Ψήνεται ανακωχή Ισραήλ-Χαμάς με την Κύπρο σε ρόλο-κλειδί

Το Ισραήλ φαίνεται να ενδιαφέρεται για μια τουλάχιστον ετήσια κατάπαυση πυρός με την Χαμάς, καθόσον οι βομβιστικές δραστηριότητες της εξτρεμιστικής παλαιστινιακής οργάνωσης, που ελέγχει απόλυτα τη Λωρίδα της Γάζας και τα αεροπορικά αντίποινα του Ισραήλ είχαν ενταθεί τους τελευταίους μήνες. Η εν λόγω συμφωνία για πολλούς αναλυτές στη Μέση Ανατολή φαίνεται δεδομένη και συντόμως επικείμενη. Τα δεδομένα της συμφωνίας είναι πολύ ενδιαφέροντα και περιέχουν και μεγάλη δόση από Κύπρο, που φαίνεται να έχει ρόλο-κλειδί στην εν λόγω συμφωνία.

Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά. Σύμφωνα με δημοσιεύματα αραβικών (Al Hayat) και ισραηλινών ΜΜΕ (Maariv, The Jerusalem Post) έχει ήδη συμφωνηθεί κατάπαυση πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, με δύο σημαντικές εξελίξεις. Η πρώτη αφορά την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων από τις ισραηλινές φυλακές και η δεύτερη έχει και κυπριακό χρώμα. Η συμφωνία θα έχει ισχύ για ένα χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου θα συνεχιστούν οι επαφές μεταξύ των πλευρών για την επέκτασή της για τέσσερα ακόμη χρόνια.

Η δε Κύπρος, θα παραχωρήσει μέρος, του οποίου η ακριβώς τοποθεσία δεν έχει διευκρινισθεί ακόμα, για την κατασκευή λιμενίσκου προσέγγισης εμπορικών πλοίων. Μέσω θαλασσίου διαδρόμου από την Κύπρο προς την Γάζα, θα μεταφέρονται τα αναγκαία αγαθά και προϊόντα, χωρίς την προηγούμενη πολύπλοκη διαδικασία, που είχε επιβάλλει το Ισραήλ. Μέχρι τώρα όλα τα προϊόντα προς Γάζα, έπρεπε να μεταφερθούν στο νοτιότερο λιμάνι του Ashdod (Αζντόντ) στο Ισραήλ, να ελεγχθούν και να μεταφερθούν με φορτηγά στη Γάζα, μέσω συγκεκριμένων εισόδων.

Τώρα, σύμφωνα με την συμφωνία, τα προϊόντα θα ελέγχονται στο λιμάνι της Κύπρου, φυσικά και από Ισραηλινούς. Στην συνέχεια, μέσω συγκεκριμένου θαλασσίου διαδρόμου θα μεταφέρονται χωρίς άλλον έλεγχο και θα εκφορτώνονται ελευθέρως στο λιμάνι της Γάζας, το οποίο μετά από πολλά χρόνια θα υποδεχτεί πλοία, κάτι που από μόνο του θεωρείται πολύ σημαντικό και συνάμα εξόχως συμβολικό.

Σύμφωνα δε με την The Jerusalem Post «Η ιδέα είχε ήδη παρουσιαστεί από το 2011, στο πλαίσιο πακέτου [συμφωνίας] της ΕΕ για παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Γάζα». Εδώ να αναφέρουμε ότι το λιμάνι της Γάζας, που ο Θεός να το κάνει κανονικό λιμάνι, ήταν ένα πρόγραμμα 73 εκατομμυρίων δολαρίων περί τα τέλη της δεκαετίας του 1990, που θα κατασκευαζόταν με διεθνή βοήθεια.

