Αλεβίτες εναντίον της σουνιτικής κυριαρχίας στη Θράκη

Μουσουλμάνοι κατά μουσουλμάνων στην ελληνική Θράκη, το είδαμε κι αυτό. Η ανοιχτή πλέον σύγκρουση των καθοδηγητών της κυρίαρχης σουνιτικής μερίδας με την μικρή αλεβίτικη κοινότητα των χωριών μεταξύ Ροδόπης και Έβρου, δείχνει ενδιαφέροντα πράγματα για μια νεόκοπη κατάσταση στον τόπο μας. Έγινε λοιπόν προ ημερών (3-5 Αυγούστου 2018) το πανηγύρι του -υποστηριζόμενου από το τουρκικό Προξενείο- «Χίλια» στην ορεινή Ροδόπη. Πρόκειται για ένα πανηγύρι που από πέρυσι έφερε στην επιφάνεια την δραστηριότητα του τουρκικού Προξενείου Κομοτηνής σε έναν τομέα όχι και τόσο προβεβλημένο: αυτόν της θρησκευτικής ομογενοποίησης των μειονοτικών κατοίκων της Θράκης.

Στο σύνολο των 100.000 μουσουλμάνων της περιοχής, υπάρχουν και περίπου 3.000 αλεβίτες καταγόμενοι από τα ορεινά χωριά Ρούσσα, Γονικό, Μέγα Δέρειο, Μεσημέρι, Πετρόλοφος, Μυρτίσκη, Χλόη, Σιδηρώ, Μικράκιο, Κισσός κ.ά. Οι ρίζες του (βασικά πομακικής καταγωγής) πληθυσμού αυτού μάλλον πάνε πολύ πίσω στον χρόνο, σε αντίθεση με τον αστικό ή καμπίσιο πληθυσμό που προέρχεται από σχετικά πρόσφατες αφίξεις από τα βόρεια Βαλκάνια. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι όλοι οι θεσμοί και τα έθιμα της μειονότητας εντοπίζονται στα ορεινά χωριά. Το κύριο λατρευτικό κέντρο των αλεβιτών είναι ο τεκκές Σαγίντ Αλή Σουλτάν της Ρούσσας, που χρονολογείται στον 13ο-14ο αιώνα και δευτερευόντως ο τεκκές του Μικρού Δερείου.

Προ 20 ετών ο προξενικός μηχανισμός, προσπαθώντας να δημιουργήσει ένα αδιαφοροποίητο εθνοθρησκευτικό σύνολο, ίδρυσε έναν πολιτιστικό σύλλογο με την επωνυμία «Χίλια», από το όνομα του υψώματος όπου διοργανωνόταν το παραδοσιακό πανηγύρι των αλεβιτών, με προφανή στόχευση το καπέλωμα του θεσμού. Το καθαρά νεο-οθωμανικό χρώμα επεδιώχθη να επιβληθεί από την πρώτη χρονιά: χορευτικά συγκροτήματα, στολές, χοροί, τραγουδίστριες, παλαιστές, αγάδες, ακόμα και κοινό άρχισαν να έρχονται από την Τουρκία, καθιστώντας απλούς θεατές τους ντόπιους και παραμερίζοντας το θρησκευτικό μέρος της γιορτής.

Οι αλεβίτες βαθμηδόν διαπίστωσαν ότι η προσφορά οικονομικής, οργανωτικής κτλ βοήθειας από τον εκάστοτε Τούρκο πρόξενο δεν ήταν και τόσο απροϋπόθετη. Είδαν να διευθύνεται ο σύλλογος από σουνίτες και άρχισαν να αντιδρούν. Ήδη προ δεκαετίας οι εκθέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα ανέφεραν ότι μέλη της αλεβίτικης κοινότητας καταγγέλλουν «θρησκευτική παρενόχληση από την πλειοψηφία των σουνιτών στα χωριά τους. Οι αλεβίτες ανέφεραν ότι οι ηγέτες της σουνιτικής κοινότητας είχαν πάρει τον έλεγχο τόπων λατρείας των αλεβιτών, αρνούνταν την πρόσβασή τους στη συντήρηση και διέκοψαν τα παραδοσιακά φεστιβάλ τους».

