Νίκος Κοτζιάς: Η αμείλικτη πορεία προς την εξουσία

Όταν ο Αλέξης Τσίπρας, το 2014, ρώτησε έναν στενό συνεργάτη του πώς θα του φαινόταν ο Νίκος Κοτζιάς για το χαρτοφυλάκιο των Εξωτερικών, εκείνος δεν βιάστηκε να απαντήσει. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα περισυλλογής είπε: «δεν με προβληματίζει ότι αλλάζει γνώμες και απόψεις σαν τα πουκάμισα. Περισσότερο ανησυχώ που δεν αλλάζει χαρακτήρα»! Ο μετέπειτα πρωθυπουργός γέλασε και η κουβέντα έμεινε εκεί.

Μερικούς μήνες αργότερα, θα ήταν αυτός που θα προκαλούσε γέλια στους συνεργάτες του. Λίγα λεπτά πριν από ένα προγραμματισμένο ραντεβού του με τον υπουργό του επί των Εξωτερικών πλέον, σχολίασε πως «θα προτιμούσε να βρίσκεται στην καρέκλα του οδοντιάτρου, παρά εκεί». Ο κατά πολλούς πληθωρικός χαρακτήρας του Νίκου Κοτζιά και οι πυρηνικού τύπου εκρήξεις οργής του αποτελούν κοινό μυστικό.

Έχει βγάλει από τα ρούχα του μέχρι και τον Ζίγκμαρ Γκάμπριελ. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας δεν είχε ανταποκριθεί θετικά στο μάθημα που επιχείρησε να του δώσει ο Έλληνας ομόλογός του για το τί σημαίνει να είναι κάποιος «καλός Γερμανός»! Από την άλλη, ο Νίκος Κοτζιάς, με έναν εκπληκτικό τρόπο επανακάμπτει από την πολιτική άβυσσο. Εξάλλου, ελάχιστοι αμφισβητούν την ευφυΐα του και το ταλέντο του στην πολιτική ίντριγκα. «Πιο δύσκολο από το να επιλέγει κανείς φίλους είναι να επιλέγει εχθρούς. Διότι ο εχθρός είναι σημαντικό, σπουδαίο πράγμα», είχε πει ο Νίκος Κοτζιάς κατά τη διάρκεια μίας πολιτικής αψιμαχίας. Σε όλη την πορεία του, ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών έχει αποδείξει ότι διαθέτει και ένα άλλο μοναδικό ταλέντο, το να αποξενώνει φίλους και να δημιουργεί ορκισμένους.

Αν και κανείς δεν έχει ποτέ αμφισβητήσει ούτε την ευφυΐα του, ούτε τις γνώσεις του, ο αυταρχικός χαρακτήρας του δεν τον βοήθησε να θωρακίσει τις διαπροσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις του. Σαν ταύρος εν υαλοπωλείω ορμούσε στους σταθμούς της ζωής και της καριέρας του, αφήνοντας ανεξίτηλα ίχνη των ιδεολογικών του μεταμορφώσεων. Από την Κηφισιά και την προνομιούχα παιδική ηλικία στη σχολή Μωραΐτη, στην ιδεολογική επιτροπή του ΚΚΕ, από σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου και πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Τσίπρα.

Η εγκατάστασή του στην ηγεσία της ελληνικής διπλωματίας ήταν ένα όνειρο ζωής, αν και βαθιά μέσα του πιστεύει πως έπρεπε να βρίσκεται στο Μαξίμου. Έστω και έτσι, όμως, δεν θα μπορούσε παρά να ξεδιπλώσει τον χαρακτήρα του. Λειτουργεί σαν αυτοκράτορας. Διοικεί το υπουργείο με κακώς εννοούμενη σιδερένια πυγμή, σπέρνοντας τον τρόμο στους υπηρεσιακούς παράγοντες. Όποιος διπλωμάτης τολμήσει να εκφράσει διαφορετική άποψη έχει μπει στην μπλακ λίστ. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα μέλη της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου. Οφείλουν να συμπεριφέρονται ως υπάλληλοί του. Ο Νίκος Ξυδάκης το έζησε από πρώτο χέρι. Αν και αναπληρωτής υπουργός, ο Νίκος Κοτζιάς δεν του είχε αφήσει χώρο να κινηθεί. Φρόντισε, μάλιστα, ο διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του να μετατεθεί στη Λατινική Αμερική!