Ποτέ, όμως, δεν ολοκληρώθηκε και στην ουσία ρήμαξε, όταν το 2000 άρχισε η δεύτερη παλαιστινιακή Ιντιφάντα του Αλ Ακτσά και η λωρίδα της Γάζας αποκλείστηκε και από θαλάσσης από το ισραηλινό ναυτικό. Ο αποκλεισμός μάλιστα ήταν σε απόσταση 3 μιλίων από τις ακτές, κατά παράβαση της συμφωνίας του Όσλο (1993), που προέβλεπε επιτήρηση των ακτών της Γάζας από απόσταση 20 μιλίων.

Η θέση της Κύπρου

Σε ότι αφορά την Κύπρο, επισήμως τηρεί προσεκτική και διπλωματική στάση. Έτσι όπως αναφέρεται στην The Jerusalem Post, η Λευκωσία δεν έχει ακόμη πραγματοποιήσει «ουσιαστικό διμερή διάλογο» με το Ισραήλ επί του θέματος και ότι κατά τις τελευταίες μέρες δεν υπήρξε καμιά έντονη δραστηριοποίηση που να προωθεί αυτή την πρόταση. «Γνωρίζουμε αυτήν την πρόταση, όπως επίσης και ότι η ισραηλινή πλευρά σκέφτεται να προχωρήσει και να διερευνήσει την ιδέα, δεν έχουμε όμως ακόμη ουσιαστικό διμερή διάλογο», δήλωσε ένας αξιωματούχος. Συμπλήρωσε ότι αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα πραγματοποιηθεί ένας τέτοιος διάλογος, αλλά ότι «είναι σημαντικό να συμμετέχουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη».

Φυσικά έχει συζητηθεί το θέμα, αλλά σοφώς ποιούσα η Κύπρος θέτει το θέμα σε διεθνή και ανθρωπιστική διάσταση με συμφωνία όλων των ενδιαφερομένων. Σύμφωνα με τον Κύπριο αξιωματούχο, τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι το Ισραήλ, «η νόμιμη παλαιστινιακή παράταξη που εκπροσωπεί τους Παλαιστινίους» (αναφέρεται η Παλαιστινιακή Αρχή), η Αίγυπτος και ο ΟΗΕ. Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η Κύπρος, εκφράζοντας την κοινή θέση της ΕΕ, δεν θεωρεί την Χαμάς «εμπλεκόμενο φορέα» και ότι εάν υπάρχει μια παλαιστινιακή θέση σχετικά με το λιμάνι «υποθέτουμε ότι αυτή θα αποτελεί μια συλλογική παλαιστινιακή θέση».

Ο Κύπριος αξιωματούχος δήλωσε ακόμη ότι η Λευκωσία δεν έχει διαμορφώσει οριστική θέση για το θέμα, αλλά ότι θα πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, όπως η υποστήριξη της ιδέας από όλα τα «ενδιαφερόμενα μέρη και κάποια αιγίδα ενός τρίτου μέρους που θα νομιμοποιήσει όλη τη προσπάθεια». Μια δυνατότητα γι’ αυτού του είδους τη «νομιμοποίηση» θα ήταν να υποστηριχθεί η ιδέα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Είναι ακόμα νωρίς, πρέπει να δούμε τι πιστεύουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι για αυτό», δήλωσε ο αξιωματούχος.

Ερωτηθείς εάν η Κύπρος θα συμφωνούσε ποτέ με τον ισραηλινό έλεγχο των διακινούμενων αγαθών από και προς το λιμάνι, ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η γενική διεθνής αρχή είναι ότι οι χώρες δεν παραχωρούν σε τρίτες χώρες δικαιώματα ελέγχου στην επικράτειά τους. Αν αυτό, όμως, αποτελούσε μέρος μιας διεθνούς προσπάθειας, τότε θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένας «μηχανισμός» για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Αναφέρθηκε στην προθυμία της Κύπρου να συμμετάσχει στην επίλυση της κατάστασης στην Γάζα.

