Ο Άσαντ κερδίζει τις μάχες αλλά φοβάται τρικλοποδιά

Το “Russiagate” σχεδόν μονοπώλησε την κοινή συνέντευξη Τύπου του Αμερικανού προέδρου με τον Ρώσο ομόλογο του. Τραμπ και Πούτιν ρωτήθηκαν άπειρες φορές για την περίφημη ρωσική παρέμβαση στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Δεν δόθηκε η απαραίτητη προσοχή για μία σειρά διεθνών ζητημάτων, όπου τα συμφέροντα των δύο χωρών συγκρούονται. Με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το ζήτημα της Συρίας, όπου ο Άσαντ κερδίζει έδαφος.

Λίγες ώρες πριν την συνάντηση των δύο ηγετών, έγινε γνωστό πως οι δυνάμεις του συριακού καθεστώτος επικράτησαν στην νότια Συρία. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ παραβίασε μονομερώς τις συμφωνίες “αποκλιμάκωσης”, που είχαν υπογράψει οι εμπλεκόμενες πλευρές. Στα μέσα του περασμένου Ιουνίου ξεκίνησε νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην πόλη Ντεραά. Κατέλαβε ένα από τα τελευταία προπύργια των Σύριων αντικαθεστωτικών ανταρτών, έχοντας την πολύτιμη στρατιωτική βοήθεια της Μόσχας.

Ο Σύριος πρόεδρος έκανε σωστούς υπολογισμούς, όταν ξεκίνησε να βομβαρδίζει την Ντεραά. Ήταν σίγουρος πως οι αντιδράσεις των ΗΠΑ θα περιοριστούν σε ρητορικό επίπεδο. Όντως η αμερικανική κυβέρνηση διεμήνυσε στην ηγεσία των αντικαθεστωτικών, να μην περιμένουν την παραμικρή στρατιωτική βοήθεια από την Ουάσιγκτον. Για τις ΗΠΑ, οι ομάδες των αντικαθεστωτικών ανταρτών μοιάζουν πλέον “τελειωμένη υπόθεση”.

Είναι ξεκάθαρο πως δεν μπορούν απειλήσουν την εξουσία του Μπασάρ αλ Άσαντ, ειδικά μετά την πτώση της Ντεραά. Με την κατάληψη της συγκεκριμένης πόλης το συριακό καθεστώς επανέκτησε τον έλεγχο των συνόρων με τον Ιορδανία, για πρώτη φορά από το 2015. Πλέον ετοιμάζεται για την τελευταία μεγάλη μάχη, στην επαρχία Κουνέιτρα. Είναι μία περιοχή καθοριστικής σημασίας, διότι συνορεύει με τα κατεχόμενα από τον ισραηλινό στρατό Υψίπεδα του Γκολάν.

“Διώξε τους Ιρανούς”

Το Ισραήλ δεν επιθυμούσε μία νίκη των αντικαθεστωτικών ανταρτών, διότι έχουν στις τάξεις τους πολλά τζιχαντιστικά στοιχεία. Είναι όμως κοινό μυστικό ότι στήριζε “υπογείως” ορισμένες ομάδες τους. Το καλύτερο σενάριο για το Τελ Αβίβ ήταν να βυθιστούν το καθεστώς Άσαντ και οι αντάρτες σε έναν συνεχιζόμενο πόλεμο φθοράς, χωρίς ξεκάθαρο νικητή. Όπως έλεγε ο Χένρι Κίσινγκερ για τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ “καλύτερη λύση είναι να χάσουν και οι δύο“.

Όπως είδαμε η στρατηγική του Ισραήλ απέτυχε. Ο Σύριος πρόεδρος επικράτησε στο πεδίο της μάχης, όχι μόνο χάρη στη ρωσική στήριξη. Καθοριστική υπήρξε η στρατιωτική συνδρομή του Ιράν, της λιβανέζικης Χεζμπολάχ και άλλων σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων, που πολέμησαν στο πλευρό του Άσαντ. Κοντά στα σύνορα με το κατεχόμενο Γκολάν υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθούν δυνάμεις των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης και της Χεζμπολάχ, εκτός των συριακών στρατευμάτων.

