαν οι αξιωματικοί και μετέδιδαν στα δίκτυά τους ότι τους επέτρεπε η ιεραρχία του στρατεύματος. Εκείνοι είχαν το άλλοθι ότι εκτελούσαν το καθήκον για την πατρίδα. Οι δικοί μας μόνο για την πάρτι τους…