Ολυμπιακοί Ρώμη 1960: Ο Αιθίοπας κερδίζει τον Μαραθώνιο ξυπόλητος

Ρώμη, 1960. Ο Αιθίοπας Αμπέμπε Μπεκίλα κερδίζει το Μαραθώνιο. Έτρεξε όλη τη διαδρομή ξυπόλητος. Αφρικάνικο μήνυμα. Η αφρικάνικη γη θυμάται. Θυμάται και θυμώνει. Θυμάται το αίμα, τον ιδρώτα που την ποτίσανε. Θυμάται τις κραυγές του φόβου που την κάνανε να αισθανθεί ίδια με χαροκαμένη μάνα. Και τα άτσαλα, τα βάρβαρα τα βήματα όσων ήρθαν να περπατήσουνε πάνω της για να συλήσουν τα πλούτη των σπλάχνων της -κι αυτά τα θυμάται.

Η αφρικάνικη γη ακούει. Ακούει τα τραγούδια αυτών που πάνω της γεννήθηκαν, τις δικές τους ανάσες την ώρα του αποχαυνωτικού ύπνου -αυτά είναι που ακούει. Τις μυρωδιές των φαγητών, τις οσμές των μαύρων σωμάτων, τα όνειρα των παιδιών της έτσι όπως γίνονται παραμύθια και θρύλοι -κι αυτά όλα τα ακούει η αφρικάνικη γη. Και θυμώνει. Και φοβάται. Και ελπίζει. Και ονειρεύεται.

Κι άλλοτε επαναστατεί, κι άλλοτε σκύβει το κεφάλι. Μα μέσα στα σπλάχνα της συνέχεια κυλάνε τα νερά των ποταμών που διασχίζουν την επιφάνειά της -είναι νερά που φέρνουν τη ζωή, φέρνουν και τον θάνατο. Μα πάνω στην επιδερμίδα της έχει κολλήσει η σκόνη όσων τρέξανε για να βρούνε την τροφή τους, όσων αλαφιασμένοι ψάχνανε να βρούνε μεριά για να τους κρύψει από τους λευκούς δουλεμπόρους. Έχει κολλήσει ο ιδρώτας όσων παιδιών της εξαναγκαστήκανε να δουλέψουνε για να πλουτίσουνε οι τυμβωρύχοι των σπλάχνων της.

Τα γυμνά αφρικάνικα πέλματα

Είναι μια γη βαμμένη στο αίμα εκείνων που την ονειρευτήκανε ελεύθερη. Μια γη αγιασμένη από την απλότητα μιας ζωής νομαδικής. Η αφρικάνικη γη έχει τόσα να θυμάται, τόσα να ακούει, με τόσα να θυμώνει και να ονειρεύεται, που το πρόσωπό της έχει και το χρώμα της άμμου και το χρώμα της βλάστησης. Έχει και την υφή των βράχων και την υγρασία της λίμνης. Και η φωνή της άλλοτε γίνεται χαρούμενη σαν το τραγούδι των πουλιών, κι άλλοτε επιβλητική σαν τον βρυχηθμό της λέαινας.

Μια φωνή βαθυστόχαστη σαν το μήνυμα του ελέφαντα, υπερήφανη σαν το κράξιμο του αετού, θλιμμένη σαν το κλάμα της ετοιμοθάνατης γαζέλας. Η αφρικάνικη γη τρέφει, ανατρέφει, μεγαλώνει τα παιδιά της. Γυναίκες και άντρες. Με δέρματα σκουρόχρωμα ή κατάμαυρα. Με χείλια κατακόκκινα, με στήθια που μπορούν να κρατούν μέσα τους τις μυρωδιές της νύχτας, με καρδιές που ξέρουν να λένε παραμύθια και ποιήματα, με σώματα που γνωρίζουν τους ρυθμούς ενός χορού συναισθημάτων και οραμάτων.

Οράματα που άλλοτε προσκυνούνε ξύλινα ξόανα, άλλοτε τον απρόσιτο Αλλάχ, άλλοτε τον επαναστάτη Ιησού. Η αφρικάνικη γη αγαπά να την ακουμπούν τα γυμνά πέλματα των παιδιών της. Τα πέλματα όσων γεννήθηκαν στην Αφρική βραχήκανε από τα νερά των βροχών που σταματημό δεν έχουν, σχιστήκανε από τις άγριες πέτρες των βουνών, ματώσανε καθώς πατήσανε πάνω στα ξερά χόρτα, σκονιστήκανε τις μέρες της μεγάλης ξηρασίας. Και γνωρίζουν τα βήματα που εκφράζουν τα όνειρα, τον έρωτα, την ελευθερία, τη σκλαβιά, την πίστη, το μίσος, την ελπίδα.

