Ο Ζάεφ παρακάμπτει το απορριπτικό τρίγωνο

Το δίλημμα ετέθη στον Ζάεφ από δυτικούς παράγοντες και είναι σαφές: εάν δεν υπογράψει το σχέδιο συμφωνίας, η ΠΓΔΜ θα αποκλεισθεί για πολλά χρόνια και από την ΕΕ και από το ΝΑΤΟ. Οι ίδιοι παράγοντες συνέστησαν στον πρωθυπουργό της γειτονικής χώρας να θέσει το ίδιο ακριβώς δίλημμα και στην αντιπολίτευση και στους πολίτες. Όλα δείχνουν, λοιπόν, πως παρά το απορριπτικό τρίγωνο που προβάλει αντιστάσεις, έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την υπογραφή της συμφωνίας.

Ο Ζάεφ είχε ζητήσει ένα πρόσθετο μικρό χρονικό περιθώριο, επικαλούμενος τις υπαρκτές δυσκολίες που αντιμετωπίζει όχι μόνο λόγω της αντιπολίτευσης, αλλά και λόγω των εμποδίων που είχε εγείρει ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών. Έτσι είχε προκύψει και η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της γείτονος την περασμένη Πέμπτη (7 Ιουνίου), η οποία ουσιαστικά έθετε ως ακραίο όριο για την υπογραφή της συμφωνίας τις παραμονές της συνόδου κορυφής της ΕΕ στις 28 Ιουνίου.

Η ελληνική πλευρά δυσφορεί για τις καθυστερήσεις, αλλά πιστεύει πως ο Σλαβομακεδόνας πρωθυπουργός έχει ήδη διαβεί τον Ρουβίκωνα και δεν μπορεί να υπαναχωρήσει. Την ίδια εκτίμηση έχουν και οι δυτικές κυβερνήσεις που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έχουν εμπλακεί στην υπόθεση. Γι’ αυτό και ούτε η Αθήνα, ούτε η Ουάσιγκτον, ούτε οι Βρυξέλλες θέλουν αυτή τη στιγμή να του βάλουν το μαχαίρι στο λαιμό.

Έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, τα Σκόπια δεν έχουν διέξοδο. Γι’ αυτό και το ενδεχόμενο να τινάξουν τη συμφωνία στον αέρα συγκεντρώνει αμελητέες πιθανότητες. Δεν μπορούν, άλλωστε, να ελπίζουν ότι στην μάλλον απίθανη περίπτωση ναυαγίου η Δύση θα επιρρίψει έστω και εν μέρει ευθύνες στην ελληνική πλευρά. Η ευθύνη θα επιρριφθεί ακέραια στην ΠΓΔΜ κι αυτό έχει καταστεί σαφές στον πρωθυπουργό της.

Οι δυτικές πιέσεις στο VMRO

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, ο Ζάεφ είχε ζητήσει και από τους Αμερικανούς και από τους Ευρωπαίους να ασκήσουν πιέσεις στο αρχηγό του VMRO Μίτσκοσκι, προκειμένου η αξιωματική αντιπολίτευση να πειθαναγκασθεί να υπερψηφίσει τη συμφωνία στο Κοινοβούλιο. Ο πρωθυπουργός, μάλιστα, εμφανίσθηκε διατεθειμένος να προσφέρει ως αντάλλαγμα γι’ αυτή τη στάση του VMRO τη διαβεβαίωση πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να μην καταδικασθούν στελέχη του κόμματος που αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις για σκάνδαλα, μεταξύ αυτών και ο πρώην αρχηγός του Γκρουέφσκι.

Οι σχετικές πιέσεις έχουν ασκηθεί, αλλά προς το παρόν δεν φαίνεται να έχουν φέρει ορατό αποτέλεσμα. Εάν το VMRO υπερψήφιζε ο Ζάεφ θα είχε λύσει το πρόβλημά του. Θα είχε την αναγκαία πλειοψηφία των δύο τρίτων στο Κοινοβούλιο και κυρίως δεν θα υπήρχε αξιόλογη πολιτική δύναμη να ηγηθεί της εκστρατείας υπέρ του “όχι” στο δημοψήφισμα. Το ενδεχόμενο αυτό, ωστόσο, συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες.

Υπενθυμίζουμε πως ο 40χρονος μηχανολόγος Μίτσκοσκι προωθήθηκε πριν μερικούς μήνες στην ηγεσία του VMRO από τον ίδιο τον Γκρουέφσκι, γεγονός που είχε προκαλέσει δυσαρέσκεια σε άλλα ανώτατα στελέχη που είχαν αρχηγικές βλέψεις. Μεταξύ αυτών είναι και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μιλόσοσκι, ο οποίος με αλλεπάλληλες δημόσιες παρεμβάσεις του προαναγγέλλει εξελίξεις αναφορικά με τη συμφωνία.

Το απορριπτικό τρίγωνο

Πηγές στα Σκόπια, που έχουν εικόνα των διεργασιών, υποστηρίζουν ότι στην υπόθεση αυτή έχει διαμορφωθεί ένα άτυπο απορριπτικό τρίγωνο, το οποίο επιχειρεί να εγκλωβίσει τον Ζάεφ. Η μία πλευρά είναι ο πρόεδρος Ιβανόφ, ο οποίος είναι βέβαιο πως θα τηρήσει απορριπτική στάση μέχρι το τέλος. Σε μερικούς μήνες λήγει η θητεία του και ως εκ τούτου δεν έχει τίποτα να χάσει.