Κατ’ αυτόν, η αναρρίχησή του στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών καθυστέρησε έξι ολόκληρα χρόνια! Το 2009, όταν το ΠΑΣΟΚ κέρδισε θριαμβευτικά τις εκλογές και ο Γιώργος Παπανδρέου σχημάτισε κυβέρνηση, αντί του ιδίου είχε επιλέξει τον Δημήτρη Δρούτσα. Μάταια περίμενε το πολυπόθητο τηλεφώνημα από τον πρωθυπουργό. Το τηλέφωνο είχε χτυπήσει εκείνο το απόγευμα, αλλά ήταν ο Χάρης Παμπούκης, νέος υπουργός Επικρατείας, ο οποίος του μίλησε για το ενδεχόμενο να του προσφερθεί μία θέση υφυπουργού, ξεκαθαρίζοντάς του ότι εάν του προσφερόταν θα είχε όποιες αρμοδιότητες θα του έδινε ο Δημήτρης Δρούτσας.

Kαλός σύμβουλος, προβληματικός υπουργός

Αυτό πήγαινε πολύ για το Νίκο Κοτζιά. Ήταν σκέτο βασανιστήριο. Δεν το άντεχε. «Μα αυτόν που κάθεται στην εσοχή της σκάλας;» έλεγε και ξανάλεγε υποτιμητικά, αναφερόμενος στο γεγονός ότι ο Δημήτρης Δρούτσας, ως ειδικός σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου στο υπουργείο Εξωτερικών, είχε εγκατασταθεί σ’ έναν χώρο κάτω από μία σκάλα. Απέρριψε, λοιπόν, την βολιδοσκόπηση, η οποία στην πραγματικότητα ήταν ένας τρόπος να τον ξεφορτωθούν.

Ήταν, άλλωστε, κοινό μυστικό ότι ο Γιώργος Παπανδρέου είχε εξομολογηθεί σε στενό κύκλο ότι ο Κοτζιάς είναι καλός για σύμβουλος, αλλά προβληματικός για υπουργός. Γι’ αυτό και δεν εκπληρώθηκε ούτε μερικούς μήνες αργότερα η επιθυμία του να μπει στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών, «έτσι ώστε να μιλάει απευθείας με τον πρωθυπουργό». Ο Νίκος Κοτζιάς κατάγεται από μία εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του Άγγελος υπήρξε αντιπρόσωπος της LM ERICSSON από τη δεκαετία του 1950 μέχρι τη δεκαετία του 1970, εισάγοντας τηλεπικοινωνιακά είδη στην Ελλάδα. Πέρασε την παιδική του ηλικία στα βόρεια προάστια και συγκεκριμένα την Κηφισιά. Φοίτησε στην σχολή Μωραΐτη, το ιδιωτικό σχολείο προνομιούχων οικογενειών.

Ο ίδιος συνηθίζει να λέει στους φίλους του ότι δεν επωφελήθηκε ποτέ από την οικογενειακή περιουσία, καθώς την αποποιήθηκε για ιδεολογικούς λόγους. Αλήθεια; Ψέματα; Εμείς δεν μπορέσαμε να το επιβεβαιώσουμε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέχρι τότε είχε ήδη μυηθεί στην κομμουνιστική ιδεολογία. Μετά τις σπουδές του στην Αθήνα σπούδασε Πολιτική Φιλοσοφία στο Γκίσεν της Γερμανίας, βόρεια της Φρανκφούρτης.
Στη Γερμανία γνώρισε και τη σύζυγό του Ελισάβετ, την οποία οι φίλοι της αποκαλούν χαϊδευτικά Λίλο. Εκείνη είχε γεννηθεί στην πόλη Τριρ, στο κρατίδιο Ρηνανία-Παλατινάτο και είχε επιδείξει την ίδια τάση στις ακαδημαϊκές σπουδές με αυτή του συζύγου της. Αν και τυπική Γερμανίδα, αγάπησε την Ελλάδα και βρήκε κοινούς κώδικες με τον από τότε εριστικό Έλληνα φοιτητή.