Επισημοποίηση της ρήξης

Σιγά σιγά δημιουργήθηκε ένας πόλος περί την άτυπη Επιτροπή Διαφύλαξης του Τεκκέ Σαγίντ Αλή Σουλτάν υπό τον Αχμέτ Καραχουσεΐν, πόλος ανταγωνιστικός του συλλόγου «Χίλια». Ο Καραχουσεΐν και οι άλλοι αλεβίτες πέρυσι, για πρώτη φορά, διοργάνωσαν το παραδοσιακό πανηγύρι, μετά από εκείνο των ενεργούμενων του τουρκικού προξενείου, αποκρούοντας τις ποικίλες εκκλήσεις για «ενότητα». Στο μεν πανηγύρι των σουνιτών πήγαν άνθρωποι άσχετοι με την περιοχή (από σωματεία τουρκοφρόνων της Κομοτηνής και της Ξάνθης κυρίως), ενώ στο αλεβίτικο μετείχε η πλειοψηφία του τοπικού πληθυσμού.

Η ρήξη είχε επισημοποιηθεί, πόσο μάλλον που την παραμονή του πανηγυριού ο Τούρκος αλεβίτης ηγέτης Αϊντίν Αϊχάν έγραφε πως η σημερινή Τουρκία δια του ιδρύματος ΤΙΚΑ στηρίζει την ερντογανική πολιτική και εξαφανίζει τα αλεβίτικα ίχνη από τις βαλκανικές χώρες όπου επεμβαίνει.

Για την δε ελληνική περίπτωση αποκάλυπτε -από την Τουρκία, επαναλαμβάνω- μεταξύ άλλων: «Εδώ και πολύ καιρό θέλουν συστηματικά να αφομοιώσουν την ύπαρξη των Αλεβιτών Μπεκτασήδων της περιοχής. Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων και οι προεκτάσεις τους στην Ελλάδα, δηλαδή ο τέως Νομάρχης της Αδριανούπολης και ο Μουφτής Αδριανούπολης, λένε:’Αφήστε τον Αλεβισμό, τον μπεκτασισμό, εμείς άλλωστε εδώ είμαστε μειονότητα, μη δημιουργείτε μειονότητα μέσα στη μειονότητα, αυτά άλλωστε εξυπηρετούν τη διάσπαση. Μην λειτουργείτε προς όφελος των Χριστιανών, μην ανάβετε κεριά, αυτή είναι χειρονομία των Χριστιανών, αφήστε αυτά τα πράγματα που πέρασαν με τον καιρό σε εσάς, χωρίς να το καταλάβετε, έχετε γίνει Χριστιανοί, τα όσα κάνετε εσείς, βλάπτουν την ύπαρξη μας εδώ και απειλούν την ενότητά μας’.

»Παρατηρούμε ότι κατά τον ίδιο τρόπο ένα μέρος των παραγόντων των Σουνιτών της Ελλάδας, οι οποίοι σε κάθε θέμα κοιτούν την Τουρκία στα μάτια, υποτιμούν και περιφρονούν διαρκώς την ύπαρξη των Αλεβιτών-Μπεκτασήδων. Δεν διστάζουν να γράφουν και να αποκαλύπτουν με κάθε ευκαιρία, τη μισαλλοδοξία τους. Ακόμη και κάποιοι που έρχονται απρόθυμα στις εκδηλώσεις των Αλεβιτών, επιμένουν με κάθε τρόπο να μην τρώνε το φαγητό που τους προσφέρουν, λέγοντας ‘Δεν τρώγονται τα σφάγια των Αλεβιτών’. Όταν έρχονται βγάζουν μίσος και κακία. Ίσως να μην πιστεύετε την ισχύ τους, αλλά σε μία χώρα της ΕΕ, βιώνουμε ακόμη και σήμερα την οπισθοδρομική νοοτροπία που υποστηρίζεται από την Τουρκία, καθώς και τις προκαταλήψεις που συνεχίζονται εδώ και αιώνες. Πραγματικά οι Αλεβίτες-Μπεκτασήδες καταπιέστηκαν πολύ σε μία ευρωπαϊκή χώρα…».

