Η ενσυναίσθηση και το κλάμα της δημοσιογράφου

Συγκλόνισε το πανελλήνιο η εικόνα με τη δημοσιογράφο που κλαίει μαζί με τον ηλικιωμένο την ώρα που κάνει ρεπορτάζ. Άγγιξε τις ψυχές όλων μας αυτή η αυθόρμητη εκδήλωση ανθρωπιάς και συμπαράστασης σε έναν άγνωστο συνάνθρωπο που συμπάσχει. Αυτή είναι απλά μία εκδήλωση ενσυναίσθησης.

Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα του άλλου, να καταλαβαίνουμε πώς νιώθει και να μπορούμε να αντιληφθούμε τα πράγματα μέσα από την οπτική γωνία κάποιου άλλου. Υπολογίζεται ότι το 98% των ανθρώπων μπορούν να επιδείξουν ενσυναίσθηση. Εξαίρεση στον κανόνα είναι 3 ομάδες ψυχοπαθολογίας:

● Οι νάρκισσοι
● Οι ψυχοπαθείς και
● Οι κοινωνιοπαθείς

Δεν μπορούν αλλά ούτε και θέλουν να καταλάβουν τα συναισθήματα του άλλου ή να δουν μία κατάσταση από τη δική του οπτική του γωνία. Επίσης, μία άλλη ομάδα ατόμων που δυσκολεύεται στον τομέα της ενσυναίσθησης είναι αυτοί που έχουν διαγνωστεί με αυτισμό ή διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Ασπεργκερ (τώρα δεν υπάρχει ως επίσημη διάγνωση επειδή άλλαξε όνομα). Παρόλα αυτά, ακόμα και τα άτομα με αυτισμό έχουν μία βασική ικανότητα να συνδέονται συναισθηματικά με άλλους, αν και συχνότερα με τον δικό τους ιδιόρρυθμο τρόπο.

Οι άνθρωποι γεννιούνται με ενσυναίσθηση, τη βασική ικανότητα να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων και να μπορούν να αντιληφθούν πώς νιώθει κάποιος σε μία κατάσταση που βιώνει. Ωστόσο η ενσυναίσθηση δεν έρχεται σε μία γιγάντια δόση αυτομάτως, είναι μία ιδιότητα που χρειάζεται να την καλλιεργήσουμε από νωρίς. Η ενσυναίσθηση είναι μία δεξιότητα που μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί, ανάλογα με την ανατροφή και την εκπαίδευση του ατόμου σε αυτή.

Ενσυναίσθηση σε παιδιά και ενήλικους

Ο καλύτερος τρόπος για να καλλιεργήσουμε ενσυναίσθηση σε έναν άνθρωπο είναι ξεκινώντας από την παιδική του ηλικία. Για παράδειγμα, όταν το ένα παιδάκι τραβάει τα μαλλιά του άλλου πάνω στον καβγά για ένα παιχνίδι, ο γονιός μπορεί να παρέμβει και πέρα από το να βοηθήσει στο πώς θα γίνει η δίκαιη μοιρασιά, να ρωτήσει το παιδάκι που τράβηξε τα μαλλιά του άλλου: «πώς νομίζεις ότι νιώθει τώρα η φίλη σου;» Και «τι ήταν αυτό που την έκανε να κλαίει;».

Για τους ενήλικες, που συχνά ξεχνάμε να μπούμε στη θέση του άλλου και να αντιληφθούμε τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία, μπορούμε να αναρωτηθούμε: «Πώς να νιώθει άραγε αυτός ο άνθρωπος που το έτυχε το τάδε συμβάν;» Προσοχή! Η ερώτηση δεν είναι το «πώς θα ένιωθα εγώ;» Γιατί εγώ μπορεί για διάφορους λόγους να αισθάνομαι αλλιώς. Το θέμα είναι να καταλάβουμε το συναίσθημα, αλλά και το κίνητρο του άλλου.

Η βασίλισσα Μαρία-Αντουανέτα έμεινε στην ιστορία για την έλλειψη ενσυναίσθησης που επέδειξε όταν ο Γαλλικός λαός πεινούσε και είχε επαναστατήσει: «Αφού δεν έχουν ψωμί, ας φάνε παντεσπάνι!» Είχε πει και έμεινε στην ιστορία. Η βασίλισσα δεν μπορούσε να καταλάβει ούτε το συναίσθημα, αλλά ούτε και την τραγική κατάσταση του λαού της- έκρινε τα πράγματα από τη δική της σκοπιά.