Το γεγονός αυτό αποτελεί τον χειρότερο εφιάλτη για το Ισραήλ, που κατέχει παράνομα το Γκολάν από το 1967. Έχει μάθει να συνυπάρχει με το καθεστώς Άσαντ, όχι όμως με τους Ιρανούς. Έχει προσπαθήσει να πετύχει την απομάκρυνση τους, με μία σειρά επιδρομών της ισραηλινής αεροπορίας έναντι ιρανικών στόχων στην Συρία. Το Ιράν αποφεύγει μονίμως να απαντά στις προκλήσεις του Ισραήλ, με εξαίρεση ορισμένους πυραύλους που εκτόξευσε στο Γκολάν τον περασμένο Μάιο.

Το Ισραήλ δεν θέλει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με το Ιράν. Προσπαθεί να έρθει σε συνεννόηση με την Ρωσία, για να επιτύχει την απομάκρυνση των Ιρανών από την Συρία. Δίνει συνεχώς εγγυήσεις στην Μόσχα, ότι θα σεβαστεί την παραμονή του Μπασάρ αλ Άσαντ στην εξουσία. Όντως εάν κάποιος μπορεί να πιέσει τον Άσαντ να απομακρύνει τους Ιρανούς, αυτός είναι μόνο ο Ρώσος πρόεδρος. Ακριβώς αυτό φοβάται ο Σύριος ομόλογος του.

Τυφλή εμπιστοσύνη στην Τεχεράνη

Όταν οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν την πυραυλική επίθεση του περασμένου Απριλίου κατά της Συρίας, ο διεθνής τύπος σημείωσε πως “Ρωσία και Ιράν ανέλαβαν προσωρινά την διακυβέρνηση της χώρας“. Ο Μπασάρ αλ Άσαντ είχε καταφύγει σε άγνωστη τοποθεσία, φρουρούμενος από ιρανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Όχι από συριακές, διότι αν κάτι φοβούνται παραδοσιακά οι Άραβες ηγέτες είναι την εκδήλωση ενός πραξικοπήματος.

Ο Σύριος πρόεδρος εμπιστεύεται τυφλά τους Ιρανούς. Η συμμαχία Τεχεράνης-Δαμασκού κρατά από τα χρόνια του πατέρα του, του Χαφέζ αλ Άσαντ. Η Συρία υπήρξε το μοναδικό αραβικό κράτος που υποστήριξε τον Αγιοτολάχ Χομεϊνί, στον πολυετή πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Τα συριακά στρατεύματα που κατείχαν εδάφη του Λιβάνου από το 1979, συνεργάστηκαν αρμονικά με τη Χεζμπολάχ, όταν η σιιτική οργάνωση έκανε την αιματηρή της εμφάνιση την δεκαετία του ’80.

Δεν έχει όμως την ίδια εμπιστοσύνη για τους Ρώσους. Ως γνωστόν συμμάχησαν με έναν μεγάλο του εχθρό, τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Ο τουρκικός στρατός εισέβαλε στο Αφρίν της Συρίας με τις πλάτες των Ρώσων. Ήταν η Μόσχα που “τορπίλισε” την συμφωνία της Δαμασκού με τους Κούρδους του YPG, για την αποστολή συριακών στρατευμάτων στην κουρδική πόλη. Ο Άσαντ απέστειλε τελικώς ορισμένες ομάδες παραστρατιωτικών, οι οποίοι δεν κατάφεραν να κάνουν την διαφορά στο πεδίο της μάχης.

Ο Σύριος πρόεδρος βλέπει πως η Ρωσία κάνει “διπλό παιχνίδι” με τον Ερντογάν εις βάρος της ανεξαρτησίας της χώρας του. Μπορεί το Ιράν να έχει επίσης καλές σχέσεις με την Τουρκία, όμως ζήτησε τον “γρήγορο τερματισμό των τουρκικών επιχειρήσεων στην Συρία”. Δεν αποτέλεσε έκπληξη που η Άγκυρα αγνόησε τις αιτιάσεις της Τεχεράνης, αφού είχε εξασφαλίσει το πράσινο φως της Μόσχας. Πλέον και των Αμερικανών, όπως έδειξε η είσοδος του τουρκικού στρατού και στην πόλη Μάνμπιτζ.

