Καύσωνες, πυρκαγιές και πλημμύρες η νέα κανονικότητα

Πάνω από 77 άτομα χρειάσθηκε να διακομισθούν στα νοσοκομεία με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα εξαιτίας της εισπνοής καπνών ή αιωρούμενων μικροσωματιδίων στην Αττική από τη φωτιά στη Βαρυμπόμπη, μια κατάσταση που επιβαρύνθηκε και με τον παρατεταμένο καύσωνα. Άγνωστο πόσοι άλλοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα από τις πυρκαγιές στην Εύβοια ή στη Ρόδο, καθώς η διασπορά της στάχτης αλλά και των αόρατων σωματιδίων PM2,5 δεν έχει καταμετρηθεί λεπτομερώς εκεί.

Σε πλήρη ετοιμότητα βρισκόταν από χθες και το νοσοκομείο “Γ. Γεννηματάς”, ενώ το ΕΚΑΒ ήταν όλο το βράδυ με 10 ειδικές μονάδες και ασθενοφόρα επί τόπου στα μέτωπα της πυρκαγιάς της Αττικής. Από τις 16:00 χθες το απόγευμα μέχρι σήμερα στις 8:00, το ΕΚΑΒ έκανε διακομιδές 77 περιστατικών. Όλοι στο Λεκανοπέδιο βρέθηκαν εκτεθειμένοι σε σωματίδια 10 με 15 φορές υψηλότερα απ’ όσα επιτρέπει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Από αυτά κινδυνεύουν πνευμονοπαθείς και άτομα με καρδιαγγειακά, αλλά ακόμη περισσότερο τα μικρά παιδιά. Και εκατοντάδες ευπαθείς άνθρωποι βρέθηκαν εξαιτίας της πυρκαγιάς χωρίς ρεύμα (άρα και χωρίς κλιματισμό) σε 45 βαθμούς Κελσίου. Ο καθηγητής Πνευμονολογίας Παναγιώτης Μπεχράκης, που πήγε μαζί με τον υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια στο νοσοκομείο “Σισμαόγλειο”, είπε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει μία μαζική έκθεση του πληθυσμού σε καπνό και σωματίδια από πυρκαγιές.

Τί ισχύει για την κατάσταση

Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια, ερεθισμός στα μάτια και τον λαιμό, κάποιος βήχας, αλλά και κάπως εντονότερη δύσπνοια και αναπνευστική δυσφορία. Όμως εκτός από την πυρκαγιά, η Ελλάδα βρέθηκε κατηγορούμενη και το 2020 από την Κομισιόν για τα υψηλά επίπεδα των μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 στις πόλεις της, παρότι από το 2005 έχει δεσμευτεί να τα μειώσει.

Όμως ακόμα κι αν η χώρα τα μειώσει περιορίζοντας άλλες δραστηριότητες (κάτι δύσκολο αφού εκπέμπονται και από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων, τις βιομηχανίες και τις κεντρικές θερμάνσεις), το οξύ και απρόβλεπτο πρόβλημα από τις πυρκαγιές θα παραμείνει. Η μόνη άμυνα στα σωματίδια αυτά είναι οι μάσκες τύπου FPP2 και Κ95 και ο κλιματισμός με ανακύκλωση του εσωτερικού αέρα ώστε να μην εισάγεται ο εξωτερικός με τα υπολείμματα της καύσης.

Η νέα κανονικότητα όπως διαμορφώνεται από τον υπερπληθυσμό και τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στο περιβάλλον, δημιουργεί ένα σχεδόν δυστοπικό, όχι μακρινό μέλλον, όπου το 2050 οι καύσωνες και οι πλημμύρες θα είναι πιθανότατα συνήθη φαινόμενα. «Αλλάζει το κλίμα, θα πρέπει να μάθουμε να επιβιώνουμε στις νέες συνθήκες», είπε ο ακαδημαϊκός, γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών και εκπρόσωπος της Ελλάδας για την Κλιματική Αλλαγή, Χρήστος Ζερεφός.

