Διαβάζοντας το βιβλίο του Λ. Τζιόλα – Η ανάπτυξη από τα κάτω

Στις ψηφιακές εποχές του χρηματοπιστωτισμού και της παγκοσμιοποίησης που ζούμε, η πραγματική παραγωγή, οι επιχειρήσεις, το εμπόριο και η εντοπιότητα έχουν χάσει την λάμψη τους καθώς το γρήγορο, το άκοπο και το υπερεθνικό διαμόρφωσαν ένα νέο τοπίο στην οικονομία.

Παράλληλα με ένα “επιτελικό κράτος” που υποχώρησε αισθητά στους καπιταλισμούς της Δύσης (όχι στην Κίνα), διευκολύνοντας και παρεμβαίνοντας ελάχιστα (εκτός από τις κρίσεις) η τεχνολογική εξέλιξη της τελευταίας τριακονταετίας και η ανεξέλεγκτη επέλαση των αντιστοίχων επιχειρηματικών κολοσσών διόγκωσε απότομα τις άυλες υπηρεσίες.

Φαίνεται έτσι παρωχημένο ένα επιχειρησιακό σχέδιο για την οικονομία που θα συμπεριλάβει και θα εντάξει όλους στη νέα εποχή ανάπτυξης με μια προσπάθεια κινητοποίησης από τα κάτω. Και όμως μια τέτοια ματιά καταγράφει εμπαθώς το νέο βιβλίο του Λευτέρη Τζιόλα με τίτλο “Ορεινή-ημιορεινή και φθίνουσα Ελλάδα – Γρεβενά” (εκδόσεις Γράφημα).

Ο συγγραφέας “πολυτεχνίτης” και παιδί της Αλλαγής, διαπαιδαγωγήθηκε πολιτικά την δεκαετία του 1980 από τον πασοκικό τρόπο, αυτό το τεράστιο πείραμα αυτοπροσδιορισμού και κοινωνικής κινητικότητας. Συμμετείχε στην βάσανο της δημοκρατικής ασκητικής, στην συμμετοχή και την διαβούλευση και εντέλει στην σοφία των συγκλίσεων, των δύσκολων συναινέσεων, αλλά και των ανόητων οδυνηρών ρήξεων (και διαγραφών).

Βασική παράμετρος αυτής της διαδικασίας πολιτικής ομογενοποίησης, η τοπική αναπτυξιακή παράμετρος, η ανάδειξη –μέσα από τις προτάσεις όλων– της προστιθέμενης αξίας, του συγκριτικού πλεονεκτήματος, των ευκαιριών. Η συστηματική προσπάθεια να ενεργοποιηθεί μια κοινωνία στο να αναγνωρίσει τις δυνατότητες στον προσδιορισμό των ιδιαιτεροτήτων, στις συνέργειες, στον συντονισμό και στην συμμετοχή ως συλλογική δέσμευση.

Εισροή ευρωπαϊκών πόρων

Αναμφίβολα τέτοιες προσπάθειες χρησιμοποιήθηκαν συχνά προσχηματικά, ίσως και για κομματική γυμναστική. Πολλά δε πορίσματα τέτοιων προσπαθειών κατέληξαν στον κάλαθο των αχρήστων. Όμως, για τις παραγκωνισμένες και λιγότερο ευνοημένες περιοχές της πατρίδας μας, αλλά και για όλους τους συμμετέχοντες αποτέλεσαν μαθητεία εκσυγχρονισμού, ιεράρχησης των προτεραιοτήτων, καθώς και μίας νέας αίσθησης του γειτονικού αλλά και του εθνικού.

Δίπλα σε αυτό και παράλληλα αναπτύχθηκαν και στενόμυαλες απόψεις, πρόταξη ιδιοτελών συμφερόντων αλλά και τοπικισμοί, υπερβολές, πολώσεις και συγκρούσεις. Αποτέλεσμα όλων αυτών, τα αλλεπάλληλα αναπτυξιακά συνέδρια που ξεκίνησαν εκείνη την εποχή, αλλά διατηρηθήκαν σαν περιφερειακά εργαστήρια προτάσεων και διαβούλευσης έως σήμερα, ακόμα και σαν γραφειοκρατικές κομματικές τελετουργίες συχνά άδειες περιεχομένου.