Τον Οκτώβριο του 2017 ο εκπρόσωπος της Τουρκίας για τον τεκκέ της Ρούσσας, Ακίν Τσετίν, ανακοίνωσε την παραίτησή του, προφανώς μετά από πιέσεις που δέχθηκε. Τον Νοέμβριο στο Κουρμπάνι του Μουρσέλ Μπαλί (στο Μικρό Δέρειο) παραβρέθηκαν εκπρόσωποι αλεβιτών από τη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Γερμανία αλλά και 5(!) Έλληνες βουλευτές του Έβρου και της Ροδόπης, χριστιανοί και μουσουλμάνοι.

Τα γεγονότα που δήλωναν αντιπαλότητα πλήθυναν: ο πρόεδρος του συλλόγου Χασάν Μπεκήρουστα δέχθηκε δημόσια φραστική επίθεση, οι σουνίτες κατήγγειλαν στην αστυνομία Φιλύρας μια αλεβίτικη σημαία(;), οι αλεβίτες έκλεισαν τον δρόμο για τα χωριά τους με κομμένα δέντρα(!)… Αλλά και οι εξωφρενικές κατηγορίες του Τύπου της Θράκης που ελέγχεταιαπό το τουρκικό προξενείο κατά των αλεβιτών (κρυπτοχριστιανούς τους ανεβάζει, γκιουλενιστές τους κατεβάζει) έδειχναν ότι το ρήγμα πάει βαθύτερα.

Μια παγιωμένη κατάσταση

Ήρθε λοιπόν και το φετινό καλοκαίρι και παγιώθηκε η κατάσταση. Ήδη από τον Μάιο οι αλεβίτες είχαν πετύχει να εξασφαλίσουν από την Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων άδεια ετήσιας διάρκειας για τη τέλεση θρησκευτικών τελετών στον Τεκέ Ρούσσας σε πέντε ημερομηνίες. Κυρίως, όμως, εξασφάλισαν την αποκλειστική ευθύνη του χώρου (είναι ανακηρυγμένο μνημείο κατά τις διατάξεις του Ν. 3028 (ΦΕΚ Α΄153) και την επίσημη αναγνώριση της θρησκευτικής τους κοινότητας. Καθώς λοιπόν έφτασε ο καιρός για το πανηγύρι, η αλεβίτικη επιτροπή του Τεκκέ ανακοίνωσε όχι μόνο ότι θα κάνει την δική της διοργάνωση, αλλά και δεν θα επιτρέψει τη χρήση του χώρου από τους σουνίτες του προξενικού συλλόγου.

Στις 3-5 Αυγούστου έγινε όντως με επιτυχία το αλεβίτικο πανηγύρι και μετά ανακοινώθηκε ότι δεν θα επιτραπεί στον σύλλογο “Χίλια” «να βλάψει τα ιερά των αλεβιτών». Οι προξενικοί, που αρχικά είχαν ανακοινώσει την ματαίωση της διοργάνωσής τους μα υπαναχώρησαν, προσπάθησαν με το έτσι θέλω να πάνε στον χώρο, όπου η άλλη πλευρά είχε κάνει ήδη κατάληψη, ακόμη και με τρακτέρ στον χώρο της πάλης. Η Ελληνική Αστυνομία και δυνάμεις των ΜΑΤ κλήθηκαν να λάβουν θέση μεταξύ των δύο πλευρών για να μην υπάρξουν έκτροπα.

Σε απάντηση της διαμορφωθείσας κατάστασης ο σύλλογος “Χίλια” βρήκε μια βολική ανθελληνική παρερμηνεία και έβγαλε την εξής εμπρηστική ανακοίνωση στο Facebook: «Οι Παλαιστινιακοί Αγώνες Πάλης με Λάδι και οι Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Χίλια, που ήταν σχεδιασμένες να αρχίσουν σήμερα εμποδίστηκαν από την Αστυνομία! Το ποιους εξυπηρετεί η άλλη πλευρά έγινε σαφές. Καλούμε όλον το λαό της Δυτικής Θράκης στο οροπέδιο του Χίλια για να στηρίξουν τον αγώνα μας!!!».

