Το άλλοθι του γερμανικού imperium – Στο ίδιο μονοπάτι με άλλο τρόπο

Το Βερολίνο χρησιμοποιεί το Κοινοβούλιο (Bundestag) ως άλλοθι για την αποφυγή της προσαρμογής του στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα, αλλά και στην ίδια τη λογική. Ενώ η ιδέα ενός Κοινοβουλίου της Ευρωζώνης ήταν του Σόιμπλε, όταν την είχε επαναφέρει ο Μακρόν με άλλες πιο ισχυρές ελεγκτικές συντεταγμένες, το Βερολίνο είχε υπαναχωρήσει.

Zητούσε οι μείζονες αλλαγές στην Ευρωζώνη να εγκρίνονται από τα εθνικά Kοινοβούλια, έτσι ώστε να έχει ένα έμμεσο τρόπο να μπλοκάρει τις εξελίξεις που δεν θα του είναι αρεστές. Με αυτό τον τρόπο καταργείται η αρχή της πλειοψηφίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η Bundestag είχε επανειλημμένως προβληθεί ως εμπόδιο για την διευθέτηση του ελληνικού χρέους. Η γερμανική πλευρά τα θέλει όλα! Γι’ αυτό και έχει ουσιαστικά μπλοκάρει τις εξελίξεις.

Η Bundestag ιδρύθηκε με τον γερμανικό Βασικό Νόμο του 1949, που αντικατέστησε τον Κατοχικό Νόμο. Αποτελεί το θεμέλιο της μεταπολεμικής γερμανικής ταυτότητας, την οποία έχτισαν με ευφυΐα, ανοχή και υπομονή οι Αμερικανοί. Έτσι, ο πλέον μεταφυσικός λαός της Ευρώπης, αντικατέστησε τη “θρησκεία” του ναζισμού με αυτή του “συνταγματικού πατριωτισμού”, που βεβαίως είχε δημοκρατική υπόσταση.

Η δημοκρατική συνείδηση εμπεδώθηκε ως καθημερινή πρακτική στους γερμανικούς λαούς, αλλά δεν είναι σαφές εάν συντελέστηκε ο δομικός μετασχηματισμός της δημόσιας σφαίρας (Χάμπερμας) που εκκρεμούσε από την εποχή της πρωσικής επικυριαρχίας. Προφανώς, ένα μεγάλο τμήμα των Γερμανών έχει δημοκρατική και ευρωπαϊκή συνείδηση. Τις τύχες της χώρας, όμως, τις αποφασίζει το γερμανικό κεφάλαιο που εκφράζεται και λειτουργεί πολιτικά μέσα από τα κόμματα του μεγάλου συνασπισμού, τα οποία καθοδηγεί ιδεολογικά και πολιτικά.

Ο μύθος της “εσωτερικής εξορίας”

Είναι εδώ σκόπιμο να δούμε δύο γενεολογικούς παράγοντες της σύγχρονης Γερμανίας. Τον πρώτο “αποκάλυψε” ο ιστορικός και φιλόσοφος Ρίτσαρντ Γουόλιν στο έργο του “Η γοητεία του ανορθολογισμού”, όπου αναλύει τον μύθο της περίφημης “εσωτερικής εξορίας”. Δηλαδή, της τυπικής υποταγής της πλειονότητας των Γερμανών στην εξουσία των ναζί, του στιλ «έκανε το καθήκον του, δεν ήταν όμως πραγματικός ναζί». Πρόκειται για τον κορυφαίο μεταπολεμικό μύθο, πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η αθώωση του γερμανικού λαού για τα εγκλήματα που διέπραξε την περίοδο 1933-1945, ενώ υπήρχε συνειδητή συμμετοχή και συνευθύνη της συντριπτικής πλειονότητας. Όσοι αντιτάχθηκαν, δημοκράτες, αριστεροί, διανοούμενοι, το πλήρωσαν πολύ ακριβά.

Οι ευφυείς επιτήδειοι, όπως ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, κρύφτηκαν στη βίλα τους. Ο Γουόλιν δεν καταγγέλλει τον γερμανικό λαό, αλλά μέσα από την ιστορία του Μάρτιν Χάιντεγκερ και του πουλέν του Χανς Γκεργκ Γκάνταμερ, καταδεικνύει την ευρύτατη ενεργό συμμετοχή των πανεπιστημιακών στο ναζιστικό εγχείρημα. Επισημαίνει ότι «όσοι επιχειρούν να εξηγήσουν την επιτυχία της ναζιστικής δικτατορίας με στενά ιδεολογικούς όρους παρερμηνεύουν τη φύση του φαινομένου».

