Η νίκη του VMRO και η παραίτηση Ζάεφ αλλάζει το σκηνικό στα Σκόπια

Την παραίτησή του υπέβαλλε ο Ζόραν Ζάεφ, έπειτα από τη συντριπτική ήττα που υπέστη το κόμμα του στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία. Ο Ζάεφ, που ανέλαβε την πρωθυπουργία το 2017, ανακοίνωσε ότι εκτός από πρωθυπουργός παραιτείται κι από πρόεδρος του κόμματός του. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να έχει επιπτώσεις τόσο στο εσωτερικό, όσο και στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας.

Ο Ζάεφ ανέλαβε την ευθύνη για τη βαριά ήττα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία. Στις χθεσινές εκλογές το κόμμα του δεν κατάφερε να κερδίσει ούτε τα Σκόπια, αλλά ούτε και κάποιον άλλον μεγάλο δήμο της χώρας. Ο παραιτηθείς πρωθυπουργός δήλωσε ότι δεν υπάρχει λόγος να προκηρυχθούν στη χώρα πρόωρες εκλογές, καθώς ο νόμος επιτρέπει στον υπάρχοντα συνασπισμό κομμάτων να συμφωνήσει σε ένα νέο πρόσωπο για να αναλάβει την πρωθυπουργία και να σχηματίσει κυβέρνηση.

Η δήλωση Ζάεφ έχει ως εξής: «Αναλαμβάνω την ευθύνη για τα άσχημα αποτελέσματα σε αυτές τις εκλογές. Περιμένω ότι οι προοδευτικές δυνάμεις θα παραμείνουν, θα συνεχίσουν να μάχονται. Δεν χρειάζονται πρόωρες εκλογές. Θα παραμείνω ως πρωθυπουργός έως ότου αναδιοργανώσουμε μια νέα κυβέρνηση με προοδευτική πλειοψηφία, η οποία υπάρχει και θα μπορεί να αναπτυχθεί στο μέλλον. Έχουμε εξαιρετικές ευκαιρίες στα δύο χρόνια που έχουμε μπροστά μας, να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε και να πετύχουμε οικονομική επιτυχία».

Ο ηγέτης του εθνικιστικού κόμματος VMRO-DPMNΕ Χρίστιαν Μίτσκοσκι, δήλωσε από την πλευρά του: «Πολλοί μας αμφισβήτησαν, αλλά η ελπίδα κυριάρχησε. Το “Μακεδονικό” πρέπει να αλλάξει και οι αλλαγές ξεκινούν σήμερα. Όλοι ονειρευόμαστε για ένα καλύτερο μέλλον. Σήμερα, όμως, αρχίζουμε να αλλάζουμε την εικόνα της χώρας και αρχίζουμε το έργο μας για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και τη διασφάλιση του μέλλοντος μας. Είμαι ευγνώμων σε όλους τους πολίτες που μας ψήφισαν και σε αυτούς που δεν μας ψήφισαν, την υποστήριξη των οποίων θα συνεχίσουμε να αναζητούμε. Περάσαμε πολλή αναταραχή αλλά άξιζε τον κόπο».

Η παραίτηση φέρνει εξελίξεις

H παραίτηση Ζάεφ δημιουργεί νέα δεδομένα καθώς το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα πρέπει άμεσα να εκλέξει το διάδοχό, ενώ ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι του κόμματος VMRO αναμένεται να πιέσει για προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Το αποτέλεσμα των τοπικών εκλογών εξελίχθηκε τελικά σε δημοψήφισμα για τον Ζάεφ, καθώς εισέπραξε τη δυσαρέσκεια της κοινής γνώμης για τις πολιτικές του σχετικά με την οικονομία, την καταπολέμηση της πανδημίας και την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι αν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα θα καταφέρει να παραμείνει ενωμένο, όρος για να παραμείνει στην εξουσία. Σε διαφορετική περίπτωση θα προκηρυχθούν εκλογές με το εθνικιστικό VMRO να είναι φαβορί ή τουλάχιστον να έχει πολλές πιθανότητες να ανέλθει στην εξουσία. Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν και οι αντιδράσεις των εταίρων του κυβερνητικού συνασπισμού, κυρίως του αλβανικού κόμματος.

Η παραίτηση Ζάεφ επηρεάζει και την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας που υποστηρίζουν ΕΕ και ΗΠΑ. Υπενθυμίζουμε ότι αμφότερες πιέζουν ασφυκτικά τη Βουλγαρία να άρει το βέτο της για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας. Η Σόφια τις μπλοκάρει για παρόμοιους λόγους που η Ελλάδα είχε πρόβλημα με τα Σκόπια όλα τα προηγούμενα χρόνια.

To ενδεχόμενο να αναλάβει την εξουσία το VMRO προκαλεί ανησυχία σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον, καθώς το κόμμα αυτό τρέφει μία συμπάθεια προς τη Ρωσία (τουλάχιστον αυτό ίσχυε επί πρωθυπουργίας του προηγούμενου αρχηγού του Γκρουέφσκι). Επίσης, κι αυτό αφορά άμεσα την Ελλάδα, το VMRO είχε αντιταχθεί με σκληρό τρόπο στη Συμφωνία των Πρεσπών από ακραίες εθνικιστικές θέσεις. Αντίστοιχες απαραβίαστες εθνικιστικές “κόκκινες γραμμές” έχει θέσει και σε ό,τι αφορά στη διαμάχη με τη Βουλγαρία.

Εάν οι εξελίξεις οδηγηθούν σε πρόωρες εκλογές και τις κερδίσει το VMRO πρέπει να θεωρείται πιθανόν ότι και στις Βρυξέλλες θα γεννηθούν δεύτερες σκέψεις σχετικά με τη σκοπιμότητα άμεσης έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι και οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα σπεύσουν να ασκήσουν ασφυκτικές πιέσεις στον Χρίστιαν Μίτσκοσκι για να εγκαταλείψει τις ακραίες θέσεις του, χρησιμοποιώντας και το εργαλείο της οικονομίας.