Η αφρικάνικη γη ότι έχει να πει, της αρέσει να το λέει μέσα από την κίνηση των πελμάτων που ακουμπήσανε την επιφάνειά της. Αυτή είναι που δίνει το ρυθμό, αυτή που σχεδιάζει τους βηματισμούς, αυτή που επιλέγει τους στόχους του χορού -το μήνυμα του.
Εκείνο το βράδυ, στους δρόμους της πόλης που είχε γεννήσει τους μεγάλους κατακτητές, εκείνο το βράδυ του μεγάλου τελικού του πιο ιερού των αγωνισμάτων, εκείνο το βράδυ επέλεξε η αφρικάνικη γη για να στείλει το μήνυμα της ύπαρξής της, το σήμα της διαμαρτυρίας της.

Στην αιώνια πόλη

Ήταν μια νύχτα πολύ ζεστή. Ζεστή και υγρή. Θύμιζε -τυχαία, τάχα;- νύχτες αφρικάνικες. Μα η αιώνια πόλη δεν κοιμάται. Αφουγκράζεται τους παλμούς των σωμάτων που αγωνίζονται και αναθυμάται τις μέρες του δικού της παρελθόντος. Αυτάρεσκα έχει απλωθεί γύρω από το ποτάμι της, και με σοφή κοκεταρία έχει αφήσει τα κτήρια, τα αγάλματα, τις πλατείες, τα μνημεία, τους ναούς -όλα όσα αιώνες της προσφέρανε- να μαγεύουνε τους επισκέπτες της. Οικοδέσποινα και θεραπενίδα της ιστορίας.

Η αιώνια πόλη έχει ζήσει μέσα στη λαίλαπα της ιστορίας. Η αιώνια πόλη έχει δημιουργήσει η ίδια ιστορία. Η αιώνια πόλη έχει θρέψει κινήματα, έχει φτιάξει πολιτισμό, έχει αφεθεί στον έρωτα, έχει ενδώσει στο μίσος, έχει υπηρετήσει το χρήμα, έχει εντρυφήσει στην ίντριγκα.
Η αιώνια πόλη είναι σύμβολο δύναμης. Οι αιώνες της έδωσαν εξουσία. Οι πανάρχαιοι, ιεροί αγώνες που φιλοξενεί θυμίζουν στους άλλους, θυμίζουν σ΄εκείνη το παρελθόν που κι αυτή διαμόρφωσε.

Η αφρικάνικη γη με την γαλήνη μιας σοφίας που έχει γεννηθεί από την πείρα της ενδοσκόπησης και την τέχνη της υπομονής, περίμενε χρόνια μέχρι να έρθει η στιγμή να στείλει τη διαμαρτυρία της, το σήμα της ύπαρξής της. Επέλεξε μια συμβολική ώρα, μια πόλη σύμβολο, το μήνα που θέλησε οι μέρες του να συνδέσουν το τότε με το σήμερα. Επέλεξε την παγκοσμιότητα του πιο σεβαστού των αγωνισμάτων.

Κι επέλεξε τα γυμνά πέλματα ενός παιδιού της να είναι αυτά που θα διασχίζανε με το δικό τους τρόπο τον δρόμο – αγώνισμα που γίνεται στην ανάμνηση μιας νίκης. Ήταν, λοιπόν, μια νύχτα ζεστή και υγρή. Στους δρόμους μιας πόλης που είχε κρύψει τη σκόνη του παρελθόντος της κάτω από στρώματα ασφάλτου και καλοπατημένου χαλικιού.

Επαναστάτης ήχος

Και μέσα στη ησυχία αυτής της νύχτας ακούστηκαν να ηχούνε εκείνα τα μαύρα πέλματα που είχαν πάνω τους τα ακούσματα της σαβάνας, τη λάσπη του κυανού Νείλου, την υγρασία μιας βουνοκορφής του Ρας Ντασάν, τα σχισίματα από τα βότσαλα της λίμνης Τάνα. Τα πέλματα που είχαν ακολουθήσει την πορεία του Άγιου Φρουμέντιου, που είχαν δεχτεί τις διαταγές των αποικιοκρατών, που είχαν τρέξει πίσω από όσους οραματιστήκανε μια επανάσταση που προδόθηκε.