Οι εκτιμήσεις του Χρήστου Ζερεφού

«Θα είχαμε μεγαλύτερες πυρκαγιές αν φυσούσαν κανονικά οι ετήσιοι άνεμοι, οι οποίοι ευτυχώς δεν φύσηξαν την ώρα της φωτιάς. Θα φυσήξουν και θα έχουμε ένα μικρό διάλειμμα το Σαββατοκύριακο. Μετά θα έρθει ο τρίτος καύσωνας για φέτος. Εκατοντάδες τόνοι αποξηραμένα ξύλα είναι “μπουρλότο” στη χώρα μας. Δεν θα το δείτε αυτό σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες λυπάμαι που το λέω. Αν δείτε σε τι κατάσταση έχουν οι άλλες χώρες τα δάση τους και τα οικόπεδά τους, θα εκπλαγείτε. Χρειάζονται πρόστιμα, χρειάζεται έννομη τάξη», είπε.

«Πριν το ‘87 δεν υπήρχαν τέτοιοι καύσωνες, και δεν πρόκειται μόνο για το φαινόμενο της αστικοποίησης, ειδάλλως θα αφορούσε μόνο την Αθήνα. Θα μάθουμε να ζούμε δυστυχώς με ακραία φαινόμενα. Και όσο καίγονται δέντρα, θα έχουμε και πλημμύρες», είπε ο ακαδημαϊκός. «Το μέγεθος της πυρκαγιάς είναι συνάρτηση άνεμου και καύσιμης ύλης. Η συχνότητα του ισχυρού καύσωνα ήταν μία φορά κάθε 15 χρόνια. Αυτό μπορεί να γίνει συχνότερο, ίσως κάθε 2-3 χρόνια κάποια στιγμή. Οι επιστήμονες ελπίζουμε ότι θα ληφθούν τα μέτρα που έχουν προταθεί και δεν θα φθάσουμε σε αυτό το σημείο».

»Είμαστε πλέον στην εξελισσόμενη ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Δεν είναι ένα φαινόμενο που θα έρθει στο μέλλον, δεν πρόκειται για λέξεις, έχει ήδη έρθει και είναι πραγματικότητα. Πρέπει να μάθουμε να προστατευόμαστε από τα ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και να προσαρμοσθούμε στη νέα κατάσταση. Θα περιμένουμε πιο συχνά ακραία φαινόμενα και με μεγαλύτερη ένταση. Η Νοτιοανατολική Ευρώπη και ιδιαίτερα η Ανατολική Μεσόγειος είναι περιοχές στο κόκκινο κατά τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή και ως εκ τούτου θα πρέπει να ακολουθούμε τις οδηγίες αλλά και να συμπεριφερόμαστε με σεβασμό στη Φύση».

Πού κινδυνεύει περισσότερο η Ελλάδα

Εν συνεχεία ο κύριος Ζερεφός αναφέρει «Θα πρέπει όλοι να βοηθήσουμε μειώνοντας την κατανάλωση φυσικών πόρων (ύδατος, απόρριψης σκουπιδιών και εξοικονόμηση ενέργειας). Είναι πράγματα που μπορεί εύκολα ο καθένας μας να συμβάλει και όλοι μαζί, τα 7 και πλέον δισ. κάτοικοι του πλανήτη, να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνει ο καθένας μας».

»Κινδυνεύουν όχι μόνο οι άνθρωποι και τα οικοσυστήματα, αλλά και τα μνημεία της Φύσης και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Κινδυνεύουν από πολλούς παράγοντες είτε μακροχρόνια εξελισσόμενους, όπως η όξινη ατμόσφαιρα και οι όξινες θάλασσες, αλλά και από ακραίες ριπές ανέμων, βροχής, πλημμύρας. Και πολύ σημαντικό πρόβλημα για την Ανατολική Μεσόγειο είναι το φαινόμενο της ερημοποίησης, το οποίο εξελίσσεται ανησυχητικά τα τελευταία 40 χρόνια και δυστυχώς θα συνεχίσει να εξελίσσεται».

Από τα 16.300 χλμ. της ελληνικής ακτογραμμής κινδυνεύουν περίπου τα 2.000 χλμ., μεγάλο ποσοστό παράκτιων περιοχών οι οποίες θα αντιμετωπίσουν φαινόμενα υφαλμύρωσης, όπως ήδη βλέπουμε για παράδειγμα στο Καλοχώρι της Θεσσαλονίκης και σε άλλες περιοχές όπου είναι και τα δέλτα των ποταμών. Οι περιοχές που κατεξοχήν όμως κινδυνεύουν, είναι στη Νοτιοανατολική Ελλάδα και ο κίνδυνος είναι αυτή καθαυτή η ερημοποίηση, η οποία θα εξελιχθεί στο μέγιστό της έπειτα από μερικές δεκαετίες.