Η Ελλάδα σε πύρινο κλοιό – Αναζητούνται ευθύνες

Κρίσιμο ρόλο στις πυρκαγιές που ροκάνισαν μέσα σε λίγα λεπτά εκατοντάδες περιουσίες, προκάλεσαν ανυπολόγιστες φυσικές καταστροφές και πότισαν καρκινογόνα σωματίδια όλους τους Αθηναίους, έπαιξε το ότι παρουσίασε βλάβη το “βαρύ πυροβολικό” της Πυροσβεστικής, το θηριώδες νοικιασμένο Beriev, αλλά και πολλά δικά μας, γηρασμένα και μη. Και από κοντά στη λίστα των ατυχιών ακολουθούν όπως πάντα οι προγραμματισμοί των διοικήσεων, φτωχοί σε μια φτωχή χώρα, αλλά ίσως πιο φτωχοί από όσο αιτιολογεί το πενιχρό δημόσιο ταμείο.

Εν τω μεταξύ, μετά από ολονύχτια μάχη με τις φλόγες, πολύ δύσκολη παραμένει η κατάσταση σε Εύβοια, Αρχαία Ολυμπία και Μεσσηνία  με τα εναέρια μέσα να δυσκολεύονται σε κάποιες περιπτώσεις να επιχειρήσουν λόγω περιορισμένης ορατότητας. Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα του ελληνικού πυροσβεστικού στόλου το γεγονός ότι τα μισά από τα αεροσκάφη του δεν μπορούν να σηκωθούν όταν επικρατούν συνθήκες καύσωνα.

Όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 39 βαθμούς, το ένα τρίτο των δυνάμεων πυρόσβεσης καθηλώνεται. Όμως το γεγονός ότι οι πυρκαγιές ξεσπούν κατά κανόνα όταν έχουμε πάνω από 39 βαθμούς στην Ελλάδα και ότι αυτή η θερμοκρασία είναι κάτι συνηθισμένο στον τόπο μας το καλοκαίρι, αποτελεί κοινό τόπο και δεν έχει περάσει από τη χώρα κυβέρνηση που να μην το γνωρίζει.

Οι υψηλές θερμοκρασίες αλλά και οι βλάβες καθήλωσαν τα χαράματα της Τετάρτης τα περισσότερα από Canadair (εννιά CL-215 και έξι CL-415). Αυτά μπόρεσαν να συμμετάσχουν στις προσπάθειες κατάσβεσης για ελάχιστη ώρα, παρότι η συμμετοχή τους είναι σημαντική μια που μεταφέρουν από 4,5 έως 6,5 τόνους νερού. Στην αεροπυρόσβεση συμμετείχαν τελικά κυρίως ελικόπτερα της Πυροσβεστικής και των Ενόπλων δυνάμεων, τα μικρά αμφίβια πυροσβεστικά αεροσκάφη που μεταφέρουν όμως μόνον 2,5 τόνους νερού κι έχουν μοιραία μόνον συμπληρωματικό ρόλο.

Οι βλάβες που προέκυψαν

Το ρωσικό μεγαθήριο Beriev Be-200 με διμελές ρωσικό πλήρωμα συγκεντρώνει 12 τόνους νερού σε 14 δευτερόλεπτα από θάλασσες με κύματα έως 1,2 μέτρα και είναι σωτήριο. Όμως πάνω που οι πιλότοι του εξοικειώθηκαν με το ελληνικό ανάγλυφο, παρουσίασε χτες το πρωί βλάβη και καθηλώθηκε στην Ελευσίνα για λίγη ώρα. Πέρσι αυτό το σκάφος είναι ενοικιασθεί από την Τουρκιά, αλλά φέτος το πρόλαβε η Ελλάδα και στις προηγούμενες πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν φέτος διαδραμάτισε καθοριστικά θετικό ρόλο.

Οι πυρκαγιές στην Βαρυμπόμπη και στην Εύβοια ξεκίνησαν όταν η θερμοκρασία ήταν της τάξεως των 42-44 βαθμών. Αυτή η θερμοκρασία βρήκε το Beriev με βλάβη ενώ δυστυχώς είναι απαγορευτική για την απογείωση των περισσότερων CL-215 πυροσβεστικών αεροσκαφών τα οποία βρίσκονταν κυρίως σε περιφερειακά αεροδρόμια όπως της Ανδραβίδας Ηλείας. Αν βρίσκονταν σε νησιά, ίσως θα μπορούσαν να είχαν απογειωθεί.

