Μοντέλο Αλεξανδρέττας για τα τουρκοκρατούμενα συριακά εδάφη

Πλήθος καταγγελιών και αποδείξεων δείχνει ότι η Άγκυρα εκτουρκίζει τα τουρκοκρατούμενα συριακά εδάφη, προετοιμάζοντας το έδαφος για να τα προσαρτήσει προοπτικά. Ουσιαστικά, ο Ερντογάν επαναλαμβάνει το μοντέλο Αλεξανδρέττας, τη μέθοδο με την οποία τη δεκαετία 1930 προσάρτησε την συριακή αυτή περιοχή (Iskenderun). Αλλάζει σταδιακά το δημογραφικό αποτύπωμα με εθνοκαθάρσεις και μεταφορές πληθυσμού, ώστε όταν θα έρθει η ώρα της διεξαγωγής “δημοψηφίσματος” να έχει διαμορφώσει τοπική πλειοψηφία.

Στην προσπάθειά της αυτή, η Άγκυρα εφαρμόζει συστηματική πολιτική εκτουρκισμού. Εκδιώκει χιλιάδες αυτόχθονες Σύριους και Κούρδους κατοίκους και εγκαθιστά αντικαθεστωτικούς Άραβες σουνίτες και κυρίως Τουρκμένους. Ταυτόχρονα, αλλάζει ονόματα χωριών, δρόμων και πλατειών. Επίσης, συνδέει τις κατεχόμενες συριακές πόλεις με τις γειτονικές τουρκικές, ώστε οι δημόσιες υπηρεσίες να προσφέρονται μέσω της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, δημιουργεί τετελεσμένα με σκοπό να ξανασχεδιάσει τα σύνορα στο μέλλον.

Οι τουρκικές δυνάμεις ελέγχουν επαρχίες στη βόρεια Συρία (Τζαράμπλους, Αζάζ, Αλ Μπαμπ, Αφρίν, Ρας Αλ Αΐν και Τελ Αμπιάντ) με τη βοήθεια ένοπλων αντικαθεστωτικών ομάδων της αντιπολίτευσης, κυρίως τζιχαντιστών. Άλλες οργανώσεις τζιχαντιστών, που υποστηρίζονται από την Τουρκία, ελέγχουν την επαρχία του Ιντλίμπ. Παράλληλα, η Τουρκία χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να εκτουρκίσει. Προβάλλει συνεχώς τελετές αποφοίτησης μαθητών ινστιτούτων της Σαρία και μαθήματα Κορανίου που διδάσκουν Τούρκοι ιμάμηδες.

Τα πανεπιστήμια που άνοιξαν σε Τζαραμπλούς και Αζάζ και τα θρησκευτικά ιδρύματα που άνοιξαν στο Αλ Ράι και στο Αφρίν είναι τα πρώτα βήματα για την επιβολή της τουρκικής γλώσσας στους Σύριους που φοιτούν εκεί. Παντού είναι αναρτημένη η τουρκική σημαία. Η Άγκυρα δεν διαλαλεί, αλλά και δεν κρύβει τις αποσχιστικές προθέσεις της, αφού θεωρεί ότι στο όνομα του νεοοθωμανισμού έχει δικαίωμα, ειδικά στη βόρεια Συρία.

Μαζικός εκτοπισμός Κούρδων

Μέχρι στιγμής, οι τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτόπισαν 300.000-350.000 Κούρδους αμάχους από τις εστίες τους και στη συνέχεια εμπόδισαν την επιστροφή τους. Ταυτόχρονα, οι τουρκικές αρχές έφεραν εκατοντάδες χιλιάδες αντικαθεστωτικούς σουνίτες Σύριους και Τουρκμένους κυρίως από Ιντλίμπ, Δαμασκό, Χομς, Χάμα και Νταράα και τους εγκατέστησαν στις κουρδικές περιοχές. Η εθνοκάθαρση έγινε στο πλαίσιο της τουρκορωσικής συμφωνίας, που είχε την έγκριση και του Ιράν και του συριακού καθεστώτος. Στο Αφρίν, οι Τούρκοι έχτισαν και επτά πρότυπα χωριά για την εγκατάσταση Τουρκμένων.