Δυο γυμνά πέλματα να κουβαλάνε μια σύνοψη αφρικάνικων στιγμών. Δυο γυμνά πέλματα να θέλουν να κατακτήσουν μια αιώνια πόλη. Δυο πέλματα που ανήκαν σ΄ ένα λεπτό κορμί, που αιματώνονταν από μια καρδιά που ήξερε να λιγώνεται με τα τραγούδια που μιλούσαν για τον έρωτα και την ελευθερία. Ένα κορμί που είχε μνήμες αταβιστικές της πείνας -αυτού του κορμιού κατάληξη τα δυο τούτα πέλματα που ταρακουνούν την νύχτα την υγρή της αιώνιας πόλης.

Ο ήχος αυτών των πελμάτων καθώς διασχίζουν προκαθορισμένες διαδρομές, μετρημένες χίλιες και βάλε φορές, οροθετημένες και απόλυτα χαρτογραφημένες, ο ήχος αυτών των πελμάτων είναι ένα απλός, γήινος ήχος. Ο ήχος που κάνει το δέρμα καθώς χτυπά πάνω στην άσφαλτο. Ένας ήχος τόσο απλός. Τόσο διαφορετικός. Επαναστάτης ήχος. Ήχος διαμαρτυρίας.

Η πόλη προσφέρει

Κι αφρικάνικη γη -μίλια για μίλια μακριά, στην άλλη πλευρά της θαλάσσιας λεκάνης που τόσα είδε- ανασαίνει και πάλλεται και στέλνει όλη τη δύναμη του πόνου, του θυμού και του πάθους της. Κι η άσφαλτος γίνεται χαλί, γίνεται, χλόη, γίνεται πυκνοφυτεμένο λιβάδι. Η άσφαλτος μαλακώνει. Υποχωρεί. Υποτάσσεται. Η αιώνια πόλη ξαφνιάζεται, αναδεύεται, ψάχνει να βρει τους λόγους.

Τους ανακαλύπτει και ριγά. Το ρίγος όχι μιας ήττας, μα μιας αναγνώρισης που επιμένει να μένει κρυμμένη. Να αποσιωπάται. Η ιστορία δεν μπορεί μήτε να αλλάξει τα όσα έγιναν, μήτε και να επέμβει σε όσα θα την καθορίσουν. Αλλά μπορεί να πάρει ένα άλλο χρώμα. Μια στάλα χρώμα σκουρόχρωμο -χρώμα του κάματου κάτω από τον ήλιο. Και μπορεί ακόμα να αποκτήσει μια σύντομη αίσθηση μουσικής που δεν έχει φτιαχτεί με προγραμματισμένες νότες.

Η ιστορία ξαφνικά αποκτά καμπύλες. Δυο καμπύλες σημαδεύουν ένα σημείο της πορείας της. Οι καμπύλες από το αποτύπωμα δυο αφρικάνικων πελμάτων. Η αιώνια πόλη υποχρεώνεται να ξυπνήσει. Και με καλοαναθρεμμένη υστεροβουλία αναγνωρίζει τον νικητή. Του προσφέρει το πιο πολύτιμο μέταλλο. Μέταλλο που ίσως από κάποια απόκρυφη γωνιά αφρικάνικου πλούτου να είχε εξορυχθεί.

Η αφρικάνικη γη – μίλα για μίλα μακριά, στην άλλη πλευρά της θαλασσινής λεκάνης που τόσα είδε- πάλλεται. Ένας ακόμα παλμός δίχως αύριο. Ένας παλμός που μπορεί να ακούγεται, αλλά δεν κατανοείται. Η επόμενη μέρα, οι μέρες που ακολουθούν… Θα είναι…, ήταν -όπως άλλωστε πάντα- μέρες μιας ιστορίας φτιαγμένης από τις αιώνιες πόλεις. Μιας ιστορίας που ξέρει να βυζαίνει τους αφρικάνικους χυμούς.

Όμως κάτι -έτσι λέω- κάτι έχει αλλάξει. Δυο γυμνά πέλματα τρέξανε πάνω στη καυτή άσφαλτο. Και νικήσανε. Ένας συμβολισμός. Υπάρχουν μηνύματα – σύμβολα που η αποκωδικοποίησή τους έχει μετατεθεί στο μέλλον. Η αφρικάνικη γη ξέρει να περιμένει. Καρτερεί. Θυμάται. Η αφρικάνικη γη είναι μια γη συμβόλων. Και μηνυμάτων.