Το διακύβευμα των εκλογών στην Τουρκία

Η Τουρκία δεν είναι και η πιο δημοκρατική χώρα του πλανήτη, ενώ ακόμη και οι εκλογές, οι οποίες διεξάγονται από το πρωί, γίνονται στο πλαίσιο του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που επέβαλλε ο Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα. Η αντιπολίτευση έχει εκφράσει φόβους για νοθεία και τις τελευταίες ημέρες διοργάνωσε  ακόμη και «σεμινάρια» σε στελέχη της, προκειμένου να μπορούν να αναγνωρίσουν τέτοιου είδους απόπειρες.

Στην προσπάθεια αυτή, εκτός από τους κομματικούς μηχανισμούς έχουν κινητοποιηθεί ενώσεις και απλοί πολίτες, οι οποίοι έχουν εκπαιδευτεί στο πώς να επιτηρούν τις κάλπες και να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξουν παρατυπίες. Καθώς η ψηφοφορία προαναγγέλλεται ως η πλέον αμφίρροπη από την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία, πριν από 15 χρόνια, και μετά τα όσα συνέβησαν στο δημοψήφισμα, το μεγάλο διακύβευμα των εκλογών είναι η διαφάνεια κατά την διαδικασία.

Ο ίδιος ο Ιντζέ, βασικός αντίπαλος του Ερντογάν σε αυτές τις εκλογές, στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωσή του, το Σάββατο στην Κωνσταντινούπολη, κάλεσε τους υποστηρικτές του να κινητοποιηθούν  ώστε να διασφαλιστεί ότι η ψηφοφορία και η καταμέτρηση των ψήφων θα γίνουν χωρίς προβλήματα.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην ενημέρωση και «εκπαίδευση» πολιτών για την αποτροπή περιστατικών νοθείας διαδραματίζει η «Oy Ve Otesi», μια τουρκική ΜΚΟ που μάχεται για τη διαφάνεια της ψηφοφορίας και μάλιστα διοργάνωσε πριν από λίγες ημέρες ειδικό σεμινάριο στην Κωνσταντινούπολη.

«Ανησυχούμε …Το δημοψήφισμα μάς επηρέασε πολύ», εξομολογήθηκε ένας τριαντάχρονος Τούρκος, ο οποίος για πρώτη φορά έγινε μέλος κόμματος, για να μπορεί να πάει ως εκλογικός αντιπρόσωπος και να επιτηρεί αν η διαδικασία στα εκλογικά τμήματα είναι αυτή που προβλέπει ο νόμος. Σύμφωνα με την ΜΚΟ ο τριαντάχρονος δεν είναι ο μόνος, καθώς σε όλη την χώρα δεκάδες χιλιάδες πολίτες έχουν πάρει θέση σήμερα στα εκλογικά τμήματα για να διασφαλίσουν ότι η ψηφοφορία θα διεξαχθεί ομαλά.

«Όσο πιο αυξημένη είναι η επιτήρηση, τόσο λιγότερα προβλήματα θα υπάρξουν», ανέφερε η Γκιοζντέ Ελίφ Σοϊτούρκ, πρόεδρος της “Oy Ve Otesi”, της οργάνωσης που είχε αναλάβει, εδώ και καιρό, να εκπαιδεύσει περίπου 50.000 Τούρκους πολίτες για να πάνε εκλογικοί αντιπρόσωποι στις  εκλογές. Η προκήρυξη όμως από τον Ερντογάν πρόωρων εκλογών ανέτρεψε τα σχέδιά τους, ενώ προβλήματα δημιουργεί και ο αμφιλεγόμενος νέος εκλογικός νόμος.

Ψηφοδέλτια χωρίς σφραγίδα

Από τα μέτρα που έχουν επικριθεί περισσότερο είναι η επικύρωση των ψηφοδελτίων και των φακέλων που δεν φέρουν την σφραγίδα των εκλογικών αρχών, την ώρα που οι παρατηρητές θεωρούν το αυτονόητο, ότι το σφράγισμα των ψηφοδελτίων αποτελεί μια σημαντική ασπίδα προστασίας κατά της νοθείας.

Η Ανώτατη Εκλογική Επιτροπή (YSK) όμως εισήγαγε αυτόν τον κανόνα την τελευταία στιγμή, κατά το δημοψήφισμα για το Σύνταγμα που έγινε στις 16 Απριλίου 2017. Το δημοψήφισμα ως γνωστόν αφορούσε τις υπερεξουσίες του Ερντογάν και τότε το «Ναι» έλαβε το 51,4%, με την αντιπολίτευση να καταγγέλλει νοθεία.