Δέχεται, άλλωστε, επιρροές και από τη Μόσχα και από την Άγκυρα να τορπιλίσει τη συμφωνία. Οι μεν Ρώσοι δεν θέλουν η ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, οι δε Τούρκοι θέλουν να μείνει ανοικτό το πρόβλημα της ονομασίας, επειδή κατ’ αυτό τον τρόπο συντηρείται η διένεξη Αθήνας-Σκοπίων, γεγονός το οποίο επιτρέπει στην Άγκυρα να ασκεί επιρροή και να διεμβολίζει και από Βορρά την Ελλάδα.

Η δεύτερη πλευρά είναι το VMRO. Ο νέος αρχηγός του Μίτσκοσκι δέχεται ισχυρές πιέσεις από τη Δύση να διαφοροποιηθεί από τον μέντορά του Γκρουέφσκι και να στρέψει το VMRO σε άλλη κατεύθυνση. Ακόμα και εάν ήθελε, ωστόσο, είναι αμφίβολο εάν μπορεί και μάλιστα αρχίζοντας από το καυτό ζήτημα της συμφωνίας με την Ελλάδα για το όνομα. Στο κόμμα του υπάρχουν αρκετές ομάδες και αντιθέσεις, αλλά ο εθνικισμός είναι ο κοινός παρονομαστής.

Θα μπορούσε να το πράξει μόνο εάν είχε τη συναίνεση του Γκρουέφσκι. Αυτός, όμως, επισήμως παραμένει αδιάλλακτα απορριπτικός. Προς αυτή την κατεύθυνση τον ωθεί και ο ιδεοληπτικός χαρακτήρας του και τα πεπραγμένα του στη δεκαετή πρωθυπουργική θητεία του. Από την άλλη πλευρά, όμως, έχει ήδη καταδικασθεί μία φορά και εκκρεμούν αρκετές ακόμα δίκες για σκάνδαλα.

Στο παιχνίδι και ο Ντιμιτρόφ

Σε πρώτο επίπεδο, στο VMRO κυριαρχεί η γραμμή ότι για να αποφευχθεί η καταδίκη και φυλάκιση κι άλλων στελεχών πρέπει να κλιμακωθεί η επίθεση εναντίον της κυβέρνησης Ζάεφ με σκοπό την ανατροπή της. Η συμφωνία για το όνομα θεωρείται ιδανική ευκαιρία για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός. Σύμφωνα με πηγή από τα Σκόπια, μία ένδειξη θα έχουμε από το εάν θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν επεισόδια εάν και όταν η συμφωνία πάει στο Κοινοβούλιο προς ψήφιση. Θα φανεί εάν το συλλαλητήριο που οργάνωσαν τις προηγούμενες ημέρες ήταν το πρώτο βήμα μίας εκστρατείας ή μία κίνηση εκτόνωσης.

Η τρίτη πλευρά του απορριπτικού τριγώνου είναι κατά μία έννοια ο υπουργός Εξωτερικών. Ο Ντιμιτρόφ, που ανήκει στο κατεστημένο της ΠΓΔΜ, καθόλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης τήρησε πιο ανελαστική στάση. Είχε ανοικτή γραμμή με τον πρόεδρο Ιβανόφ και την αντιπολίτευση και επανειλημμένως επιχείρησε να αποσπάσει υποχωρήσεις από την ελληνική πλευρά, αρνούμενος το erga omnes. Είναι αυτός που επέμεινε να τεθούν σε επαναδιαπραγμάτευση ορισμένα σημεία του σχεδίου συμφωνίας και τελικώς εν μέρει το επέτυχε.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δέχθηκε ασφυκτικές πιέσεις και από τον πρωθυπουργό του και από τη Δύση να κάνει βήματα πίσω. Είναι αυτές οι πιέσεις που προ καιρού τον είχαν εξωθήσει να απειλήσει δημοσίως με παραίτηση. Εμμέσως πλην σαφώς είχε αποκαλύψει πως τον πίεζαν, επειδή τον θεωρούσαν «εμπόδιο» στην επίτευξη συμφωνίας. Ουσιαστικά, ήταν ένα μήνυμα του Ντιμιτρόφ κυρίως προς τον πρωθυπουργό Ζάεφ ότι εάν συνεχίσει να τον πιέζει, αυτός θα παραιτηθεί, γεγονός που αναπόφευκτα θα δημιουργούσε κυβερνητική κρίση.

Η κρίση στη μεταξύ τους σχέση φαίνεται πως έχει παρέλθει, αφού ο Ζάεφ ακολούθησε τη διαπραγματευτική τακτική του Ντιμιτρόφ να αφήσει τον Τσίπρα να περιμένει στο ακουστικό του, με σκοπό να επιτύχει την επαναδιαπραγμάτευση ορισμένων σημείων. Πράγματι, σύμφωνα με πληροφορίες, έγιναν κάποιες οριακές αλλαγές στο σχέδιο συμφωνίας, οι οποίες και άνοιξαν τον δρόμο.

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι δυο τους το Σαββατοκύριακο επέλεξαν να εκδράμουν μετά των συζύγων τους στην πόλη Στρώμνιτσα, στην οποία ο Ζάεφ ήταν δήμαρχος πριν μεταπηδήσει στην κεντρική πολιτική σκηνή της ΠΓΔΜ. Η κοινή εμφάνιση είχε ξεκάθαρο στόχο να διασκεδάσει τις πληροφορίες ότι υπάρχει διάσταση μεταξύ τους. Όλα δείχνουν, άλλωστε, ότι το περιβόητο τηλεφώνημα του Ζάεφ στον Τσίπρα δεν θα αργήσει.