Θα τον πουλήσουν οι Ρώσοι;

Ευτυχώς για τον Σύριο ηγέτη τα περισσότερα αραβικά κράτη δεν επιδιώκουν μία συμμαχία με την Τουρκία. Για παράδειγμα το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας βλέπει με ανησυχία τις “νεοοθωμανικές” φιλοδοξίες της Τουρκίας στη Συρία. Εκτός του εμίρη του Κατάρ, κανένας Άραβας ηγέτης δεν παρευρέθηκε στην ορκωμοσία του Τούρκου προέδρου.

Ο Μπασάρ αλ Άσαντ θα ανησυχήσει μόνο εάν οι Ρώσοι τον πιέσουν “να ξεφορτωθεί” τους Ιρανούς. Γνωρίζει πως σε αυτή την περίπτωση θα απειληθεί η εξουσία του. Προφανώς δεν φοβάται ότι θα έχει το τέλος του Μουαμάρ Καντάφι. Θα μπορούσε όμως να έχει το τέλος του ηγέτη της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε.

Ο ισχυρός άνδρας της αφρικανικής χώρας ανατράπηκε με ένα αναίμακτο πραξικόπημα υποκινούμενο από το ίδιο το κυβερνών κόμμα και τις άλλοτε έμπιστες ένοπλες δυνάμεις του. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί στην Συρία, χωρίς την παρουσία των Ιρανών. Οι Ρώσοι θα μπορούσαν να υποκινήσουν ένα πραξικόπημα εις βάρος του Άσαντ, όπως φημολογείται ότι έκανε η Κίνα στην Ζιμπάμπουε εις βάρος του Μουγκάμπε.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στο νέο καθεστώς θα εξακολουθεί να έχει το κόμμα Μπάαθ και το βαθύ κράτος των μυστικών υπηρεσιών της Συρίας. Μεταβατικό ρόλο θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ορισμένοι σουνίτες αξιωματούχοι του κόμματος Μπάαθ που έχουν καταφύγει στο εξωτερικό. Θα είναι μία ιδανική “γέφυρα” με την σουνιτική πλειοψηφία της χώρας. Ο αλαουίτης Άσαντ είναι πλέον μισητή προσωπικότητα σε πολλούς σουνίτες μουσουλμάνους της Συρίας.

Μπορεί το σενάριο να ακούγεται εξωπραγματικό. Όπως έμοιαζε απίθανη μία συμμαχία της Τουρκίας με την Ρωσία, μετά την κατάρριψη από τους Τούρκους του ρωσικού μαχητικού στην Συρία το 2015. Η Μόσχα “πούλησε” τους Κούρδους για να συμμαχήσει με τον Ταγίπ Ερντογάν. Κάλλιστα θα μπορούσε να “πουλήσει” τον Άσαντ, έναντι μίας “νέας διεθνούς τάξης Πούτιν-Τραμπ”, όπως έγραψε μερίδα του παγκόσμιου τύπου.

Ο Σύρος ηγέτης μοιάζει πάλι τυχερός. Οι οργισμένες αντιδράσεις στις ΗΠΑ για την “ενδοτική” στάση του Αμερικανού προέδρου έναντι της Ρωσίας, ακυρώνουν τα φιλόδοξα σχέδια για μία “νέα διεθνή τάξη” Μόσχας-Ουάσιγκτον. Ορόσημο για τις εξελίξεις στην Συρία θα αποτελέσει ο ρόλος των Ιρανών και της Χεζμπολάχ. Αυτό θα ήταν μία πολύ καλή ερώτηση που θα μπορούσε να τεθεί στην κοινή συνέντευξη τύπου των δύο ηγετών.