Ο μουλάς που ράβει προεδρικό κοστούμι στην Καμπούλ

Δραματικές στιγμές ζει το Αφγανιστάν από τις πρώτες πρωινές ώρες, από όταν οι Ταλιμπάν εισήλθαν, αναίμακτα, στην Καμπούλ. Ο πρόεδρος της αφγανικής κυβέρνησης “φάντασμα” έχει ήδη καταφύγει στο Τατζικιστάν, ενώ ήδη έχουν ξεκινήσει οι πρώτες σποραδικές  συγκρούσεις  στην αφγανική πρωτεύουσα. Με τους Ταλιμπάν να δημοσιεύουν τα πρώτα βίντεο από την κατάληψη του προεδρικού μεγάρου, μετέωρη παραμένει η συγκρότηση μίας μεταβατικής κυβέρνησης, όπως είχε αρχικά ανακοινωθεί, καθώς οι ισλαμιστές μαχητές “βιάζονται” να καθίσουν στις καρέκλες της εξουσίας.

Το σίγουρο είναι πως ο πραγματικά ισχυρός άνδρας του Αφγανιστάν είναι ο μουλάς Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ, ο ηγέτης των Ταλιμπάν και πιθανότατα ο μελλοντικός πρόεδρος της χώρας. Ο Μπαραντάρ, ένας Παστούν βοσκός από την επαρχία Ουρζουγκάν που πολέμησε τις σοβιετικές δυνάμεις κατοχής, ήταν ένας από τους συνιδρυτές του κινήματος των Ταλιμπάν, την μακρινή δεκαετία του ’90.

לוחמי הטליבן חוגגים ניצחון בארמון הנשיאות בקאבול pic.twitter.com/qT5T3MStWv

— Amichai Stein (@AmichaiStein1) August 15, 2021

 

Υπήρξε το δεξί χέρι του τότε ηγέτη τους, του χαρισματικού μουλά Ομάρ, ο οποίος επικηρύχθηκε από τους Αμερικανούς, λόγω των σχέσεων του με τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Ήταν τέτοια η μυστικοπάθεια του κινήματος των Ταλιμπάν, που υπάρχει μόλις μία ασπρόμαυρη φωτογραφία του μονόφθαλμου μουλά Ομάρ, ο οποίος φέρεται να απεβίωσε το 2013. Σίγουρα οι Ταλιμπάν έχουν αλλάξει πολύ από τότε.

Βέβαια, αν και πλέον διατηρούν λογαριασμούς στα social media και εκπρόσωποι τους έφτασαν να παρεμβαίνουν live στο BBC, ελάχιστα είναι γνωστά για τον άνθρωπο που κινεί τα ηνία του ισλαμικού κινήματος και, όπως φαίνεται, σύντομα και του ίδιου του Αφγανιστάν. Αυτό που είναι γνωστό για τον Μπαραντάρ είναι πως συνελήφθη το 2010 στο Πακιστάν, σε μία επιχείρηση που είχε χαρακτηριστεί ως «πλήγμα κατά της τρομοκρατίας» και δικαίως, καθώς είχε συλληφθεί ο στρατιωτικός διοικητής και “νούμερο δύο” των Ταλιμπάν.

Μία περίεργη “απελευθέρωση”

Όμως, δημοσιεύματα του διεθνούς τύπου, αρχίζουν να αναφέρονται εκτενώς στην “μυστηριώδη” απελευθέρωση του Μπαραντάρ το 2018, η οποία μάλιστα φέρεται να είχε γίνει με την μεσολάβηση των Αμερικανών! Σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, παρασκηνιακό ρόλο στην απελευθέρωση του Μπαραντάρ είχε διαδραματίσει ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ και μετέπειτα απεσταλμένος της Ουάσιγκτον για το Αφγανιστάν, ο αμφιλεγόμενος διπλωμάτης Ζαλμάι Χαλιλζάντ.

Οι Αμερικανοί επιδίωξαν την απελευθέρωση του Μπαραντάρ ως μία ένδειξη καλής θέλησης, προκειμένου να ξεκινήσουν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις τους με τους Ταλιμπάν, για να τερματιστεί η μακροχρόνια πολεμική παρουσία τους στην χώρα. Ήδη στρατηγική τους, από τα χρόνια της κυβέρνησης Ομπάμα ήταν οι διαπραγματεύσεις με τους «μετριοπαθείς Ταλιμπάν» και φαίνεται πως σε αυτούς ενέτασσαν πλέον και το νούμερο δύο του ισλαμικού κινήματος.

