Έλληνες μισθοφόροι: To κύριο “εξαγώγιμο “προϊόν”στην αρχαιότητα

Υπήρξαν εποχές που οι στρατιώτες απετέλεσαν το κύριο εξαγώγιμο “προϊόν” της Ελλάδας. Χιλιάδες Έλληνες προσέφεραν, από τους πρώιμους μυκηναϊκούς ήδη χρόνους, τις στρατιωτικές υπηρεσίες τους σε ξένους βασιλείς και αξιωματούχους. Το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν έχει παράλληλο σε κανέναν άλλο λαό και έχει άμεση σχέση με την εκτίμηση που έτρεφαν οι ξένοι “εργοδότες” στην πολεμική αρετή των Ελλήνων.

Έλληνες στρατολογήθηκαν από τους Αιγυπτίους ήδη από τους μινωικούς και πρώιμους μυκηναϊκούς χρόνους. Αρκετά χρόνια αργότερα, επί της Σαϊτικής δυναστείας (7ος-6ος αιώνας π.Χ.) Έλληνες κατετάγησαν κατά χιλιάδες στον αιγυπτιακό στρατό. Ο Ηροδότος αναφέρει ότι οι Φαραώ Ψαμμήτιχος και Άμασις, προ της περσικής απειλής, είχε εντάξει στον στρατό του περί τους 30.000 Έλληνες μισθοφόρους.

Οι μισθοφόροι αυτοί όμως δεν πρόλαβαν να παράσχουν τις υπηρεσίες τους, αφού ο αιγυπτιακός στρατός εξεγέρθηκε εναντίον τους και τους σκότωσε ή τους έδιωξε.Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. ο θεσμός της μισθοφορίας περνούσε κάμψη. Μόνο μετά την έκρηξη του Πελοποννησιακού πολέμου και έπειτα οι ελληνικές πόλεις άρχισαν να προσλαμβάνουν μισθοφόρους, κυρίως Θράκες πελταστές.

Ωστόσο η καταστροφή που άφησε πίσω του ο μεγάλος εκείνος εμφύλιος πόλεμος, σε συνδυασμό με την πενία και την οικονομική δυσπραγία, οδήγησε χιλιάδες Έλληνες, βετεράνους του πολέμου, να καταταγούν ως μισθοφόροι σε ξένους στρατούς.Οι περισσότεροι εντάχθηκαν στον περσικό στρατό ή στην υπηρεσία διαφόρων αντιμαχομένων Περσών σατραπών. Το πλέον διάσημο ελληνικό μισθοφορικό σώμα της εποχής ήταν φυσικά αυτό των Μυρίων.

H κάθοδος των Μυρίων

Οι 13.000 αυτοί Έλληνες, όχι μόνο πολέμησαν και νίκησαν τον στρατό του Αρταξέρξη στα Κούναξα της Βαβυλώνας, πολεμώντας υπέρ του διεκδικητή του θρόνου Κύρου του νεωτέρου, αλλά κατόρθωσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, βαδίζοντας μέσα από την καρδιά της Περσικής Αυτοκρατορίας, κατανικώντας όποιον εχθρό βρήκαν μπροστά τους.

Κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. οι Πέρσες ενέταξαν στις δυνάμεις τους χιλιάδες Έλληνες οπλίτες μισθοφόρους, εφόσον οι ίδιοι δεν διέθεταν σοβαρό βαρύ πεζικό. Οι μισθοφόροι αυτοί πολέμησαν και εναντίον του Αλεξάνδρου, στον Γρανικό (20.000), στην Ισσό (30.000) και στα Γαυγάμηλα (4.000).

Άξιος μνείας είναι και ο Έλληνας από τη Ρόδο μισθοφόρος στρατηγός του Δαρείου Γ’ Μέμνων. Αν ο Μέμνων αφηνόταν να αντιμετωπίσει τον Αλέξανδρο η ιστορία ίσως να ήταν σήμερα διαφορετική. Ευτυχώς για τον μεγάλο στρατηλάτη ο Μέμνων πέθανε (μάλλον δηλητηριάστηκε από τους Πέρσες) μετά τη μάχη του Γρανικού. Στην Ισσό επίσης οι μισθοφόροι των Περσών πολέμησαν ηρωικά και παραλίγο να δώσουν τη νίκης στους Πέρσες.

Έλληνες μισθοφόροι στην Καρχιδόνα

Πέραν των Περσών Έλληνες μισθοφόρους χρησιμοποίησαν και όλα, μα όλα τα κράτη τους αρχαίου κόσμου, ελληνικά και μη. Ακόμα και οι Καρχηδόνιοι μίσθωσαν Έλληνες στους πολέμους τους κατά των Ρωμαίων. Στη μάχη του ποταμού Μπαγραδά, ο καρχηδονιακός στρατός, υπό τον Σπαρτιάτη στρατηγό Ξάνθιππο, διέλυσε τον ρωμαϊκό στρατό του υπάτου Γάιου Δουίλιου Νέπος.

Περισσότεροι από 14.000 Ρωμαίοι σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν στη μάχη αυτή. Ακόμα και στη μάχη της Ζάμα, ο μεγάλος Αννίβας διέθετε πολλούς Αχαιούς και Μακεδόνες μισθοφόρους. Μισθοφόρους,όμως, χρησιμοποίησαν και όλα τα ελληνιστικά βασίλεια, ακόμα και το βασίλειο των Ασμονέων Ιουδαίων και του Ηρώδη.

Ο πλέον διαδεδομένος τύπος μισθοφόρου της ελληνιστικής περιόδου ήταν ο θυρεοφόρος και θωρακίτης πελταστής, ο Ταραντίνος ελαφρός ιππέας και ο Κρήτας και Ρόδιος ακροβολιστής, τοξότης και σφενδονήτης αντίστοιχα. Ο Ιούλιος Καίσαρ χρησιμοποίησε μεγάλο αριθμός Ελλήνων, κυρίως Κρητών τοξοτών.