Έχουν καταλάβει στην Αθήνα τί παίζεται στη γειτονιά μας κι όχι μόνο;

Η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και όποιος στην Ελλάδα δεν το κατανοεί είναι ακατάλληλος να καταλαμβάνει θέσεις εξουσίας. Στον γεωπολιτικό περίγυρο τα “σύννεφα” διαρκώς συσσωρεύονται και προς το παρόν δεν υπάρχει ελπίδα ουσιαστικής αποκλιμάκωσης. Οι παράμετροι του προβλήματος για την ελληνική ασφάλεια περιπλέκονται διαρκώς.

Άλλη λύση πέραν της συστηματικής παρακολούθησης των εξελίξεων και της ανάλυσης του πως αυτές μας επηρεάζουν δεν υπάρχει. Με παράλληλη συνειδητοποίηση ότι “απόλυτοι φίλοι” δεν υπάρχουν. Κι εφόσον στα εξοπλιστικά αποφασίζουμε με γεωπολιτικά κριτήρια, ας τα λάβουμε υπόψη προτού είναι αργά. Το πρώτο δεδομένο είναι ότι η Τουρκία σε αυτές τις διεργασίες είναι άμεσα εμπλεκόμενο μέρος. Έχει λάβει θέσεις που της επιτρέπουν να πατάει σε δυο βάρκες ταυτόχρονα. Όσο επικίνδυνο κι αν είναι αυτό το παιχνίδι τήρησης ισορροπιών για την ίδια –μέχρι τώρα της έχει δημιουργήσει προβλήματα– της έχει αποδώσει.

Οι Τούρκοι έχουν μέτωπο με την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι ένα παιχνίδι αρπαγής θαλασσίων εκτάσεων που μπορούν να κρύβουν ενεργειακούς θησαυρούς, αλλά και σπάνιες γαίες και βέβαια αλιεία. Ταυτόχρονα, διά του ελέγχου των περιοχών αυτών, επιδιώκει να καταστεί κυρίαρχοι της Ανατολικής Μεσογείου, όπως κάποτε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Οι χώρες της περιοχής έχουν αναπτύξει τη δική τους πολιτική αντιμετώπισης της απειλής. Δημιουργούν συμμαχίες, στις οποίες συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία, για να υπερασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα, όχι τα ελληνικά. Ούτε καν τα συμμαχικά, τα οποία τα θυμούνται εάν και εφόσον είναι συμβατά. Ακριβώς το ίδιο πρέπει να κάνει και η χώρα μας. Κι αν επιθυμεί να τύχει υποστήριξης στη δύσκολη στιγμή, θα πρέπει να είναι έτοιμη να προσφέρει τη δική της βοήθεια, ακόμα και τη στρατιωτική, στο πλαίσιο ξεκάθαρης συμφωνίας με συναφές περιεχόμενο.

Δεν αρκούν τα λόγια

Με δεδομένο ότι η αρπακτική διάθεση της Τουρκίας δεν κάμπτεται, ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει να διαπιστωθεί εάν τα μεγάλα λόγια της αμερικανικής διπλωματίας θα συνοδευτούν από πράξεις, τώρα που οι ExxonMobil και QatarPetroleum θα ξεκινήσουν γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Δηλαδή, εάν θα επιτραπεί στην εκτός ελέγχου Τουρκία να βραχυκυκλώνει επ’ άπειρον την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας, δικαίωμα που αναγνωρίζει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Οι θέσεις που έχει λάβει η Άγκυρα δεν είναι ασύμβατες με τη στρατηγικά μυωπική και ιδεολογικοποιημένη, αντιρωσική ατζέντα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ. Αυτή που έβαλε φωτιά στη Μεσόγειο, “παίζοντας” με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα πριν από αρκετά χρόνια. Το γεγονός αυτό εγείρει αμφιβολίες για το αν και κατά πόσον οι Αμερικανοί τελικά θα αντιδράσουν στην Κύπρο.