Ένα από τα έργα, το Basma, χρηματοδοτείται από την ένωση White Hands που υποστηρίζεται από το Κουβέιτ. Περιλαμβάνει ένα τζαμί και ένα κέντρο διδασκαλίας Κορανίου με την υποστήριξη μιας ένωσης ισραηλινών Αράβων με όνομα Alaysh Bkrama (Ζωή με Αξιοπρέπεια). Εντωμεταξύ, η “κυβέρνηση” των αντικαθεστωτικών στο Ιντλίμπ με επικεφαλής το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Συρία, τη Χαγιάτ Ταχρίρ Ας Σαμ (Hay’at Tahrir ash-Sha’m), σχεδιάζει ένα μητρώο και τοπικά συμβούλια που θα συνδέονται με την Τουρκία με σκοπό να εκδίδονται νέες ταυτότητες.

Τον Αύγουστο, η γερμανική ιστοσελίδα Merkur ανέφερε ότι οι τουρκικές δυνάμεις στη Συρία έχουν πολιτιστική επιρροή στη Συρία. Η τουρκική γλώσσα διδάσκεται στα σχολεία, το τουρκικό Ισλάμ έχει διαδοθεί και η τουρκική λίρα είναι το de facto νόμισμα. Στις 5 Φεβρουαρίου, με διάταγμα του Ερντογάν ιδρύθηκαν στην πόλη Αλ Ράι (βόρειο Χαλέπι) Ανώτερο Ινστιτούτο Επιστημών Υγείας και Ιατρική Σχολή.

Μοντέλο Αλεξανδρέττας

Η Τουρκία εισέβαλε στη βόρεια Συρία ισχυριζόμενη ότι προστατεύει την ασφάλειά της και καταπολεμά την τρομοκρατία, ενώ η αλήθεια είναι ότι θέλει να προσαρτήσει αυτά τα εδάφη. Όσον αφορά τις υπηρεσίες και τη χρηματοδότηση, οι κατεχόμενες περιοχές έχουν εξαρτηθεί πλήρως από την Άγκυρα. Τα Τουρκικά Ταχυδρομεία (PTT) παρέχουν υπηρεσίες σε Αζάζ, Μαρέα, Αλ Μπαμπ, Τζαραμπλούς, Αφρίν και Αλ Ράι. Χειρίζονται τραπεζικές συναλλαγές, μεταφορές χρημάτων, και καταβάλλουν μισθούς σε τουρκικές λίρες και σε Σύριους αστυνομικούς και υπαλλήλους.

Οι Τούρκοι άνοιξαν νοσοκομεία σε Τζαραμπλούς, Αζάζ, Αλ Μπαμπ, Μαρέα και Αλ Ράι και έστησαν κεραίες κινητής τηλεφωνίας της Turk Telekom στο βόρειο Χαλέπι και στην επαρχία του Ιντλίμπ. Η Turk Telekom άνοιξε επίσης κέντρο στην Αζάζ για την παροχή internet υψηλής ταχύτητας (Ιούλιος 2018). Η τουρκική εταιρεία Akenerji κατασκεύασε εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Αζάζ και δημιούργησε ηλεκτρικό δίκτυο στο Τζαραμπλούς και στην Αλ Μπαμπ.

Οι διοικητές των γειτονικών επαρχιών της Τουρκίας είναι οι de facto κυβερνήτες των κατεχόμενων επαρχιών της Συρίας. Ορίζουν τους επικεφαλής τοπικών συμβουλίων, τα δε έργα χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τουρκικές τράπεζες, στις οποίες κατατίθενται τα κεφάλαια κάθε τοπικού συμβουλίου. Ακόμη και ο διορισμός δικαστών και δικηγόρων απαιτεί την έγκριση του τουρκικού υπουργείου Δικαιοσύνης, ενώ η Τουρκική Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet) ανέλαβε την ανακαίνιση και την εποπτεία εκατοντάδων τζαμιών.