Κατά καιρούς έχουν ακουστεί φήμες πως πήρε «ειδική εκπαίδευση» στην Ανατολική Γερμανία και στη Μόσχα. Αυτό είναι ανακριβές, παρότι κέρδισε το προσωνύμιο «ο Σουσλώφ του ΚΚΕ», καθότι έπαιζε τον ρόλο του θεωρητικού. Αντιθέτως, αυτό που ισχύει είναι ότι ανέπτυξε εξαιρετικά δύσκολες σχέσεις εντός του ΚΚΕ και λόγω αυτού και του χαρακτήρα του κέρδισε πολλές αντιπάθειες.

Διατέλεσε επικεφαλής της Ιδεολογικής Επιτροπής, με έναν πρώην σύντροφό του να τον περιγράφει ως «άλλου είδους ιεροεξεταστή, καθώς κατέγραφε και περνούσε από ιδεολογικό έλεγχο τους συντρόφους του». Κάποιοι, ακόμα μνημονεύουν μία πύρινη ομιλία του στη Νομική, ενθυμούμενοι τον σκληροπυρηνικό λόγο του, ο οποίος κατακεραύνωνε τους παριστάμενους ως προς το ποια πολιτική σκέψη είναι αποδεκτή και ποια όχι.

Το βρώμικο 1989

Δεν ξεχνιέται και η απόφασή του να διαγράψει το 1975, ως παντοδύναμο στέλεχος, τη μισή οργάνωση, της οποίας ήταν γραμματέας, επικαλούμενος λόγους ιδεολογικής καθαρότητας! Οι αντίπαλοί του, του προσάπτουν ότι στο πλαίσιο της συμμόρφωσης στη «σκληρή γραμμή» δεν δίστασε να υπερασπιστεί ακόμη και τον στρατιωτικό νόμο του στρατηγού Γιαρουζέλσκι στην Πολωνία το 1981, στο βιβλίο του με τίτλο “Η Πολωνία και εμείς: Διαπιστώσεις και προοπτικές”.

Σ’ αυτό το βιβλίο αναλύει «με στοιχεία τις ωμές παρεμβάσεις των ιμπεριαλιστών σ’ αυτήν τη χώρα, τον ρόλο των αντισοσιαλιστικών ομάδων στο εσωτερικό της και αποδείχνει τον αντικομουνιστικό και αποπροσανατολιστικό ρόλο του αστικού Τύπου». Ποιος θα το φανταζόταν τότε ότι ο ίδιος άνθρωπος, κάποιες δεκαετίες αργότερα, θα ήταν πρωταγωνιστής στη σύναξη των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ, τραγουδώντας τους στίχους δημοφιλούς άσματος. «Είμαστε ο κόσμος, είμαστε τα παιδιά / Είμαστε αυτοί που θα δημιουργήσουμε μια φωτεινότερη μέρα».

Οι ιδεολογικές μετατοπίσεις, όμως, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητας του Νίκου Κοτζιά. Εγκαταλείπει το ΚΚΕ το “βρώμικο 1989” μαζί με άλλα στελέχη. Είναι ο μόνος, όμως, που δημοσιεύει προσωπική επιστολή διαμαρτυρίας, με αποτέλεσμα πρώην σύντροφοί του που κατά τα άλλα μπορεί να διαφωνούν ή να συμφωνούν μαζί του, να σχολιάσουν  περιπαικτικά ότι «το εγώ του ο Νίκος δεν φαίνεται να το ξέχασε στον Περισσό. Φρόντισε να το πάρει μαζί του».