Τρία βασικά είδη

Δύο από τους επιστήμονες που θεμελιώσαν τις έρευνες για την ενσυναίσθηση είναι ο Daniel Goldman και ο Paul Ekman οι οποίοι ανανγωρίζουν 3 βασικά είδη ενσυναίσθησης:

• Γνωστική ενσυναίσθηση: είναι η ικανότητα να καταλάβουμε με το μυαλό μας το πώς αισθάνεται ο άλλος και να αντιληφθούμε το πώς σκέφτεται ή το είδος της σκέψης του.
• Συναισθηματική ενσυναίσθηση: είναι η ικανότητα να νιώθουμε αυτό που νιώθει ο άλλος, όπως όταν κλαίμε και συμπάσχουμε με κάποιον που κλαίει (ενώ εμείς δεν έχουμε το πρόβλημα του).
• Συμπονετική ενσυναίσθηση: όταν δε μένουμε απλώς στην κατανόηση των συναισθημάτων του συνανθρώπου, αλλά περνάμε στην πράξη και βοηθάμε τον άλλον.

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία μίας πετυχημένης σχέσης, είτε είναι φιλική, είτε είναι γονιού-παιδιού, είτε είναι ερωτική, κλπ., είναι το στοιχείο της κατανόησης. Δίνουμε μεγάλη σημασία στο να μπορεί να μας καταλάβει ο άλλος, να μας νιώσει και να είναι συναισθηματικά δίπλα μας.

Αυτό που θέλουμε για τον εαυτό μας όμως είναι ακριβώς το ίδιο που επιθυμεί και ο άλλος από εμάς! Σε μία σχέση ή γάμο, για παράδειγμα, αν το ένα άτομο βλέπει τα πράγματα αποκλειστικά από τη δική του πλευρά και δεν προσπαθεί να αντιληφθεί την κατάσταση όπως την βλέπει ο άλλος, τότε είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν διαφωνίες και καβγάδες.

Η καλοσύνη στην καθημερινότητα

Ο εργασιακός χώρος είναι σε πολλές περιπτώσεις χώρος για συνεργασία και εργασία της ομάδας για έναν κοινό στόχο. Είναι λοιπόν σημαντικό οι εργαζόμενοι να έχουν μία καλή και πολιτισμένη σχέση μεταξύ τους, με κατανόηση, στήριξη και επικοινωνία. Πολλές μεγάλες εταιρείες αναγνωρίζουν αυτή την ανάγκη και έτσι δημιουργούν ευκαιρίες εντός και εκτός εργασίας για χτίσιμο ομάδας και σύσφιξη των δεσμών των εργαζομένων.

Η ενσυναίσθηση είναι σημαντική σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Αϊνστάιν αναγνώρισε ότι «Η Ειρήνη δε μπορεί να διατηρηθεί δια της βίας. Μπορούμε να την πετύχουμε μέσω της αλληλοκατανόησης». Η ενσυναίσθηση σε κοινωνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε τον πόνο και τις δυσκολίες του άλλου. Σημαίνει ότι επιδεικνούουμε αλτρουιστική συμπεριφορά όταν ο άλλος έχει ανάγκη.

Όταν έχουμε ενσυναίσθηση στην ώρα μίας καταστροφής ή κρίσιμης κατάστασης δεν κρίνουμε, δεν τσακωνόμαστε, δεν διχαζόμαστε, αλλά συσπειρωνόμαστε για να βοηθήσουμε τους άλλους. Δε σκεφτόμαστε με το «εμείς» και το «εσείς» και ούτε βάζουμε τη διχόνοια να μας χωρίσει, αλλά φροντίζουμε πώς να βοηθήσουμε, να σώσουμε, να κάνουμε το καλό.

Ας πάμε να βοηθήσουμε τον άλλον στη δυσκολία τους, υπενθυμίζοντας στον εαυτό μας ότι στην ώρα της δικής μας ανάγκης θα θέλαμε κι εμείς αντίστοιχα βοήθεια. Ας βάλουμε την ενσυναίσθηση και την καλοσύνη στην καθημερινότητά μας, για να κάνουμε τον κόσμο που ζούμε και αυτόν που θα παραδώσουμε στα παιδιά μας λίγο καλύτερο.