Μπουρλότο Τραμπ στο Γκολάν για να σωθεί ο Νετανιάχου

Νέες φωτιές στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής πυροδοτεί η ανακοίνωση του Τραμπ ότι ήρθε η ώρα να αναγνωριστεί η κυριαρχία του Ισραήλ στα Υψίπεδα του Γκολάν. Το «δώρο» αυτό του Τραμπ στον Νετανιάχου, ο οποίος διανύει μια κρίσιμη προεκλογική περίοδο, προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, την αντίδραση της Δαμασκού, αλλά και της Ρωσίας, του Ιράν και της Τουρκίας.

Οι Αμερικανοί προετοιμάζουν καιρό τώρα το έδαφος για μια τέτοια εξέλιξη σε ό,τι αφορά τα Υψίπεδα του Γκολάν. Το θέμα ανακινήθηκε πριν μία εβδομάδα, όταν στην έκθεσή του για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αποχαρακτήριζε την περιοχή ως «κατεχόμενη» από το Ισραήλ. Συμπλήρωνε μάλιστα ότι πρόκειται για μια «ελεγχόμενη» από το Ισραήλ περιοχή.

Αν και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διαβεβαίωνε ότι δεν υπάρχει «αλλαγή» της αμερικανικής πολιτικής στο Μεσανατολικό, σε άλλο μέρος της έκθεσής του αφαιρούσε τον όρο «κατεχόμενα» ή «υπό κατοχή» εδάφη και για την Δυτική Όχθη και την Λωρίδα της Γάζας. Περιοχές που το  Ισραήλ κατέλαβε επίσης το 1967, κατά τον πόλεμο των Έξι Ημερών.

Η ανακοίνωση όμως από τον ίδιο τον Τραμπ ότι ήρθε πλέον η ώρα οι Ηνωμένες Πολιτείες «να αναγνωρίσουν την κυριαρχία του Ισραήλ στα συριακά Υψίπεδα του Γκολάν» δίνει σοβαρότερες διαστάσεις στο θέμα, προκαλώντας διεθνείς αντιδράσεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ισραήλ, το οποίο κατέχει μεγάλο τμήμα της περιοχής από το 1967, προχώρησε στην προσάρτησή της το 1981, αυτό όμως δεν έγινε ποτέ δεκτό από την διεθνή κοινότητα.

Πανηγυρίζει ο Νετανιάχου

«Σε ευχαριστούμε, πρόεδρε Τραμπ» ήταν η άμεση απάντηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου. Ο ίδιος έκανε λόγο για μια «τολμηρή» απόφαση, η οποία έρχεται την ώρα που το Ιράν χρησιμοποιεί την Συρία για να πλήξει το Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου βρίσκεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη προεκλογική εκστρατεία, καθώς στην πορεία προς τις εκλογές της 9^ης Απριλίου έχει να αντιμετωπίσει σκάνδαλα και δικαστικές διώξεις. Από τη άλλη, οι Αμερικανοί στηρίζουν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, καθώς με ανοιχτά τα μέτωπα στην Συρία  και το Ιράν, δεν επιθυμούν αλλαγές στον σταθερότερο σύμμαχό τους στην περιοχή.

Η ανακοίνωση του Τραμπ έρχεται άλλωστε μόλις 20 ημέρες πριν τις εκλογές και μία εβδομάδα πριν ο Νετανιάχου μεταβεί στις ΗΠΑ, όπου θα συναντηθεί με τον Αμερικανό πρόεδρο και θα μιλήσει στο  American Israel Public Affairs Committee, ένα λόμπι που προωθεί πολιτικές υπέρ του Ισραήλ. Η ανακοίνωση του Τραμπ γίνεται επίσης την ώρα που ο Πομπέο βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ, όπου είχε πάει για να παραστεί στην Τριμερή σύνοδο Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Μάλιστα ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών επισκέφθηκε από κοινού με τον Νετανιάχου το Τείχος των Δακρύων, το ιερότερο μνημείο των Ισραηλιτών στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ.

