Πραγματικότητα ή ευσεβείς πόθοι ότι η Όμικρον είναι ήπια;

Η κούραση του κόσμου, η δημοσιογραφία του εντυπωσιασμού, μαζί με την ανάγκη επιστημόνων να προβληθούν ή να μοιράσουν βιαστικά ατεκμηρίωτη αισιοδοξία, έχουν σχεδόν προδικάσει την “ακινδυνότητα” της παραλλαγής Όμικρον. «Η πραγματική εικόνα φαίνεται πέντε εβδομάδες μετά την έξαρση των κρουσμάτων», λέει ο ερευνητής Γιώργος Παππάς σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα agon.gr και δεν είναι ο μόνος που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.

Και ο ερευνητής Γιώργος Παυλάκης, που είναι ειδικός στους ρετροϊούς, είπε προχθές τα ίδια, με άλλα λόγια, όπως και άλλοι ειδικοί πριν από αυτόν. Κανένα δεδομένο δεν στηρίζει στην ουσία την δοξασία ότι οι ιοί αποδυναμώνονται μέσα σε 2-3 χρόνια, αφού π.χ. η γρίπη σκοτώνει σταθερά εδώ και ενάμισι αιώνα. Άλλο πάντως οι ευσεβείς πόθοι και το wishful thinking και άλλο η κατά το δοκούν ερμηνεία επιστημονικών συμπερασμάτων.

Ο κ. Παππάς θέτει διάφορες παραμέτρους που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, χωρίς βεβαίως να αποκλείει η Όμικρον να είναι όντως πιο ήπια. Θέτει κατ’ αρχήν την παράμετρο των εμβολιασμένων που έχουν προσβληθεί, αλλά και την παράμετρο μίας όχι πολύ σωστής έρευνας από τη Νότιο Αφρική. Η πρώτη είναι εύκολα κατανοητή και από μη ειδικούς: οι περισσότεροι νοσήσαστες μέχρι στιγμής στην Βρετανία και στη δυτική Ευρώπη ήταν εμβολιασμένοι και νέοι.

Οπότε η φερόμενη ως “ήπια” Όμικρον μπορεί να είναι εξίσου φονική με την Δέλτα και την Άλφα σε ό,τι αφορά τους ευάλωτους, ή όσους έχουν μειωμένα τα αντισώματα που ανέπτυξαν από τον εμβολιασμό τους. Επίσης, το γεγονός ότι σε άλλες χώρες καταγράφονται μικροί αριθμοί θανάτων παρά την έλευση της Όμικρον μπορεί να οφείλεται και στον διαφορετικό τρόπο καταγραφής των θανάτων.

Ρεαλιστική η αισιοδοξία;

Η Βρετανία παρουσιάζει κατά 20% λιγότερους θανάτους από την Ελλάδα ούτως ή άλλως, γιατί καταγράφει ως νεκρούς από Covid μόνον όσους υποκύπτουν μέσα σε 28 ημέρες από την διάγνωση, ενώ η Ελλάδα όσους υποκύπτουν μέχρι και τέσσερις μήνες μετά. Οι Δανοί επίσης καταγράφουν ως θανάτους από Covid μόνον όσους έχουν επέλθει σε άτομα που διαγνώσθηκαν με τεστ PCR και οι Ισπανοί καταγράφουν μόνον όσους έχουν πεθάνει νοσηλευόμενοι σε κλίνες Covid.

«Κυριαρχεί μια αισιοδοξία που ξεκίνησε από δεδομένα της Νότιας Αφρικής και της Βρετανίας», αναφέρει ο παθολόγος και ερευνητής κ. Παππάς. «Στη Νότιο Αφρική, όμως, ο πληθυσμός άνω των 65 ετών είναι μόλις 6% επί του συνόλου. Στοιχεία υπάρχουν, επίσης, και από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Δανία. Παρατηρούν αυξήσεις στις εισαγωγές στο νοσοκομείο, σε μικρότερο βαθμό όντως σε σχέση με την αντίστοιχη φάση του κύματος από το στέλεχος Δέλτα. Όμως εδώ να θυμίσω ότι και τον Σεπτέμβριο μιλούσαμε για μειωμένες εισαγωγές από την Δέλτα και η συνέχεια μας διέψευσε.

»Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αντίκτυπος των αυξημένων κρουσμάτων σε διασωληνώσεις και θανάτους εμφανίζεται με καθυστέρηση 3 και 5 εβδομάδων αντίστοιχα. Αυτή η ηπιότητα μπορεί να είναι απλά μια επίπλαστη εικόνα, επειδή η παραλλαγή Όμικρον προσβάλλει και πολλούς εμβολιασμένους, οι οποίοι έχουν προστασία, λόγω του εμβολίου, από το να νοσήσουν βαριά. Θα πρέπει να δούμε πώς θα συμπεριφερθεί αυτή η παραλλαγή του ιού, όταν εισέλθει σε δομές ευπαθών ή σε ομάδες ανεμβολίαστων», λέει ο κ. Παππάς.

Συμπέρασμα από τέσσερα κρούσματα!

Η δεύτερη παράμετρος που θέτει ο ερευνητής από τα Ιωάννινα δύσκολα γίνεται κατανοητή γιατί αφορά τον επιστημονικό τρόπο παρουσίασης των ερευνών. Η έρευνα που προκάλεσε την ατεκμηρίωτη αισιοδοξία για την Όμικρον θα προβαλλόταν εξαρχής ως πολύ ελλιπής αν οι δημοσιογράφοι ήταν πιο ειδικοί στο ιατρικό ρεπορτάζ, αν δεν κυριαρχούσε διεθνώς η ανάγκη εντυπωσιασμού ή, στην καλύτερη περίπτωση, η ανάγκη να προσφέρει κανείς ελπίδα, χωρίς όμως επαρκή στοιχεία.