Πολύ αργότερα, θα ομολογήσει ότι πολλά από εκείνα που κήρυττε ως άλλος ιεροκήρυκας την περίοδο που ανήκε στο ΚΚΕ δεν τα πίστευε και ότι αγωνιζόταν από μέσα για να αλλάξει το κόμμα! Μετά από την οβιδιακή αλλαγή του, φεύγει για το πανεπιστήμιο στο Αμβούργο. Εκεί εργάζεται. Κάποια στιγμή μαθαίνει πως έχουν προκηρυχθεί από το υπουργείο Εξωτερικών θέσεις εμπειρογνωμόνων και κάνει αίτηση.

Αν και περνάει τη διαδικασία δεν προσλαμβάνεται. Τελικά κερδίζει την πρόσληψή του με ένδικά μέσα. Έχει ανοίξει ο δρόμος για το νέο κεφάλαιο που ακούει στο όνομα Γιώργος Παπανδρέου. Οι κακές γλώσσες διακινούν ένα άλλο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο διορίζεται εμπειρογνώμονας στο υπουργείο Εξωτερικών με την βοήθεια του Γιώργου Παπανδρέου, μόνο με μία απλή συνέντευξη ενώπιον μίας επιτροπής επιλεγμένης από τον υπουργό. Η εκδοχή αυτή δεν φαίνεται να ευσταθεί.

Οι μέρες δίπλα στον Γιώργο Παπανδρέου

Όπως και να έχει, από το 1996 ο Νίκος Κοτζιάς μοιάζει να έχει εδραιώσει τη θέση του στο πλευρό του Γιώργου Παπανδρέου ως ένας από τους βασικούς συμβούλους του. Οι παροικούντες το υπουργείο Εξωτερικών εκείνα τα χρόνια, μάλιστα, λένε πως ο τότε υπουργός Θόδωρος Πάγκαλος αντιπαθούσε σφόδρα τον σύμβουλο του αναπληρωτή του. Είχαν, άλλωστε, αρκετά κοινά που τροφοδοτούσαν την αμοιβαία αντιπάθεια. Όταν το 1999 με την υπόθεση Οτσαλάν ο Θόδωρος Πάγκαλος απομακρύνεται από την κυβέρνηση, τη θέση του παίρνει ο Γιώργος Παπανδρέου. Ο Νίκος Κοτζιάς υπερηφανευόταν πως ήταν αυτός που έσπρωξε τον Γιώργο Παπανδρέου να προβεί στη δήλωση, η οποία θεωρήθηκε ότι έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο να γίνει η αλλαγή φρουράς στο υπουργείο Εξωτερικών.

Είναι δεδομένο, πάντως, πως ο Νίκος Κοτζιάς έχει ουσιαστικά αναδειχθεί σε επικεφαλής των συμβούλων του υπουργού. Κεντρικό ρόλο παίζει και μετά το 2004, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου αναλαμβάνει την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Εκείνη την περίοδο, με τη αποφασιστική βοήθεια του προϊσταμένου του, ο άλλοτε θεωρητικός του ΚΚΕ περνάει ένα χρόνο στο Antony’s College της Οξφόρδης, ως συνιδρυτής του Προγράμματος Νοτιανατολικής Ευρώπης στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών. Άτομα ενθυμούνται και το σπιτάκι που του είχε παραχωρήσει το πανεπιστήμιο. Λίγο αργότερα βρέθηκε ως ερευνητής και στο Χάρβαρντ, πάλι με τη βοήθεια του Γιώργου Παπανδρέου.