Αν και ο Τραμπ στην αρχή της θητείας του είχε φανεί να πρόθυμος να ενισχύσει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Αφγανιστάν, γρήγορα επέστρεψε στην προεκλογική του δέσμευση να τερματίσει τον «άχρηστο» αυτόν πόλεμο, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στον Χαλιλζάντ. Μάλιστα ο Αμερικανός διπλωμάτης είχε αναλάβει απ’ ευθείας να διαπραγματεύεται με τους Ταλιμπάν, χωρίς την συμμετοχή της αφγανικής κυβέρνησης, σε σημείο που Αφγανοί αξιωματούχοι άρχισαν να τον αποκαλούν περιφρονητικά «αντιβασιλέα»!

Ο Χαλιλζάντ επικρίνεται πως ουδέποτε εξασφάλισε την δέσμευση των Ταλιμπάν ότι θα αναγνώριζαν την κυβέρνηση Γάνι, αρκούμενος σε ορισμένες γενικόλογες δεσμεύσεις. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Ταλιμπάν συνέχιζαν να επιτίθενται στις κυβερνητικές δυνάμεις, ακόμα και όταν διαπραγματευόντουσαν με τους Αμερικανούς! Η κυβέρνηση Τραμπ σταμάτησε, προσωρινά όπως αποδείχτηκε, τις διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν οι ισλαμιστές μαχητές είχαν σκοτώσει έναν Αμερικανό στρατιώτη σε επίθεση τους. Λίγο πριν ο Τραμπ, που επικρίνει καιροσκοπικά σήμερα τον Μπάιντεν, σχεδίαζε να υποδεχτεί την ηγεσία των Ταλιμπάν στο Καμπ Ντέϊβιντ, ανήμερα μάλιστα της επετείου των επιθέσεων τις 11ης Σεπτεμβρίου!

Η αμφιλεγόμενη συμφωνία

Έχοντας ως προτεραιότητα την απεμπλοκή από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, η κυβέρνηση Τραμπ επέστρεψε σύντομα στις συνομιλίες, καταλήγοντας τον Φεβρουάριο του 2020 σε μία αμφιλεγόμενη ειρηνευτική συμφωνία με τους Ταλιμπάν. Η “πατρότητα” της συμφωνίας αυτής ανήκει στον “σκοτεινό Χαλιλζάντ και την είχε υπογράψει από κοινού με τον ίδιο τον Μπαραντάρ. Αυτή προέβλεπε την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, με κύριο όρο να τερματίσουν οι Ταλιμπάν τις σχέσεις τους με την διεθνή τρομοκρατία, την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, με τους Ταλιμπάν να πολεμούν το τελευταίο.

Όμως η συμφωνία αυτή δεν προέβλεπε την υπογραφή μίας μόνιμης εκεχειρίας, γεγονός που έδωσε το έναυσμα στους Ταλιμπάν να συνεχίσουν τις επιθέσεις κατά της αφγανικής κυβέρνησης. Δείχνοντας τις πραγματικές προθέσεις της Ουάσιγκτον, ο Τραμπ επιλέγει τον Μάρτιο του 2020 να πραγματοποιήσει ένα ιστορικό τηλεφώνα προς τον ίδιο τον Μπαραντάρ, δηλαδή τον μέχρι πρότινος συνεργάτη του Οσάμα Μπιν Λάντεν!

Η απόφαση της κυβέρνηση Μπάιντεν να διατηρήσει στο πόστο του τον Χαλιλζάντ, ήταν το προμήνυμα των εξελίξεων που βλέπουμε σήμερα: της πλήρους κατάρρευσης της αφγανικής κυβέρνησης και της σαρωτικής προέλασης των Ταλιμπάν. Όπως και η απερχόμενη έτσι και η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα για να υπερασπιστεί τους Αφγανούς συμμάχους της, όσο και αν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, λέγοντας πως «δεν έχουμε νέα Σαϊγκόν», δηλώσεις που φυσικά στερούνται στοιχειώδους σοβαρότητας.

Ο Μπαραντάρ πέτυχε ότι ήθελαν οι Ταλιμπάν: την αποχώρηση των αμερικανικών και των νατοϊκών δυνάμεων κατοχής, όπως και τον ολοκληρωτικό παραγκωνισμό της αφγανικής κυβέρνησης, με τους πάμπλουτους υπουργούς και τους στρατηγούς της να σπεύδουν να φύγουν από την χώρα για να γλιτώσουν από την εκδίκηση των ισλαμιστών μαχητών. Το ερώτημα είναι αν ο Μπαραντάρ να αντικαταστήσει την στολή του πολέμαρχου με το “προεδρικό κοστούμι”. Σίγουρα θα βρει πολλούς πρόθυμους να “του σφίξουν το χέρι”, με κυριότερους τους νέους φίλους του, τους Ρώσους και τους Κινέζους και πιθανών και τους Τούρκους, με εκπρόσωπο των Ταλιμπάν να τους χαρακτηρίζει, προ λίγου, «συμμάχους» τους.