“Λούστροι” του τουρκικού προξενείου

Αλλά και όλοι οι άλλοι “λούστροι” του τουρκικού Προξενείου ήταν στην ίδια γραμμή, αποκρύπτοντας την αλήθεια και ρίχνοντας το φταίξιμο στην Αστυνομία και στην ελληνική πολιτεία. Ο Τζενγκίζ Ομέρ, της ξανθιώτικης φασιστοφυλλάδας «Μιλλέτ», έγραψε τα εξής παραληρηματικά (Facebook, 10/8/2018): «Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης για μια ακόμη φορά αντιμέτωποι με το στήσιμο, την καταπίεση και τα γκλομπ του αστυνομικού κράτους… Η τυραννία συνεχίζεται… Η μειονότητα δεν πρόκειται να υποκύψει στους παππάδες-εχθρούς των Τούρκων και του Ισλάμ, στους αστυνομικούς, στους στρατιωτικούς, στους πολιτικούς με τα μυαλά του Καμμένου και στα τσιράκια τους… Η τουρκική μειονότητα που με αλεβίτες και σουνίτες είναι ένα σύνολο, βρίσκεται αντιμέτωπη με τα παιχνίδια που οργάνωσαν οι προβοκάτορες… Αλεβίτες και Σουνίτες είναι αδέρφια και αυτοί που επιδιώκουν να έρθουν αντιμέτωποι οι μεν με τους δε, είναι άθλιοι.

»Ανάθεμα στην νοοτροπία που με στόχο τον εκχριστιανισμό και την διαίρεση, φέρνει αντιμέτωπες τις παραδόσεις Αλεβιτών και Σουνιτών, που είναι διαφορετικά χρώματα ενός συνόλου και αποτελούν τον πολιτιστικό πλούτο της τουρκικής μειονότητας δυτικής Θράκης. Στην Δ. Θράκη δεν υπάρχει καβγάς Αλεβιτών-Σουνιτών. Και ούτε τίθεται θέμα αφομοίωση των μεν από τους δε. Η αλήθεια είναι η εξής, το παρακράτος επιδιώκει να αφομοιώσει και τους Αλεβίτες και τους Σουνίτες, φέρνοντας αντιμέτωπους τους μεν με τους δε. Ευτυχώς η μειονότητά μας αντιλαμβάνεται τα τεκταινόμενα και είναι αποφασισμένη να ξεπεράσει όλα τα ‘οδοφράγματα’ που είναι μπροστά της. Οι άνθρωποι της μειονότητας δεν φοβούνται από τα γκλομπ που της δείχνουν…».

Τελικά, στις 11-12/8 οι εκδηλώσεις του συλλόγου Χίλια έγιναν στο γήπεδο ποδοσφαίρου του Κέχρου, αφού κάθε άλλη επιλογή θα οδηγούσε σε χειρότερη ρήξη. Εννοείται ότι το τουρκικό προξενείο δεν εκπροσωπήθηκε, όπως άλλοτε, γιατί δεν ήθελε να φανεί η ταύτισή του με την ηττημένη, σουνιτική πλευρά.

Είναι πια ξεκάθαρη στη Θράκη η διαίρεση μεταξύ της πλειοψηφίας των αλεβιτών και των πρακτόρων της Άγκυρας. Ας σημειωθεί εδώ ότι η θρησκευτική διαφορά δεν σημαίνει κάτι για το εθνοσυναίσθημα. Οι αλεβίτες συντοπίτες μας κατά κανόνα δηλώνουν τουρκικής ρίζας και κάποιοι Πομάκοι. Όμως, αυτό που προέχει είναι η νομιμοφροσύνη των μουσουλμάνων πολιτών έναντι της Ελλάδος. Η τυφλή υπακοή της άλλης πλευράς στους μηχανισμούς του τουρκικού προξενείου είναι μία απολύτως αντίθετη στάση.

Οι αλεβίτες κέρδισαν μια μάχη, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η ερντογανική Τουρκία θα αποδεχθεί την ήττα της σε χώρο που θεωρεί μάλλον τσιφλίκι της. Για την δε ελληνική στάση είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κάποιος οτιδήποτε. Ελπίζουμε να μην χαρακτηριστεί από την γνωστή μας αβελτηρία για άλλη μια φορά.