Δύο ευκαιρίες για την Κύπρο που δεν πρέπει να πάνε χαμένες

Όλοι οι «συνήθεις ύποπτοι» και οι καλοπροαίρετοι στην Κύπρο σπεύδουν να ξεκαθαρίσουν πως δεν υπάρχει “σχέδιο Β”. Και το επαναλαμβάνουν για να κρύψουν τα φοβικά τους σύνδρομα, τη στιγμή που κανένα σοβαρό κράτος δεν μπορεί να παραδέχεται πως δεν έχει άλλη γραμμή πλεύσης. Κανένας σχεδιασμός δεν μπορεί να είναι μιας όψης, μιας κατεύθυνσης. Αυτό πέραν του γεγονότος ότι καθιστά προβλεπτές τις όποιες κινήσεις γίνουν, ενδέχεται να βρεθούν οι διαχειριστές μετέωροι στο κενό.

Και μετά; Το πολιτικό σύστημα στη Λευκωσία χρησιμοποιεί διαχρονικά το Κυπριακό ως το άλλοθι της επιβίωσής του. Δεν χρειάζεται να σκεφτεί, να παράγει πολιτική, ακολουθεί τη “σιγουριά” της πεπατημένης, που καθορίστηκε, υπό διαφορετικές συνθήκες, τη δεκαετία του ΄70. Ήλθε ο κόσμος ανάποδα, αλλά στο Κυπριακό υπάρχει εκείνο το γνωστό τροπάρι που επαναλαμβάνεται, τέσσερις δεκαετίες πλέον. Αυτή η πολιτική έχει δοκιμαστεί και απέτυχε και αυτή η αποτυχία εδραιώνει τα κατοχικά δεδομένα και εάν εφαρμοστεί θα δημιουργήσει χώρα “φρακενστάιν” .

Την περίοδο αυτή, υπάρχουν δυο τουλάχιστον νέα δεδομένα, τα οποία εκ των πραγμάτων επηρεάζουν την Κύπρο.

Το πρώτο είναι η σύγκρουση ΗΠΑ και Τουρκίας. Θα είναι μικρής διάρκειας; Θα έχει μόνιμο χαρακτήρα; Εάν εκτονωθεί θα είναι, για παράδειγμα, στα ανταλλάγματα το Κυπριακό για να ομαλοποιηθούν καλύτερα οι σχέσεις τους; Θα είναι, δηλαδή, το Κυπριακό το μπόνους της Ουάσινγκτον στην Άγκυρα, όπως έγινε και στο παρελθόν; Μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να μπει στη μεγάλη εικόνα τη στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη μια γεωπολιτική ανακατανομή ισχύος; Για να έχει ρόλο η Κυπριακή Δημοκρατία, με τις περιορισμένες της δυνατότητες, πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες, να έχει διαμορφώσει πολιτικές για όλα τα ενδεχόμενα.

Το δεύτερο, είναι η οικονομική κρίση στην Τουρκία και κατ΄ επέκταση στα Kατεχόμενα. Μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να διαμορφώσει πολιτικές προσέγγισης των πoλιτών της που διαμένουν στα Kατεχόμενα; Μπορούν να διαμορφωθούν πολιτικές που θα προσφερθούν ως σανίδα σωτηρίας για τους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι βιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις από την οικονομική κρίση στην Τουρκία. Μπορούν να διαμορφωθούν πολιτικές που θα τους οδηγήσει στην απεξάρτηση, τον απεγκλωβισμό από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του καθεστώτος Ερντογάν. Για να γίνει τούτο, χρειάζεται πολιτική, ιδέες και ευελιξία.

Τούτο δεν σημαίνει πως οι Ελληνοκύπριοι θα απορροφήσουν τους Τουρκοκύπριους, θα τους αφομοιώσουν. Είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, αξιοποιούν οφέλη και θα πρέπει να λειτουργούν μέσα από το κράτος. Χωρίς, όμως, την Τουρκία. Αυτό είναι το στοίχημα για τους Τουρκοκύπριους.

Περιμένοντας τους τρίτους

Δίνεται η εντύπωση –και μακάρι να είναι λάθος– πως όλες αυτές οι εξελίξεις όπως και μια σειρά άλλες, παρακολουθούνται από απόσταση. Όπως, περίπου, οι νοικοκυρές που έχουν ανοικτή την τηλεόραση την ώρα που μαγειρεύουν και ρίχνουν κλεφτές ματιές στη μικρή οθόνη (για να μην κάψουν και το φαγητό).

Αυτή η προσέγγιση έχει σχέση με παγιωμένες αντιλήψεις που κυνηγούν διαχρονικά το πολιτικό σύστημα. Είναι εκείνες οι αντιλήψεις που επιλέγουν την απραξία προσδοκώντας πως θα δοθούν έξωθεν λύσεις. Περίπου θα επιλύσουν τα προβλήματά μας οι τρίτοι, που θα μας προστατεύσουν για να αξιοποιηθεί ο φυσικός πλούτος, θα μας προστατεύσουν από την Τουρκία. Η λογική του καναπέ. Άλλοι να τρέξουν για εμάς.

Βεβαίως, ακόμη και για την περίπτωση αυτή η φιλοσοφία που διέπει την πολιτική αυτή δεν στηρίζεται στο πάρε-δώσε. Κοντολογίς, υπάρχει μια νοοτροπία για το δώσε, χωρίς να ζητούνται ανταλλάγματα. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, κάποιος να ενημερώσει ποια ανταλλάγματα δόθηκαν από τους Αμερικανούς και από τους Ισραηλινούς για τις διευκολύνσεις που προσφέρει η Κυπριακή Δημοκρατία;

Οι κρίσεις δημιουργούν ευκαιρίες. Αλλά οι ευκαιρίες δεν προσφέρονται στο πιάτο, ούτε έρχονται και μας βρίσκουν. Χρειάζεται σχεδιασμός, παραγωγή ιδεών και πολιτικής και απαλλαγή από βολικούς δογματισμούς.