Παράλληλα παρουσίασαν βλάβη τρία από τα CL-415 που είχαν επιχειρήσει για κατασβέσεις στην Ρόδο και σε άλλες πυρκαγιές. Ένα είχε σταλεί για να συνδράμει στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στην Σαρδηνία, αλλά παρουσίασε κι αυτό βλάβη αλλά τελικώς επέστρεψε στην Ελλάδα. Είχε ζητηθεί να βρίσκονται χτες από τα χαράματα στον αέρα όλα τα Canadair που δεν έχουν βλάβες, επειδή έτσι δεν θα χρειαζόταν να απογειωθούν μετά τις 11 όταν πλέον οι θερμοκρασίες θα απαγόρευαν την απογείωσή τους. Όμως ούτε αυτό ήταν εύκολο να γίνει, όπως αποδείχθηκε στην πράξη.

Ο στόλος που χρησιμοποιεί η Ελλάδα

Κοντά σε αυτά, ήταν –όπως πάντα εξάλλου– και το ζήτημα της ορατότητας. Στην Εύβοια σηκώθηκαν ελικόπτερα αλλά δεν είχαν καμία ορατότητα λόγω των καπνών και ήταν αδύνατο να κάνουν στοχευμένες ρίψεις. Σηκώθηκε drone για να συμβάλει στην ορατότητα, αλλά ούτε αυτό τα έβγαλε πέρα με τις φλόγες ώστε να καθοδηγήσει τα ελικόπτερα στις ρίψεις, μια που εκεί όπου υπάρχουν φωτιές σε δάση η θερμοκρασία φτάνει και το απόκοσμο των 600 βαθμών Κελσίου.

Όσον αφορά στο ρωσικό θηρίο από το οποίο ουσιαστικά φαίνεται να εξαρτάται πλήρως το Πυροσβεστικό Σώμα, παρουσίασε βλάβη στον ένα κινητήρα ενώ συνέδραμε της επίγειες δυνάμεις για την κατάσβεση της πύρινης λαίλαπας στην Εύβοια. Ο εγχώριος εναέριος στόλος αποτελείται από 9 ηλικιωμένα Canadair SL-215 και 5 SL-415, 19 αεροσκάφη Πετζετέλ, 3 ελικόπτερα της Πυροσβεστικής, 3 Σινούκ του Στρατού και 2 Σούπερ Πούμα.  Επειδή τα άλλοτε σωτήρια Canadair δεν μπορούν να απογειωθούν με τόση ζέστη, αποφασίστηκε να μισθωθούν 29 εναέρια μέσα.

Εκτός από το ρωσικό μεγαθήριο, ενοικιάσθηκαν 6 ελικοφόρα αμφίβια Air-Tractor αμερικανικής κατασκευής που μπορούν να περιπολούν 5 συνεχόμενες ώρες κουβαλώντας όμως μόνον 3 τόνους νερού, 10 ελικόπτερα βαρέως τύπου Ericsson και άλλα 12 ελικόπτερα μεσαίου τύπου. Τα έξι αμφίβια αεροσκάφη Air-Tractor σταθμεύουν σε τρία αεροδρόμια (Τατόι, Αγχίαλο και Ανδραβίδα).Το σύνολο των εναέριων μέσων κατανέμονται σε 25 βάσεις σε όλη τη χώρα.

Πέρα από την τεχνική αδυναμία του πυροσβεστικού στόλου να ανταποκριθεί σε συνθήκες παρατεταμένου καύσωνα και στην αντιμετώπιση σχεδόν εκατό εστιών μέσα σε ένα 24ωρο, υπάρχουν πάντα και οι άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν θεωρητικά να είχαν βγει από την μοιραία εξίσωση αν υπήρχε πρόληψη. Μεταξύ αυτών είναι τα ξερά χόρτα και τα σκουπίδια που πολλοί οικοπεδούχοι δεν μαζεύουν ποτέ.

Οι άλλοι παράγοντες

Οι δήμοι μαζεύουν κάποια από αυτά, αλλά δυστυχώς (εξαιτίας της μη παρέμβασης της περιφέρειας) αναλώνονται και οι δήμοι σε καβγάδες στις “μεθορίους” τους και περιμένουν ο ένας να τα μαζέψει ο άλλος! Εν τω μεταξύ τα “βουναλάκια” από καύσιμα μένουν αμάζευτα και περιμένουν εκεί απλά να έρθει καύσωνας για να καούν. Καθώς δηλαδή ο καύσωνας μεταφέρει την υγρασία μισό μέτρο κάτω από την επιφάνεια, δεν υπάρχει στάλα νερού ούτε καν στις ρίζες ζωντανών φυτών, πόσο μάλλον σε μαζεμένα ξερόχορτα.