Οι Τούρκοι εξοπλίζουν με οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροχήματα τους Ουκρανούς και διπλωματικά υποστηρίζουν τους Τατάρους της Κριμαίας, η οποία έχει προσαρτηθεί στη Ρωσία. Παράλληλα, όλως τυχαίως, με τον περίφημο χάρτη-σύμβολο του Παντουρκισμού, που χάρισε ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί (MHP) στον Ερντογάν, φρόντισαν στην πιο κρίσιμη στιγμή να υπενθυμίσουν έμμεσα στους Δημοκρατικούς, το πόσο συμβατή με τους αντιρωσικούς στόχους τους είναι η τουρκική εξωτερική πολιτική. Άρα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να ξανασκεφθούν τη στάση τους.

Η στάση της Ελλάδας

Όλα αυτά η Ελλάδα δεν μπορεί απλώς να τα παρακολουθεί, χωρίς να αντιδρά και σε καθημερινή βάση σχεδόν να τυγχάνουν υπερπροβολής τα διάφορα χάπενινγκς, τα οποία πρωταγωνιστεί ο Αμερικανός πρεσβευτής Τζέφρι Πάιατ με μια κουστωδία υπουργών, κυβερνητικών αξιωματούχων και στρατιωτικών ηγητόρων. Σ’ αυτά, στερεοτυπικά επαναλαμβάνεται η σημασία της αναβάθμισης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων σε πολλαπλά επίπεδα.

Οι ελληνικές ανησυχίες πρέπει να διατυπώνονται και όχι απλά υπό τη μορφή παραπόνων “παιδιού προς τον κηδεμόνα του”. Τα ίδια ισχύουν και για άλλες δυνάμεις με φιλική στάση προς την Ελλάδα. Παράδειγμα η Ιταλία και το Ισραήλ. Όσον αφορά την Ιταλία, η ελληνική επιθυμία προσέλκυσής της σε έναν “άξονα” του ευρωπαϊκού Νότου, είναι και ορθή και αποδεδειγμένα επίκαιρη, ειδικά εάν συνυπολογιστεί και η υπογραφή του γαλλοϊταλικού συμφώνου. Το σύμφωνο αυτό προφανώς αφορά και την περιοχή της Μεσογείου, όμως το πραγματικό ζητούμενο είναι η αντιμετώπιση της γερμανικής λογικής στα οικονομικά, η οποία σύντομα αναμένεται να εγείρει ζητήματα που αφορούν στο χρέος των χωρών της Ευρωζώνης, ειδικά των μεσογειακών. Αυτό είναι απόλυτα συμβατό και με τα ελληνικά συμφέροντα.

Όταν όμως το ζήτημα έρχεται στη στάση της Ιταλίας απέναντι στην Τουρκία και την Ελλάδα, τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα. Ο Ιταλοί έχουν συμφέροντα στην Τουρκία, καθώς επίσης και στα Βαλκάνια. Φαντάζομαι δεν θα διέλαθε της προσοχής η διαφήμιση της ιταλικής αυτοκινητοβιομηχανίας κατά την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου. Όπως ειδικό ενδιαφέρον είχαν και οι αναφορές στη “Συμφωνία των Πρεσπών” και το μεταναστευτικό, αλλά αυτή είναι άλλη συζήτηση. Η Ιταλία είναι όντως πολύ κινητική στις σχέσεις της με την Ελλάδα το τελευταίο διάστημα. Η Αθήνα πρέπει στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων να θέσει διάφορα ζητήματα και όχι να σκέπτεται μόνο ανταλλάγματα για να πετύχει στενού πολιτικού και οικονομικού ενδιαφέροντος επιδιώξεις (π.χ. Ναυπηγεία Ελευσίνας, πρόγραμμα κορβετών).

Το τρίγωνο Ισραήλ-Τουρκία-Ιράν

Όσον αφορά το Ισραήλ, στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών βρίσκεται υπό παρακολούθηση μια τάση διαφοροποίησης της πολιτικής του απέναντι στην Τουρκία. Μικρή αλλά ουσιαστική διαφοροποίηση, εφόσον δυνητικά θα μπορούσε να δώσει έστω επικοινωνιακό διέξοδο στον Ερντογάν. Ισχύει ότι η σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας δεν είναι απαραίτητο να λάβει ανθελληνικό περιεχόμενο, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τις σχέσεις Εμιράτων-Τουρκίας. Η εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία «έχει προϋποθέσεις», διαβεβαιώνει την Αθήνα και ο Ισραηλινός πρεσβευτής στην Αθήνα, Γιόσι Αμράνι.