Η σχέση του με τον μετέπειτα πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ ήταν περίπλοκη, όπως και όλες εκείνες που κατά καιρούς καλλιέργησε με την εξουσία. Από τη μία πλευρά σε κλειστές συσκέψεις παρασυρόταν από τον αυταρχισμό και τη μεγάλη ιδέα που είχε για τον εαυτό του και συμπεριφερόταν πατερναλιστικά προς τον αρχηγό του, προσπαθώντας να τον πατρονάρει. Αυτός ήταν ο λόγος που η Άντα, τότε σύζυγος του Γιώργου Παπανδρέου, τον αντιπαθούσε.

Από την άλλη, σε δημόσιες εκδηλώσεις ο Νίκος Κοτζιάς δεν δίσταζε να τον “γλείφει” σε βαθμό που προκαλούσε αμηχανία στους παριστάμενους. Έχει μείνει ιστορική η ομιλία του Νίκου Κοτζιά σε επετειακή εκδήλωση για τον Μάη του 1968. Ως πρόεδρος του ΙΣΤΑΜΕ προλόγισε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ με τέτοιες κραυγαλέες κολακείες που ακόμα και ο ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου ένοιωσε άσχημα και το σχολίασε αργότερα.

Πηγαινοερχόμενος στο εξωτερικό

Δεν είναι περίεργο. Ο Νίκος Κοτζιάς δεν είχε ποτέ καλή σχέση με το μέτρο, γεγονός που παρήγαγε συνεχώς αντιφάσεις, τριβές και αντιπάθειες. Τα χρόνια της συνεργασίας τους, πάντως, χαρακτηρίζονται από μία μόνιμη απογοήτευση που βιώνει ο Νίκος Κοτζιάς πηγαινοερχόμενος στο εξωτερικό. Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών, ο σύμβουλός του έκανε τα πάντα για να αναλάβει επικεφαλής του Κέντρου Ανάλυσης Σχεδιασμού (ΚΑΣ) του υπουργείου. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν εμπιστευόταν τον χαρακτήρα του και δεν του έδωσε τη θέση, επειδή φοβόταν ότι θα συγκρουόταν με τους πρέσβεις που συμμετείχαν εκεί.

Αργότερα τον διόρισε πρόεδρο του ΙΣΤΑΜΕ. Εκείνη την εποχή εξελέγη καθηγητής στο πανεπιστήμιο Πειραιώς. Δεν θα είχε εκλεγεί ποτέ εάν την τελευταία στιγμή δεν άλλαζε γνώμη και δεν τον ψήφιζε ο Παναγιώτης Ήφαιστος. Ακόμα και οι συνάδελφοί του στο πανεπιστήμιο, που τον αντιπαθούσαν, παραδέχονταν πως ο Νίκος Κοτζιάς ήταν σοβαρός επιστήμονας και καλός δάσκαλος που ασχολιόταν πολύ με τους φοιτητές του. Η κρίση στις σχέσεις Παπανδρέου-Κοτζιά επήλθε όταν το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές το 2009. Όπως έχουμε πει παραπάνω, ο Νίκος Κοτζιάς επιθυμούσε διακαώς να πάρει το υπουργείο Εξωτερικών, αλλά βρέθηκε στην απέξω. Η ρήξη με τον πρωθυπουργό ήταν αναπόφευκτη και τον απομονώνει από το άλλοτε περιβάλλον του.

Η αντίδρασή του ήταν αναμενόμενη. Ασκεί έντονη κριτική, αρθρογραφώντας σε εβδομαδιαία βάση εναντίον του άλλοτε αρχηγού του και των συνεργατών του. Κάνει λόγο για «ένα συνονθύλευμα άβουλων πολιτικών μια παρέα ανθρώπων που για το μόνο που ενδιαφέρονται είναι για τις καρέκλες τους». Είναι η εποχή που βλέπει με ενδιαφέρον την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, αν και δημόσια τουλάχιστον στέκεται κριτικά απέναντί του. Παρασκηνιακά, όμως, γυρεύει εναγωνίως μία γέφυρα επικοινωνίας με το νεαρό πρόεδρο του κόμματος Αλέξη Τσίπρα.