Άλλος καθοριστικός παράγοντας είναι η πεπαλαιωμένη κατάσταση των δικτύων ηλεκτροδότησης με ξύλινους ή τσιμεντένιους στύλους, που απολήγουν συχνά σε πλημμελώς μονωμένες, υπέργειες καλωδιώσεις, που προκαλούν σπινθήρες βραχυκυκλωμάτων. Αν και οι αρμόδιοι διαψεύδουν κατηγορηματικά ότι υπήρξε ανάφλεξη σε τέτοια δίκτυα όσον αφορά στην Βαρυμπόμπη, παραδέχονται ότι αυτό έχει συμβεί σε άλλες πυρκαγιές. Η μη ανανέωση του ηλεκτρικού δικτύου οφείλεται κυρίως σε οικονομική δυσπραγία αλλά και σε υποβάθμιση του κινδύνου.

Παράλληλα, ενώ για τους νεκρούς στο Μάτι πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν, εντούτοις παραμένει το ζήτημα των νόμιμων κατοικιών σε δασοσκεπείς περιοχές, από την εξάπλωση των πυρκαγιών έως τα όρια αυτών των κτισμάτων. Στην περίπτωση αυτή, οι δήμοι της περιοχής οφείλουν να δημιουργούν γυμνές από δέντρα περιμετρικές ζώνες πυροπροστασίας για τη διασφάλιση της περιουσίας και της ζωής σε αυτούς που ζουν σε αυτές τις κατοικίες.

Όμως παίζει ρόλο και ο ιδιώτης, που θέλει “ένα σπιτάκι μέσα στα δέντρα”. Ο νόμος δεν επιτρέπει την επαφή δέντρων με κατοικίες, ακριβώς για να μην μεταδίδεται εύκολα η πυρκαγιά σε αυτές. Υπάρχει επίσης το θέμα της πολιτικής, συλλογικής και ατομικής ευθύνης όσον αφορά στην κλιματική αλλαγή, αλλά αυτό από μόνο του είναι τεράστιο ζήτημα.

Κομματική αντιπαράθεση

Και φυσικά υπάρχει και αυτό το αίτιο ως κακοδαιμονία του επιπέδου της πολιτικής αντιπαράθεσης. Χαρακτηριστικό είναι το ξέσπασμα του προέδρου του ΟΑΣΠ και καθηγητή Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, του Ευθύμη Λέκκα, όταν τηλεοπτικό κανάλι τον άφησε στημένο 45 λεπτά μέσα στον ήλιο και στα καμένα για να προηγηθούν συζητήσεις πολιτικών.

Όσον αφορά τις θέσεις των αντιπολιτευόμενων κομμάτων, το ΚΚΕ  κάνει λόγο για «πλήρη εμπορευματοποίηση της γης και χωροταξικό σχεδιασμό, που έχει ως κριτήριο το κέρδος, οδηγώντας σε “μεικτές ζώνες” -οικιστικές και δασικές- που λειτουργούν σαν εύφλεκτη ύλη και τις συνέπειες τις πληρώνουν οι ίδιοι οι κάτοικοι». Παράλληλα σημειώνει ότι «τα “ακραία καιρικά φαινόμενα” και η “κλιματική αλλαγή” αξιοποιούνται ως εύκολες δικαιολογίες και βολικό “καταφύγιο”, για να κρυφτούν οι διαχρονικές ελλείψεις και η υποχρηματοδότηση υπηρεσιών».

Για «διαχρονικές εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων, ιδιαίτερα των μνημονιακών, όσον αφορά την πυροπροστασία» κάνει λόγο και το ΜέΡΑ25, ανακοινώνοντας ότι θα καταθέσει και πάλι την τροπολογία για απαγόρευση αλλαγής χρήσης γης για 30 χρόνια, την οποία είχε απορρίψει πριν από δύο μήνες η κυβέρνηση. Προτείνει επίσης την άμεση επανασύσταση της υπηρεσίας δασοπυρόσβεσης και την αναβάθμισή της, καθώς και τη δημιουργία ενός σώματος εφέδρων –όχι εποχικών– πυροσβεστών. ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ τοποθετήθηκαν αρνητικά, αλλά δήλωσαν ότι η ώρα της κριτικής θα έρθει μετά και όχι τώρα που καίγεται ο τόπος.