Οι Σύριοι επιχειρηματίες στις κατεχόμενες περιοχές πρέπει να εγγράψουν τις εταιρείες τους στην Τουρκία για να μπορούν να εμπορεύονται τα προϊόντα τους. Οι Τούρκοι έχουν δημιουργήσει ελεύθερες βιομηχανικές ζώνες που συνδέονται με την Τουρκία για να διευκολύνουν τις εισαγωγές και εξαγωγές ενώ άνοιξαν μια συνοριακή διέλευση που ονομάστηκε “Κλάδος Ελιάς” τον Μάρτιο 2019 για τη μεταφορά εμπορευμάτων.

Συστηματικός εποικισμός

Και ενώ κάνει όλα αυτά, η Τουρκία κατηγορεί τις υπό κουρδική καθοδήγηση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις για αποσχιστικές τάσεις. Την ίδια στιγμή οι ένοπλες ομάδες τζιχαντιστών που ελέγχονται από την Άγκυρα φροντίζουν να εξουδετερώνουν όσους αντιτίθενται στην τουρκοποίηση με απαγωγές, εκβιασμούς και εκτοπίσεις. Όπως προαναφέραμε, αλλάζουν συστηματικά τα ονόματα. Στην Αζάζ το κεντρικό πάρκο έγινε “Πάρκο Οθωμανικού Έθνους”, στην Αλ Μπαμπ η κεντρική πλατεία έγινε πλατεία “Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν” και το σχολείο “Bulant al-Bayrek”.

Η Άγκυρα χρησιμοποίησε το Ισλαμικό Κόμμα Τουρκεστάν (Ουιγούροι), που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση, στις μάχες εναντίον των Κούρδων. Αποζημιώνει τους Ουιγούρους, εγκαθιστώντας τους με τις οικογένειές τους στη βόρεια Συρία. Τον Δεκέμβριο 2012, ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη ο Σύλλογος Τουρκμένων Συρίας. Τρεις μήνες αργότερα μετονομάστηκε στη Συριακή Τουρκμενική Συνέλευση. Το 2018, χάρη στην υποστήριξη της Άγκυρας, οργάνωσε το “Συνέδριο του Έθνους” στο Αλ Ράι της Συρίας. Το συνέδριο υιοθέτησε σημαία για να δείξει ότι οι Τουρκμένοι είναι ξεχωριστό έθνος με δικαιώματα.

Η Τουρκία έχει λάβει μέτρα για να εξαλείψει την συριακή ταυτότητα. Στην ύπαιθρο βόρεια από το Χαλέπι δόθηκαν νέες ταυτότητες που έχουν αριθμό συνδεδεμένο με τα μητρώα των τουρκικών επαρχιών Χατάι, Κίλις και Γκαζιαντέπ. Ακόμα και οι πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων και οι άδειες οδήγησης συνδέονται πλέον με το τουρκικό σύστημα.

Κλοπές, φόροι και πείνα

Ο αριθμός ελαιόδεντρων στην κουρδική περιοχή είναι 12-18 εκατομμύρια, τα οποία παράγουν ετησίως 60.000-70.000 τόνους λάδι. Έκθεση του Οργανισμού Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το Αφρίν τεκμηριώνει την κοπή περισσότερων από 314.400 ελαιόδεντρων για “εμπορία καυσόξυλων”. Ταυτόχρονα, πάνω από το ένα τρίτον των γεωργικών γαιών έχουν καεί τα τελευταία τρία χρόνια.

Οι μισθοφόροι της Τουρκίας αρπάζουν μεγάλο μέρος της σοδειάς των Κούρδων και την πωλούν σε Τούρκους. Ταυτόχρονα, εμποδίζουν τους Κούρδους αγρότες να πουλήσουν το λάδι τους εκτός της ελεγχόμενης από την Τουρκία περιοχής. Η αξία του κλεμμένου λαδιού τα τελευταία χρόνια, είναι 150-200 εκατ. δολάρια, το ένα τέταρτο των οποίων πηγαίνει στις ένοπλες ομάδες τζιχαντιστών. Υπάρχουν και οι φόροι της τάξεως 10-20%. Αυτό μεταφράζεται σε 15-40 εκατ. δολάρια ετησίως.