Οι εμπλεκόμενοι

Οι εμπλεκόμενοι στην εν λόγω υπόθεση, που όπως φαίνεται έχει την έγκριση των ΗΠΑ, εκτός των δύο ενδιαφερομένων πλευρών, Ισραηλινών και Παλαιστινίων, συμμετέχουν η Αίγυπτος και το Κατάρ. Αρχικά η Αίγυπτος προσπάθησε να επιλύσει το θέμα, με επαφές κατευθείαν με την Χαμάς, καθώς και με τη Φατάχ, δηλαδή την επίσημη και αναγνωρισμένη Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία όπως ανακοίνωσε ότι «με εντολή του Προέδρου Μαχμούτ Αμπάς, δεν θα επιτρέψει εκεχειρία χωρίς τη συμμετοχή της Φατάχ».

Ακόμη πρόσφατα στον ιστότοπο του ισραηλινού δικτύου Channel 10 αποκαλύφτηκε ότι «Τον Ιούνιο, ο Λίμπερμαν (υπουργός Άμυνας του Ισραήλ) και ο υπουργός Άμυνας της Κύπρου συζήτησαν για την κατάσταση στη Γάζα και τις προσπάθειες για συμφωνία κατάπαυσης πυρός. Το Κατάρ δεσμεύθηκε να διαθέσει 350 εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση ανθρωπιστικών έργων στη Λωρίδα της Γάζας». Συγκεκριμένα, στις 22 Ιουνίου, ο Λίμπερμαν συναντήθηκε στο αεροδρόμιο της Λάρνακας με τον απεσταλμένο του Κατάρ, Μοχάμεντ Αλ-Εμάντι.

Σημειώνεται ότι ο Λίμπερμαν συναντήθηκε στην Κύπρο με τους υπουργούς Άμυνας της Ελλάδας και της Κύπρου και ο Αλ-Εμάντι έφτασε εκεί στο πλαίσιο επισκέψεων που πραγματοποίησε στην περιοχή. Στην συνάντηση, Λίμπερμαν και Αλ-Εμάντι συζήτησαν για την κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας και για τις προσπάθειες σύναψης συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός.

Εδώ να αναφέρουμε ότι τους τελευταίους μήνες το Ισραήλ απωθούσε τις προσπάθειες διαμεσολάβησης του Κατάρ με τη Χαμάς για κάποια συμφωνία. Ιδιαίτερα εξαιτίας της έντονης αντίθεσης της Αιγύπτου (λόγω της γνωστής αντιπαράθεσης Σαουδικής Αραβίας και Κατάρ, καθόσον η Αίγυπτος ανήκει στη συμμαχία με την Σαουδική Αραβία). Το Ισραήλ μάλιστα είχε αποφασίσει να συνεχίσει τη διαδικασία μέσω της διαμεσολάβησης της αιγυπτιακής Υπηρεσίας Πληροφοριών με την Χαμάς.

Με χρήματα του Κατάρ

Εντούτοις και λόγω της μη επιτυχούς έκβασης των επαφών, το Ισραήλ, ο ΟΗΕ και οι ΗΠΑ συνέχισαν τις επαφές με το Κατάρ στην προσπάθεια να πειστεί το Κατάρ να χρηματοδοτήσει μεγάλο μέρος των ανθρωπιστικών έργων στην Γάζα. Είχαν προηγηθεί οι αρνήσεις άλλων αραβικών κρατών, όπως της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων να συμμετέχουν. Οι επιφυλάξεις για χρηματοδότηση εδράζονται στην ανησυχία ότι τα χρήματα των επενδύσεών τους θα φτάσουν στην Χαμάς, που θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από ΗΠΑ και ΕΕ, με ισχυρές διασυνδέσεις με το Ισλαμικό Κράτος, την Αλ Κάιντα και άλλες εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις.