Ανεξάρτητα από την κρατική –άνιση, ιδιοτελή και συχνά αθηνοκεντρική– παρέμβαση, έστω με καθυστερήσεις, σύγχυση και ανακολουθίες, υπήρξαν προσπάθειες στην περιφέρεια για μεταφορές, υποδομές, επενδύσεις και δημιουργία οικονομικών κόμβων. Αυτές οι προσπάθειες διέτρεξαν όλα αυτά τα χρόνια τη χώρα μας. Αναμφίβολα υπήρξε καίρια και σημαντική η συνεχής εισροή κοινοτικών πόρων (Μεσογειακά Προγράμματα, πακέτο Ντελόρ, ΕΣΠΑ κλπ), αλλά και η μαθητεία μας στην ευρωπαϊκού τύπου εκτέλεση μεγάλων έργων και ολοκληρωμένων δράσεων.

Η τωρινή μορφή της Ελλάδας, με όλες τις υστερήσεις, εξαρτήσεις και στρεβλώσεις που επιμένουν, αλλά και η ανοικτή δυνατότητα να ανταποκριθούμε δυναμικά στις προκλήσεις του μέλλοντος, είναι συνθετικό και διαχρονικό αποτέλεσμα αυτής της συνέργειας κεντρικού κράτους, επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και των σχετικών δραστηριοτήτων στις περιφέρειες.

Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ

Αυτή την κίνηση στην πραγματική παραγωγή και δημιουργία, αυτή την ορμή για ζωή απέναντι στην παρακμή της υπαίθρου, για καλλιέργεια και βελτίωση σε όλα τα μέτωπα, προσπαθεί να στηρίξει αυτός ο επίμονος “νεολαίος” Λευτέρης Τζιόλας για την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Γρεβενά. Και το πράττει απευθυνόμενος σε όλους για όλα. Υπάρχουν ιδέες για το σιδηροδρομικό δίκτυο, τον ορεινό όγκο, την κυκλική οικονομία, τα αγροτικά προϊόντα, την ενέργεια, το πανεπιστήμιο όλα πάνω σε ένα σύνθετο όσο και φιλόδοξο master plan.

Υπάρχουν, επίσης, αναφορές στην ιστορία, στον πολιτισμό, στην τωρινή κουλτούρα και παραγωγή από την Μπιενάλε και το InterCity μέχρι τα “ανακατωσούρια” και το μοναστήρι του οσίου Νικάνορος. Στο βιβλίο του καταγράφεται μια σκέψη ζέουσα, μια ειλικρινής έγνοια για τον τόπο, ένα πάντρεμα αρμονικό σε κάθε δυνατότητα έκφρασης των συντοπιτών που συμπεριλαμβάνει όλους, μια κραυγή τέλος για τους νεότερους.

Έχουν αυτά νόημα στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, των αλγορίθμων και του διαδικτύου, των drones, των προσφυγικών ροών, του κλίματος που αλλάζει, της φτώχειας που διαρκεί, των ανισοτήτων που αυξάνονται; Είναι η σοσιαλδημοκρατία ένα παρωχημένο Ντεσεβό, χαμένο στην σκόνη και τον χρόνο, εμμονικό σε προοδευτισμούς που δεν υπάρχουν πια, σε συγκυρίες που έχουν τελειώσει;

Ή μπορεί να επαναφέρει σήμερα, να επαναφέρει συνεχώς, το μεταρρυθμιστικό διαρκές, το τοπικό σαν πράξη όλων και το παγκόσμιο σαν υπερεθνική διακυβέρνηση, αυτή την συνεχή σύνδεση της ατομικής επιτυχίας με την συλλογική ευημερία; Να λοιπόν ποιο είναι το στοίχημα ακόμα σήμερα. Το Ταμείο Ανάκαμψης ξεκινά τις χρηματοδοτήσεις και το νέο ΕΣΠΑ προσδιορίζει νέους στόχους και προτεραιότητες. Σε όλα τα Γρεβενά της Ελλάδας κρίνεται η ανάπτυξη ως πραγματική ενεργοποίηση της κοινωνίας και ως διάχυση ευημερίας.