Το θέμα των ασφράγιστων ψηφοδελτίων «θα είναι πραγματικά το κυριότερο πράγμα που θα πρέπει να επιτηρήσουμε», ανέφερε η δικηγόρος Γιασμίν Ουλουζάν, μέλος του δικηγορικού συλλόγου της Κωνσταντινούπολης, που επίσης οργάνωσε σεμινάρια για όσους θα ήθελαν να πάνε επιτηρητές στην εκλογική διαδικασία. Σε αυτές τις εκλογές άλλωστε, για πρώτη φορά, ενώθηκαν περίπου 30 δικηγορικοί σύλλογοι, για να στείλουν δικηγόρους στα εκλογικά τμήματα. Μάλιστα από τις 06:30 το πρωί που άνοιξαν οι κάλπες, οι δικηγορικοί σύλλογοι έθεσαν σε εφαρμογή «ένα κέντρο κρίσης», όπου σύμφωνα με την Ουλουσάν θα καταγγέλλονται περιστατικά παράβασης της εκλογικής νομοθεσίας.

Την ίδια ώρα τα κυριότερα κόμματα της αντιπολίτευσης προχώρησαν στην δημιουργία μιας κοινής «Πλατφόρμας για δίκαιες εκλογές», έργο της οποίας είναι να κάνει την δική της καταμέτρηση των ψήφων, αξιοποιώντας μια εφαρμογή της κινητής τηλεφωνίας, την οποία θα διαθέτουν οι παρατηρητές τους.

Βασικό στοιχείο η έλλειψη εμπιστοσύνης

Σε κυβερνητικό και κρατικό επίπεδο, ο πρόεδρος της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής (YSK), Σάντι Γιουβέν υποσχέθηκε πριν από λίγες ημέρες ότι η εκλογική διαδικασία θα είναι «πολύ αξιόπιστη» και «διαφανής». Αναφέρθηκε μάλιστα στην παρουσία ξένων παρατηρητών που πήραν άδεια από την κυβέρνηση για να μεταβούν στην Τουρκία. Η Άγκυρα ωστόσο δεν ενέκρινε όλες τις αιτήσεις απορρίπτοντας βουλευτές ευρωπαϊκών αριστερών κομμάτων που βλέπουν με συμπάθεια τους Κούρδους.

Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις του Γερμανού βουλευτή Αντρέι Χούνκο, του κόμματος Die Linke, και του Σουηδού βουλευτή των Οικολόγων-Πρασίνων, Τζαμπάρ Αμίν. Ο Χούνκο επρόκειτο να συμμετάσχει στην ομάδα παρατηρητών του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ-OSCE), αλλά ενημερώθηκε πριν μπει στο αεροπλάνο από τον Τούρκο αντιπρόσωπο του ΟΑΣΕ ότι η είσοδός στην τουρκική επικράτεια δεν του επιτρέπεται. Ο Τζαμπάρ Αμίν έφτασε μέχρι το αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, οι τουρκικές αρχές όμως αρνήθηκαν την είσοδό του στη χώρα και όταν ζήτησε εξηγήσεις η απάντηση που πήρε ήταν ότι προσπαθούν να τον βάλουν στην επόμενη πτήση για Στοκχόλμη.

Η αντιπολίτευση πάντως εξακολουθεί να ανησυχεί και η παρουσία ξένων παρατηρητών δεν είναι αρκετή για να καθησυχάσει τους φόβους της. «Δεν έχω εμπιστοσύνη στην YSK», δήλωσε την περασμένη Τετάρτη ο επικεφαλής του CHP και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην προηγούμενη Βουλή, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ενώ ανάλογες δηλώσεις έκαναν και εκπρόσωποι άλλων κομμάτων.

Νοθεία φοβούνται όμως και οι ίδιοι οι παρατηρητές, ειδικά σε περιοχές  της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπου η πλειονότητα είναι Κούρδοι. Οι περιοχές αυτές άλλωστε παραμένουν δυσπρόσιτες και αυτό καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την επιτήρηση της εκλογικής διαδικασίας.

Η καθοριστική ψήφος των Κούρδων

Η ψήφος των Κούρδων όμως είναι καθοριστική για το αποτέλεσμα των διπλών εκλογών, αφού, αν περάσει το 10% το κυριότερο φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) του φυλακισμένου Ντεμιρτάς, υπάρχει σοβαρότατο ενδεχόμενο να στερήσει από το κόμμα του Ερντογάν (το AKP) την πλειοψηφία.

Οι τουρκικές αρχές ειδικά για τις περιοχές των Κούρδων έχουν θέσει σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων και η μετακίνηση των καλπών σε πόλεις, όπου εκτιμούν πως υπάρχει «τρομοκρατική απειλή». Το HDP από την πλευρά του καταγγέλλει την τουρκική κυβέρνηση ότι με αυτά τα μέτρα επιχειρεί να εμποδίσει τους ψηφοφόρους του να προσέλθουν στις κάλπες. Για τον λόγο αυτό έκανε τις προηγούμενες ημέρες επανειλημμένες εκκλήσεις για επιτήρηση των εκλογικών τμημάτων. Αποκορύφωμα αυτής της καμπάνιας ήταν το μήνυμα που κυκλοφόρησε το HDP στο Twitter την περασμένη Τρίτη, το οποίο έγραφε «Προστάτευσε την ψήφο σου από το κακό μάτι» και συνοδευόταν από μια φωτογραφία του Ερντογάν.