Στο ζήτημα της Ουκρανίας, ενώ επί Νετανιάχου υπήρχε ένα ευρύ πλαίσιο κατανόησης με τον Πούτιν, για την καινούργια κυβέρνηση του Ισραήλ φαίνεται να έχει ξεχωριστή βαρύτητα ο εβραϊκός παράγοντας της Ουκρανίας, μηδέ του προέδρου Ζελένσκι εξαιρουμένου. Αυτό ενισχύει την πολιτική της αμερικανικής πλευράς, ενώ την ίδια στιγμή είναι εμφανής η ψυχρότητα στο θέμα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν!

Εν ολίγοις, το Ισραήλ, που έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο να κινηθεί στρατιωτικά ακόμα και μόνο του κατά του Ιράν, έχει εμπλακεί σε μια ευρεία διαπραγμάτευση με την Ουάσιγκτον για όλα τα θέματα. Μόνο τυχαία δεν είναι η παρουσία του επικεφαλής της Mossad στην Ουάσιγκτον. Η υπηρεσία έχει γνωστό ρόλο στην παρασκηνιακή διαμόρφωση της ισραηλινής εξωτερικής πολιτικής.

Έχει επεξεργαστεί η Αθήνα όλες τις παραπάνω εξελίξεις και άλλες που για λόγους οικονομίας χώρου δεν αναφέραμε; Κι αν ναι προσπαθεί να διαπραγματευθεί με τους άλλους δρώντες, ώστε να διασφαλίσει τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα; Δεν αρκεί μόνο να δίνεις, πρέπει να εξασφαλίζεις και ανταλλάγματα.

Σκηνικά Μεσοπολέμου

Εν κατακλείδι, σε αυτό το σκηνικό, έρχεται η Ιαπωνία και ανακοινώνει μια ακόμη θεαματική αύξηση των εξοπλιστικών της δαπανών, επικαλούμενη τη συμπεριφορά της Κίνας. Μήπως η μεγάλη εικόνα αρχίζει να θυμίζει Μεσοπόλεμο; Μήπως υπάρχει κίνδυνος η έκρηξη κάποιων περιφερειακών μετώπων να δημιουργήσει ντόμινο εξελίξεων που θα συμπαρασύρει σε μία ψυχρή κρίση (μακάρι όχι θερμή) και κράτη που είναι μακριά μας; Ακραίο σενάριο; Μπορεί, αλλά δεν έχουμε την πολυτέλεια να το αγνοήσουμε.

Και κάτι τελευταίο. Το κοινό στα ανωτέρω μέτωπα ενδιαφέροντος είναι η γνωστή, στρατηγικά μυωπική και ιδεολογικοποιημένη αντιρωσική ατζέντα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ. Γι’ αυτό τον λόγο έγινε και η αναφορά τόσο στην Κίνα, όσο και στο ενδεχόμενο παγκόσμιας ανάφλεξης. Δεν κατανοούν στην Ουάσινγκτον ότι αυτή η πολιτική τους οδηγεί στη δημιουργία “άξονα” Ρωσίας-Κίνας, ο οποίος θα έχει και στρατιωτικό περιεχόμενο; Γιατί η Ουάσιγκτον σπρώχνει προς μία κατεύθυνση που οι Αμερικανοί δάσκαλοι της γεωπολιτικής ήθελαν πάση θυσία να αποτρέψουν; Τη συμμαχία δύο ισχυρότατων πόλων της Ευρασίας που θα κυριαρχήσει στην “παγκόσμια νήσο”.

Κι αν υποτεθεί ότι οι ΗΠΑ διεκδικούν την Ινδία, πώς εξηγούν από την οπτική γωνία της AUKUS, την υπογραφή συμφωνίας δεκαετούς ανανέωσης της στρατιωτικής συνεργασίας Ρωσίας-Ινδίας, μαζί με την υπογραφή χρυσοφόρας συμφωνίας συμπαραγωγής των τυφεκίων AK-203; Ο Ινδός υπουργός Άμυνας έγραψε δυο tweets με σημασία. Το πρώτο αναφέρει: «Η Ινδία εκτιμά την ειδική και προνομιακή στρατηγική σχέση με τη Ρωσία» (“India values its special and privileged strategic partnership with Russia”); Γι’ αυτό εστιάσαμε στην ατζέντα των Δημοκρατικών…