Το Νοέμβριο 2018, ο Τούρκος υπουργός Γεωργίας Μπεκίρ Πακντεμιρλί δήλωσε στην Εθνοσυνέλευση ότι 600 τόνοι ελιών είχαν εισέλθει στη χώρα, διευκρινίζοντας: «Δεν θέλουμε τα έσοδα να πέσουν στα χέρια του ΡΚΚ. Θέλουμε τα έσοδα από το Αφρίν να έρθουν σε εμάς. Αυτή η περιοχή βρίσκεται υπό την ηγεμονία μας». Οι Τούρκοι έμποροι αγοράζουν λάδι από Κούρδους αγρότες στη μισή τιμή, επειδή αυτό επιβάλλουν οι τζιχαντιστές μισθοφόροι. Το λάδι πωλείται σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές αγορές, κυρίως στην Ισπανία, σαν τουρκικό προϊόν.

Από τις αρχές του 2021 και παρά τις υφιστάμενες διεθνείς συμφωνίες η Τουρκία έχει μειώσει τις ροές υδάτων του Ευφράτη κατά τρία πέμπτα, θέτοντας αρδευτικούς σταθμούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς εκτός λειτουργίας. Αυτό οδηγεί τους Κούρδους καλλιεργητές σε αφανισμό και ασιτία και τους ωθεί να εγκαταλείψουν τη γη στα χέρια των εποίκων που εγκαθιστά εκεί η Τουρκία.

Πόσο εμπόδιο είναι η Ρωσία;

Και σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, οι Τούρκοι και οι μισθοφόροι τους εξωθούν τους εναπομείναντες Κούρδους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, πραγματοποιώντας απαγωγές και απαιτώντας λύτρα. Η έκθεση του Οργανισμού Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για το Αφρίν αποκάλυψε ότι περίπου 7.343 περιπτώσεις απαγωγής έχουν τεκμηριωθεί τα τελευταία τρία χρόνια, ένα μέρος εκ των οποίων αφορά γυναίκες. Πέρυσι, απήχθησαν 987 άτομα, εκ των οποίων 92 γυναίκες. Πολίτες συχνά απάγονται και κρατούνται όμηροι, μέχρι οι οικογένειές τους να πληρώσουν λύτρα χιλιάδων δολαρίων.

Οι τρεις σημερινοί παίκτες στη Συρία (Ρωσία, Τουρκία και Ιράν) συμφώνησαν να χωρίσουν τη Συρία σε ζώνες επιρροής που μοιάζουν με δημογραφικά ομοιογενή, αυτόνομα εδάφη. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι αντικαθεστωτικοί σουνίτες Άραβες εκτοπίστηκαν από τη νότια και κεντρική Συρία, ενώ οι Κούρδοι και οι χριστιανοί εκδιώχθηκαν από το Βορρά. Αυτή η στρατηγική ήταν πιο εμφανής στις τουρκοκρατούμενες περιοχές, οι οποίες υποβάλλονται σε συστηματική αλλαγή ταυτότητας. Σύμφωνα με πολλές πηγές, μεθοδεύεται ο αλλοιωμένος πλέον πληθυσμός στη βόρεια Συρία να ζητήσει απόσχιση από τη Συρία, χρησιμοποιώντας σαν νομιμοποιητικό μηχανισμό στημένα “δημοψηφίσματα”. Η Μόσχα, πάντως, δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει τον Ερντογάν αχαλίνωτο στη βόρεια Συρία.

Τούρκοι ακαδημαϊκοί δεν θεωρούν πως αυτές είναι οι προθέσεις του Ερντογάν. Κατά κανόνα αναπαράγουν την επίσημη ρητορική της Άγκυρας ότι όλα γίνονται για να απομακρυνθεί ο κίνδυνος του κουρδικού αποσχιστικού κινήματος. Αμερικανοί αξιωματούχοι, όμως, όπως ο Μάικ Πομπέο και ο Μπομπ Μενέντεζ καταγγέλλουν ευθέως την εθνική κάθαρση που πραγματοποιεί η Άγκυρα. Ανεξαρτήτως, πάντως, από το αν θα προχωρήσει ή όχι σε προσάρτηση των εδαφών που κατέχει στη Συρία, έχει ήδη δημιουργήσει τετελεσμένα εκεί, τα οποία είναι τα θεμέλια για μελλοντικές επεκτατικές διεκδικήσεις της.