Η απόφαση του Τραμπ να αναγνωρίσει την κυριαρχία του Ισραήλ στο Γκολάν, η οποία σηματοδοτεί μια ιδιαίτερα σημαντική στροφή της  αμερικανικής πολιτικής, δεν ελήφθη βεβαίως χθες. Το Τελ Αβίβ πιέζε προς αυτήν την κατεύθυνση από την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ στον Λευκό Οίκο και ο Νετανιάχου είχε αναφερθεί ήδη στο θέμα μετά την πρώτη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο, τον Φεβρουάριο του 2017. Εξελίξεις είχε προαναγγείλει όμως και ο πιστός στον Τραμπ γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκρέιαμ, κατά την επίσκεψή του στο Γκολάν, πριν δύο εβδομάδες.

Η στροφή της αμερικανικής πολιτικής σηματοδοτήθηκε πάντως στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου, όταν οι ΗΠΑ καταψήφισαν, για πρώτη φορά, στον ΟΗΕ μια απόφαση των Ηνωμένων Εθνών στην οποία αναφερόταν ότι η προσάρτηση του Γκολάν από το Ισραήλ θεωρείται «άκυρη και μη γενόμενη». Είχε προηγηθεί βεβαίως, έναν χρόνο πριν, η απόφαση για την μεταφορά της αμερικανικής κυβέρνησης από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ, η οποία προκάλεσε  θύελλα αντιδράσεων στα Παλαιστινιακά Εδάφη.

Αντιδρά η Δαμασκός

Στην ανακοίνωση Τραμπ αντέδρασε έντονα η κυβέρνηση Άσαντ, χαρακτηρίζοντας μεροληπτική και αντίθετη με το Διεθνές Δίκαιο την απόφαση του Αμερικανού προέδρου. Η Δαμασκός δήλωσε μάλιστα αποφασισμένη να ανακτήσει αυτήν την «συριακή αραβική» περιοχή «με όλα τα  διαθέσιμα μέσα».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ισραήλ και η Συρία παραμένουν σε εμπόλεμη κατάσταση από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το 1973. Ωστόσο, στην γραμμή κατάπαυσης του πυρός επικρατούσε μια σχετική ηρεμία μέχρι το 2011, χρονιά που ξέσπασε η εξέγερση κατά του Άσαντ, η οποία οδήγησε στον σημερινό περίπλοκο πόλεμο στην Συρία.

Η ανακοίνωση Τραμπ προκάλεσε την αντίδραση και της, συμμάχου του Άσαντ, Μόσχας, για την οποία μια ενδεχόμενη αναγνώριση της κυριαρχίας του Ισραήλ στο Γκολάν αποτελεί παραβίαση αποφάσεων του ΟΗΕ. Ανάλογη ήταν η αντίδραση και της Τεχεράνης, η οποία έκανε λόγο για «παράνομη και απαράδεκτη αναγνώριση» που όμως «δεν αλλάζει το γεγονός ότι τα Υψίπεδα του Γκολάν ανήκουν στη Συρία».

Ερντογάν και Ευρώπη

Θέση πήρε βεβαίως και ο Ερντογάν, ο οποίος επιδιώκει έναν διεθνή ρόλο μέσα από την γενικότερη αντιπαράθεσή του με τις ΗΠΑ. Αν και ο ίδιος απεργάζεται σχέδια διαμελισμού του συριακού βορρά και επιδιώκει την αποδυνάμωση του Άσαντ, ο Τούρκος πρόεδρος επισήμανε ότι η ανακοίνωση του Τραμπ οδηγεί την περιοχή στο κατώφλι μιας νέας κρίσης. Μιλώντας στην σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας ο Ερντογάν είπε ότι «δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη νομιμοποίηση της κατοχής των Υψιπέδων των Γκολάν».

Συριακά εδάφη χαρακτήρισε τα Υψίπεδα του Γκολάν το Κάιρο, ζητώντας να γίνουν σεβαστές από όλους οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, ειδικά «σε σχέση με την απαράδεκτη απόκτηση εδαφών δια της βίας». Αντίθετη με την εξέλιξη είναι και η ΕΕ, με την Κομισιόν, όπως δήλωσε εκπρόσωπός της, να μην αναγνωρίζει την κυριαρχία του Ισραήλ στην περιοχή. Ανάλογες δηλώσεις έγιναν από τα υπουργεία Εξωτερικών και στο Βερολίνο και το Παρίσι.