Και βέβαια η έρευνα δεν θα είχε προβληθεί ως “αθώα η Όμικρον” αν οι Νοτιοαφρικανοί ερευνητές ήταν πιο προσεκτικοί στα συμπεράσματά τους. Ουσιαστικά στήριξαν την θεωρία ότι η Όμικρον προκαλεί αντισώματα και για άλλες μεταλλάξεις… σαν εμβόλιο, εξετάζοντας μόλις τέσσερα περιστατικά! Ο κ. Παππάς αναφέρει: «Νοτιοαφρικανοί, αξιόλογοι επιστήμονες, μελέτησαν τι ανοσία αφήνει η νόσος από Όμικρον. Σε προστατεύει και από άλλα στελέχη, π.χ. από το Δέλτα; Είδαν λοιπόν ότι οι εμβολιασμένοι, που είχαν ήδη ανοσία απέναντι στο Δέλτα, την ενίσχυσαν.

»Εξέτασαν και τέσσερις ανεμβολίαστους, και είδαν ότι οι δύο από αυτούς δεν έπιασαν το προκαθορισμένο όριο ανοσίας απέναντι στο Δέλτα, ο τρίτος το πέρασε οριακά, και ο τέταρτος έκανε υψηλά επίπεδα αντισωμάτων. Είδαν δηλαδή ότι οι μισοί ανεμβολίαστοι έμειναν απροστάτευτοι από άλλα στελέχη, παρά τη νόσο από Όμικρον. Τι έκαναν μετά οι συγγραφείς; Μια αλχημεία… έβγαλαν αριθμητικό μέσο όρο επιπέδων αντισωμάτων για τους τέσσερις ανεμβολίαστους και βγήκε υψηλός, επειδή ο ένας είχε πολύ ψηλούς τίτλους. Και μετά γενίκευσαν το συμπέρασμά τους στην περίληψη.

»Αν διαβάσεις μόνο την περίληψη, προτρέχεις και λες στους ανεμβολίαστους “Κολλήστε, θα σας προστατεύει και από τα άλλα στελέχη του ιού”. Αν κάνεις την δουλειά σου και διαβάσεις το άρθρο, θα πεις σωστά στους ανεμβολίαστους: “Μην είστε καθόλου σίγουροι ότι, αν κολλήσετε Όμικρον, θα προστατευτείτε και από άλλα στελέχη του ιού”. Καλό, λοιπόν, είναι να διαβάζουμε και πέραν των τίτλων, ως κοινό, και να μην τροφοδοτούμε ψευδείς τίτλους, ως επιστήμονες», λέει ο κ. Παππάς.

Η πορεία των ιών

Όσο για την εξέλιξη των ιών, εξηγεί: «Δεν υπάρχει εξελικτικός κανόνας συμπεριφοράς των ιών και των πανδημιών. Κανείς, άλλωστε, δεν πρόβλεψε την εμφάνιση ενός στελέχους σαν το Όμικρον, όλοι θεωρούσαμε δεδομένο ότι θα δούμε μια εξέλιξη του Δέλτα. Υπάρχει μια δοξασία ότι κάθε παθογόνο προσαρμόζει τη βαρύτητά του στον άνθρωπο, ώστε να συνυπάρξει μαζί του. Όμως, ακόμη κι αν την δεχτούμε, αυτή η εξελικτική διαδικασία, η ιστορία μας λέει ότι απαιτεί δεκαετίες και όχι 1-2 χρόνια. Ο ιός δεν έχει λογική, δεν υπακούει σε μαθηματικά μοντέλα. Και εν τέλει μεταλλάσσεται ακανόνιστα όταν κυκλοφορεί πολύ».

Και για τις ευθύνες ως προς την συνειδητή και μη παραπληροφόρηση, αναφέρει τα εξής: «Ένα από τα μείζονα ζητήματα που ανέδειξε η πανδημία, είναι ο τρόπος που διαχέεται η επιστημονική πληροφορία στο ευρύ κοινό. Από τη μια, έχουμε απουσία εξειδικευμένων δημοσιογράφων, που να μπορούν να αξιολογήσουν τη σημασία κάθε αναπαραγόμενης πληροφορίας. Αλλά έχουμε πλέον και μια κουλτούρα που στοχεύει στον εντυπωσιασμό, σε παραπλανητικούς τίτλους που απλά τραβάνε την προσοχή, click ή αναγνώστες. Ακόμη χειρότερα, όμως, έχουμε και βιαστικούς επιστήμονες, που προσπαθούν να τραβήξουν τα φώτα της δημοσιότητας με βαρύγδουπες ανακοινώσεις.

»Πόσα θαυματουργά φάρμακα δεν έχουμε ακούσει από την αρχή της πανδημίας; Πόσες αστήριχτες αναφορές σε δίαιτες και συμπληρώματα; Πόσες φορές έχουμε ακούσει πως η πανδημία τέλειωσε (δυστυχώς και από επίσημα χείλη); Υπάρχει επίσης μια άλλη κατηγορία επιστημόνων, που έχει κάθε καλή πρόθεση να ενημερώσει, αλλά είτε δεν έχει το χάρισμα της επικοινωνίας είτε δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένη», καταλήγει.