Πιο σύνθετο το γεωπολιτικό παζλ – Τί εννοούμε απ’ όσα λέμε;

Ένα ενδιαφέρον στρώμα δημοσίων δηλώσεων-διακηρύξεων, με την αναμενόμενη ως φόντο κομματική αντιπαράθεση και την αντίστοιχη μηντιακή κάλυψη (σε αρκετές περιπτώσεις στράτευση) έχει δημιουργηθεί και καλύπτει, άλλοτε με γεωστρατηγική κι άλλοτε με πρακτικίστικη λογική, τις επιλογές ουσίας και τις νομικές πλαισιώσεις των τελευταίων εβδομάδων. Το γεωπολιτικό παζλ έχει γίνει πιο σύνθετο.

Στο μέτωπο των εξοπλισμών αναβάθμιση των F-16 σε Viper, μην τα ξεχνούμε, Rafale και ήδη φρεγάτες Beh@rra. Στο μέτωπο των συνεργασιών επί του πεδίου με τις Δυνάμεις (για να θυμηθούμε παλιότερες διατυπώσεις…), δηλαδή με Γαλλία για Ανατολική Μεσόγειο, με ΗΠΑ γενικότερα, με Ισραήλ παρομοίως (ιδίως σε επίπεδο πληροφοριών-έγκαιρης προειδοποίησης). Τέλος, μέτωπο συμφωνιών (ελληνογαλλική, ελληνοαμερικανική αλλά και πλέγμα τριμερών της περιόδου).

Με την ελληνογαλλική συμφωνία ως έναυσμα, ξεκίνησε και ξετυλίγεται –με τρόπο που θυμίζει παλιές εποχές ευρωενθουσιασμού προ Μνημονίων– μια συζήτηση για το πώς η Ελλάδα θα βρεθεί (ή και βρίσκεται ήδη) στον ρόλο πρωτοπορίας, ή test case, ή πρώτης εφαρμογής των αναζητήσεων για την “στρατηγική αυτονομία” της ΕΕ. Η συζήτηση αυτή δρομολογήθηκε μετά την ήδη σιτεμένη διάγνωση του Εμμανουέλ Μακρόν περί «εγκεφαλικού θανάτου του ΝΑΤΟ».

Προξένησε κύματα επί κυμάτων αναλύσεων (μέχρι και Λευκή Βίβλος Βρυξελλών συνέβαλε). Κέρδισε μιαν ιδιότυπη δικαίωση με την κίνηση πανηγυρικής πλέον μετατόπισης του κέντρου βάρους της αμερικανικής παρουσίας στον Ειρηνικό/Ινδικό, με AUKUS και με QUAD. Και από της νέας εποχής προσέγγιση της στρατηγικής αυτονομίας μέχρι το ξαναζέσταμα των σχεδιασμών περί κοινής αμυντικής παρουσίας της ΕΕ, ο δρόμος βραχύς. Υπάρχει, άλλωστε, ζήτηση για θέματα μέλλοντος, π.χ. στην προεκλογική καμπάνια Μακρόν που έχει αρχίσει με ένταση για την ερχόμενη άνοιξη.

Στρατηγική αυτονομία

Ενώ η αλλαγή βάρδιας στην Γερμανία –με όλο και πιο βέβαια κυβέρνηση συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων-Φιλελευθέρων– επιτρέπει να προσδοκά κανείς ότι η γερμανική επιφυλακτικότητα για οποιαδήποτε αλλαγή του αμυντικού κέντρου βάρους της Ευρώπης (και για το κόστος που συνεπάγεται η άμυνα, μην το ξεχνούμε κι αυτό) μπορεί να μετακινηθεί, ιδίως τώρα που το Brexit απομάκρυνε τα ατλαντικά αντανακλαστικά από την ΕΕ.