Φυσικά στις επαφές αυτές συμμετείχε και ο πανταχού παρών στην Μέση Ανατολή, γαμπρός και σύμβουλος του προέδρου Τραμπ, ο Τζάρεντ Κουσνέρ και ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την ειρηνευτική διαδικασία, Τζέισαον Γκρίινμπλατ, οι οποίοι κατά την τελευταία επίσκεψή τους στην Ντόχα στις αρχές Ιουνίου, ζήτησαν από το Κατάρ να συμμετέχει οικονομικά στην αποκατάσταση των υποδομών της Γάζας.

Σημειώνεται επίσης ότι και ο ειδικός συντονιστής των Ηνωμένων Εθνών για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή, Νικολάι Μλαντένοφ, επισκέφτηκε την Ντόχα πριν από δύο εβδομάδες και ζήτησε την οικονομική βοήθεια του Κατάρ. Στο τέλος, το Κατάρ συμφώνησε και δεσμεύτηκε να διαθέσει 350 εκατομμύρια δολάρια ακόμη για την προώθηση ανθρωπιστικών έργων στην Γάζα καθώς και για την πληρωμή των μισθών των κρατικών υπαλλήλων της Γάζας.

Win-win εκτιμήσεις

Εκτιμάται ότι τελικά η συμφωνία θα υλοποιηθεί, καθόσον είναι win-win για όλες τις πλευρές. Το Ισραήλ θα δείξει ένα πιο φιλειρηνικό πρόσωπο στην διεθνή κοινότητα και θα φανεί ότι χαλαρώνει τον ασφυκτικό κλοιό στη Γάζα, ώστε να μην επικρίνεται και να μην δίδει αφορμή σε ανθρωπιστικές και άλλες δήθεν «ανθρωπιστικές» οργανώσεις. Οργανώσει, οι οποίες διοργανώνουν στολίσκους ελευθερίας για την Γάζα, που ενδεχομένως να καταλήξουν σε τραγικά αποτελέσματα, όπως το 2010, με τον στολίσκο ελευθερίας και το τούρκικο πλοίο Μάβι Μαρμαρά, τους εννέα Τούρκους νεκρούς και τους δεκάδες τραυματίες.

Από την άλλη, η Χαμάς, μετά την διακοπή της χρηματοδότησης από την Σαουδική Αραβία, την ήττα του ISIS και της γενικότερης κατάστασης, είχε βρεθεί σε δυσκολότατη θέση. Υπήρχαν ελλείψεις τροφίμων και αγαθών στη Γάζα, άδεια ταμεία και μια υποβόσκουσα δυσφορία των Παλαιστινίων. Φυσικά, η Φατάχ, η επίσημη παλαιστινιακή οργάνωση του Αραφάτ, που κυβερνά τη Δυτική Όχθη με πρόεδρο τον Μαχμούντ Αμπάς και αναγνωρίζεται ως η επίσημη Παλαιστινιακή Αρχή από όλο τον κόσμο, δείχνει στην Χαμάς ότι αυτή είναι η νόμιμη εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού. Και ότι ο μόνος δρόμος που έχει και πρέπει να επιλέξει είναι η συνεργασία και γιατί όχι η υποταγή της τελικά.

Το δε Κατάρ, που μετά την επίθεση που δέχθηκε πέρυσι από ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο και άλλες αραβικές χώρες για συνεργασία και χρηματοδότηση του Ισλαμικού Κράτους, θέλει να εξιλεωθεί για τα «τζιχαντιστικά του αμαρτήματα». Επίσης αποσκοπεί να επιστρέψει στη διεθνή συμμαχία, κάνοντας χρήση του μοναδικού όπλου που διαθέτει. του χρήματος. Και θα πληρώσει.

Τέλος, η Κύπρος αναβαθμίζεται γεωπολιτικά, καθόσον η εμπλοκή της στην εν λόγω υπόθεση είναι ειρηνική, ανθρωπιστική και υπό την έγκριση των ΗΠΑ και την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Και έχει την σημασία του, ιδιαίτερα σήμερα, που αναμένονται οι τουρκικές προκλήσεις με την έλευση στην περιοχή του τουρκικού γεωτρύπανου «Πορθητής».