Επικαλείται δε τον A.J.P. Taylor και το βιβλίο του The Course of German History: «Η ιστορία των Γερμανών είναι μια ιστορία των άκρων. Έχει τα πάντα εκτός από τη μεσότητα και εδώ και χίλια χρόνια οι Γερμανοί έχουν ζήσει τα πάντα εκτός από την κανονικότητα… Το μόνο κανονικό στοιχείο της γερμανικής ιστορίας είναι οι βίαιες μεταβολές» (από το βιβλίο μου “Το γερμανικό σύνδρομο – Η Ελλάδα και η Ευρώπη απέναντι στη γερμανική ιδιαιτερότητα”, εκδ. Ταξιδευτής, 2013).

Η “εσωτερική εξορία” αποτέλεσε κρίσιμο ιδεολόγημα για να επουλωθεί το τραύμα της συμμετοχής στο έγκλημα και της ενοχής. Ήταν η σανίδα ψυχαναλυτικής σωτηρίας που βοήθησε να διαχωριστεί η γερμανικότητα από το ναζισμό. Σε αυτό βοήθησε καταλυτικά και η ανάγκη των Δυτικών να καταστήσουν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ανάχωμα στη σοβιετική επέκταση.

Η στρατηγική του γερμανικού imperium

Ο δεύτερος γενεαλογικός παράγοντας είναι το γερμανικό κεφάλαιο που ανασυγκροτήθηκε με την στήριξη των Αμερικανών απέναντι στην κομμουνιστική απειλή. Στο βιβλίο του “Η γερμανική πρόκληση – Μοντέλο Γερμανία για την Ευρώπη;” (1981) ο καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Darmstadt, Gerhard Kade, επισημαίνει την επιδίωξη της Δυτικής Γερμανίας να εξαγάγει το γερμανικό μοντέλο οργάνωσης της αστικής δημοκρατίας στις άλλες χώρες της τότε ΕΟΚ.

Το βιβλίο αυτό που παρακολουθεί τις εξελίξεις μέχρι τα μέσα του 1979, είναι αποκαλυπτικό της επάνδρωσης του γερμανικού κράτους από ναζιστικά στοιχεία και κυρίως του τρόπου μετάλλαξης του αντιφασιστικού πνεύματος της έννομης τάξης και του Συντάγματος σε αυταρχικό και χαφιεδίστικο. Ο Kade παρακολουθεί τον γερμανικό ρόλο στη διαχείριση του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι, της «ευρωπαϊκής γενικής θέλησης», τις δραστηριότητες του Συμβουλίου των Υπουργών, την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος στην εξυπηρέτηση των στόχων της τότε Δυτικής Γερμανίας.

Αναφέρει στο βιβλίο του μια αποκαλυπτική δήλωση (1974) του συντηρητικού πολιτικού Φραντς Γιόζεφ Στράους, ο οποίος έλεγε: «Οι Ευρωπαίοι είναι εντελώς εκφυλισμένοι… Έχουν αποχωρήσει από την Ιστορία… Για μας η ουσία είναι ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να γίνει υγιής, αν η Ομοσπονδιακή Γερμανία δεν ξαναγίνει οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, στρατιωτικά, ένας σταθεροποιητικός παράγοντας πρώτης τάξης».

Η έκφραση αυτής της θεωρίας από τον Στράους δεν ήταν ουρανοκατέβατη. Συνόψιζε μια συστηματική τακτική του γερμανικού κεφαλαίου, το οποίο εκμεταλλεύτηκε τους πόρους του Σχεδίου Μάρσαλ για «να παλινορθώσει τις παλιές σχέσεις εξουσίας και ιδιοκτησίας και να ξαναποκτήσει γρήγορα την οικονομική του ανταγωνιστικότητα». Ο αναγνώστης αυτών των σχολίων αντιλαμβάνεται πως δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά τίποτε από τη δεκαετία του 1970 παρά μόνο τα μεγέθη. Τα μεγέθη της γερμανικής οικονομικής ισχύος και τα μεγέθη της πολιτικής της επιρροής.