Όμως, εδώ, χρειάζεται ένα μίνιμουμ αυτοσυνείδησης: Η συζήτηση στην οποία θεωρεί η Ελλάδα ότι καλείται να προσέλθει ουσιαστικά, πέρα δηλαδή από απλοϊκότητες του τύπου “Ελλάς-Γαλλία-Συμμαχία!”, προϋποθέτει ότι όλο το διπλωματικό και πολιτικό κεφάλαιο, όλοι οι αντίστοιχοι χειρισμοί, θα στραφούν προς την κατεύθυνση της συμμετοχής στην “στρατηγική αυτονομία”. Διαχρονικά. Σταθερά. Και ότι η χαλάρωση του κανόνα της ομοφωνίας μπορεί να χωνευτεί από μια χώρα στην θέση της Ελλάδας…

Την έχει κάνει η Ελλάδα, την έχει εσωτερικεύσει ο ελληνικός πολιτικός κόσμος αυτήν την επαναστόχευση; Κυρίως: πώς ακριβώς συνδυάζεται η κίνηση αυτή με την άλλη πλευρά των προτεραιοτήτων; Φυσικά αναφερόμαστε στο πού οδηγεί η νέα παρουσία (και η αναμενόμενη στόχευση…) των αμερικανικών βάσεων, ακριβώς στην φάση επαναπροσδιορισμού της αμερικανικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ευρύτερα στην Ευρώπη.

Γεωπολιτικό παζλ και υδρογονάνθρακες

Γιατί… δεν μπορεί να διέλαθε της προσοχής το γεγονός ότι οι ΗΠΑ “στρέφουν” την εδώ δραστηριοποίησή τους προς την Μαύρη Θάλασσα, σε μια λογική containment της Ρωσίας στη νέα, μετά την Κριμαία, εποχή. Άλλωστε, η ίδια η χωροθέτηση της αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα (διάσταση Αλεξανδρούπολης, αναβάθμιση Σούδας, συζήτηση περί Σκύρου και Καρπάθου με δική μας πρωτοβουλία) οδηγεί τα μάτια προς μια δεδομένη κατεύθυνση.

Έχει γίνει συνείδηση το τι σημαίνει σε βάθος χρόνου το δεύτερο αυτό σκέλος επιλογών; Επειδή, δε, στα γεωπολιτικά, δίπλα στα γεωστρατηγικά, ελλοχεύουν και τα γεωοικονομικά, ίσως χρειάζεται να δοθεί λίγο περισσότερη προσοχή στο πόσο πιστεύουμε όσα δημόσια διατυπώνουμε στα ενεργειακά. Συνεχίζει, ή δεν συνεχίζει να υπάρχει πρόγραμμα ερευνών για υδρογονάνθρακες βάσει των αδειών που έχουν δοθεί; Ή η άποψη Δένδια (δημόσια εκφρασμένη) ότι «δεν θα αρχίσει η Ελλάδα να σκάβει τον βυθό της Μεσογείου» έχει καθαρίσει το τοπίο; Διότι π.χ. η αποχώρηση της Repsol από Ιόνιο (και ηπειρωτική χώρα) μπορεί να εντάσσεται σε αλλαγή προτεραιοτήτων της εταιρείας.

Αν όμως η παρουσία της ExxonMobil στις υποτιθέμενες ελληνικές περιοχές ερευνών βρεθεί σε εσωτερική σύγκρουση με την διάθεση υγροποιημένου φυσικού αερίου προέλευσης ΗΠΑ, π.χ. μέσω του FSRU Αλεξανδρούπολης προς Νοτιοανατολική Ευρώπη, ή πάλι αν το αντίστοιχο ενδιαφέρον της Total ατονήσει (εδώ φαίνεται ότι η γαλλική εταιρεία επαναπροσδιορίζει την παρουσία της στην ευρύτερη περιοχή λόγω σημαντικών ευρημάτων σε Ιράκ), τότε βρισκόμαστε σε αλλαγή σελίδας. Ουσιαστική. Έχει κι αυτό συνειδητοποιηθεί; Και το κυριότερο έχει συνυπολογισθεί στα όσα υποστηρίζει η Ελλάδα για την Ανατολική Μεσόγειο, όπου… στοιχείται και η Κύπρος; Γενικότερα: τι πραγματικά εννοούμε απ’ όσα λέμε κάθε φορά;