Όσο στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο Αλέκος Αλαβάνος, δεν υπήρχε θέση για το Νίκο Κοτζιά, καθώς οι δύο άνδρες διατηρούσαν κακές σχέσεις. Άτομα που ήταν κοντά του την περίοδο εκείνη, κάνουν λόγο για έναν άνθρωπο που είχε κυριευθεί από μία αγωνία για το μέλλον του. «Ο Νίκος έβλεπε παντού πρώην φίλους και πρώην συντρόφους να πετυχαίνουν και ένιωθε μεγάλο άγχος, ακόμα και αίσθημα διάψευσης».

Η γέφυρα προς τον ΣΥΡΙΖΑ

Για να στήσει γέφυρα, ο Νίκος Κοτζιάς, σαν παλιά καραβάνα, ιδρύει την Κίνηση “Πράττω” με σκοπό να διαπραγματευθεί με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ όχι ως άτομο, αλλά ως κίνηση στελεχών. Για να στήσει το δίκτυό του, ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα και ενεργοποιεί παλιές σχέσεις άλλοτε με παλιά στελέχη του ΚΚΕ που είχαν αποστασιοποιηθεί είτε με στελέχη του ΠΑΣΟΚ που λόγω μνημονίου είχαν στρέψει τα μάτια τους προς τον ΣΥΡΙΖΑ.

Πρόσωπο κλειδί στο πολιτικό προξενιό με τον Αλέξη Τσίπρα ήταν ο σύζυγος της Νάντιας Βαλαβάνη και πρώην σύντροφός του στο ΚΚΕ Δήμος Τσακνιάς. Δυστυχώς έφυγε από τη ζωή λίγο αργότερα. Προλαβαίνει, όμως, να τον εισάγει στο περιβάλλον του μελλοντικού πρωθυπουργού. Αρχικά, αντιμετωπίζεται από την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ με μεγάλη επιφύλαξη.

Γύρω στο 2012, σε μία χαλαρή συζήτηση μεταξύ ατόμων του στενού περιβάλλοντος Τσίπρα, κάποιος προτείνει τη μελλοντική αξιοποίηση του Κοτζιά. Αμέσως, σημερινός συνεργάτης του Τσίπρα υποτιμά την επιρροή του Κοτζιά, επικαλούμενος ως καλύτερη επιλογή από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ τον Αλέξη Μητρόπουλο. Μάλιστα, αναφέρεται σε μία συγκέντρωση που ανέλαβε να οργανώσει ο Μητρόπουλος, συγκεντρώνοντας 3.000 άτομα. «Ο Κοτζιάς πόσους θα κατάφερνε να μαζέψει;». Το 2014 ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε σε δυσμένεια το Νίκο Κοτζιά, σε σημείο να κόψουν την καλημέρα. Αυτή τη φορά δεν είναι ο Τσακνιάς εν ζωή, αλλά η Νάντια Βαλαβάνη αναλαμβάνει τον ρόλο του ειρηνοποιού, παρεμβαίνοντας δυναμικά υπέρ του Νίκου Κοτζιά και τα πράγματα επανέρχονται στο κανονικό.

Όσοι γνώριζαν τον ρόλο της στην επαναπροσέγγιση των δύο ανδρών ισχυρίστηκαν ότι ο Νίκος Κοτζιάς εργάστηκε για να πάρει αυτός τη θέση του υπουργού, για την οποία αρχικά προοριζόταν η ίδια η Νάντια Βαλαμβάνη. Ισχυρίζονται ότι η γενικότερη συμπεριφορά του απέναντί της ήταν μάλλον σκληρή, παρότι οι δυο τους ήταν φίλοι επί δεκαετίες. Η Νάντια είχε, μάλιστα, παρουσιάσει και την ποιητική του συλλογή, καθώς ως γνωστόν ο Κοτζιάς σκαρώνει ποιηματάκια. Τα στέλνει διαδικτυακά πλέον σε έναν μεγάλο αριθμό φίλων και συνεργατών κάθε πρώτη του μήνα. Υπάρχει, μάλιστα, ένα κοινό αστείο, μεταξύ αυτών. Όταν παρεξηγείται ή θυμώνει με κάποιον από τους αποδέκτες -πράγμα όχι σπάνιο- τους διαγράφει από τη λίστα των παραληπτών.

Στο υπουργείο Εξωτερικών, η εγκατάσταση του Νίκου Κοτζιά συνοδεύτηκε από μαζικές μεταθέσεις διπλωματών. Ο νέος υπουργός δεν ασχολείται μόνο με τα μεγάλα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Είναι παροιμιώδης η ροπή του προς το μικρο-μάνατζμεντ, η ροπή του να χρησιμοποιεί την εξουσία του για να οικοδομήσει ένα προσωποπαγές καθεστώς στο υπουργείο.

Μαζικές μεταθέσεις διπλωματών

Διπλωμάτες ισχυρίζονται ότι την ώρα που έκανε διαπραγμάτευση για το όνομα των Σκοπίων, ασχολιόν με το που θα τοποθετηθεί ο τελευταίος διπλωμάτης. Τον έχουν κατηγορήσει ότι υπαγόρευε στο Υπηρεσιακό Συμβούλιο τα εισαγωγικά σημειώματα για όσους ήταν να προαχθούν. Άλλοι τον υπερασπίζονται, ισχυριζόμενοι ότι καθάρισε το υπουργείο.

Μία φορά έδιωξε σύσσωμο το Υπηρεσιακό Συμβούλιο επειδή έριξε στα χαμηλά τον πρόξενο στη Μαριούπολη της Ουκρανίας. Εγκατέλειψε το προξενείο, χωρίς πρώτα να ενημερώσει, όταν άρχισαν να πέφτουν σφαίρες, επικαλούμενος την ασφάλειά του. Αντίπαλοί του, πάντως, ισχυρίζονται ότι περιβάλλεται από μία αφοσιωμένη ομάδα ατόμων, ενώ κρατάει γερά τα γκέμια όσον αφορά τους υφιστάμενούς του.

Ήδη αναφερθήκαμε στην τεταμένη σχέση του με το Νίκο Ξυδάκη και τον Γιώργο Τσίπρα. Και οι δύο απομακρύνθηκαν από το υπουργείο. Το γεγονός, όμως, ότι είναι διαβασμένος, αλλά και παίρνει πρωτοβουλίες με ρυθμό που δεν δύναται να παρακολουθήσει ούτε το Μέγαρο Μαξίμου, καθιστά δύσκολη την απομάκρυνσή του. Εκτός αυτού, όταν οι σχέσεις του με τον πρωθυπουργό δυσκολεύουν, αφήνει να εννοηθεί ότι δύο-τρεις βουλευτές είναι στελέχη του Πράττω και φίλοι του. Με άλλα λόγια, λειτουργεί, χωρίς ποτέ να το λέει, σαν μικρός κυβερνητικός εταίρος.

Αν μη τί άλλο, φίλοι και αντίπαλοι, θα συμφωνήσουν ότι η πρότερη αδράνεια, σύνεση και η επιφύλαξη που λειτουργούσαν ως άλλοθι για να μην λαμβάνονται αποφάσεις έχει απολεσθεί επί των ημερών του Κοτζιά. Παρ’ ότι κάποιοι τον κατηγορούν ως άφιλο, μετρώντας τους κοντινούς ανθρώπους που έχει αποξενώσει ανά τα χρόνια, η αλήθεια είναι ότι διατηρεί στενούς φίλους από τα χρόνια του ΚΚΕ. Η σχέση που διατηρεί μαζί τους, μάλιστα, παραπέμπει σε μία κατάσταση “μασονίας”, με εντυπωσιακούς κωδικούς επικοινωνίας.