Στα πρόθυρα πολέμου Πατριαρχείο και Ρωσική Εκκλησία

Σε κινήσεις που παραπέμπουν σε εκκλησιαστικό πόλεμο προβαίνει το Πατριαρχείο της Μόσχας καθώς επιδιώκει να αμφισβητήσει την εξουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου μέσα στην Τουρκία. Η αναγνώριση της Ουκρανικής Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2019  ερμηνεύεται σαν casus belli από την Ρωσική Εκκλησία.

Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ και πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας Ιλαρίωνας, δήλωσε σε συνέντευξη του στο Ria Novosti, πως «η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν μπορεί να αρνηθεί το να θρέψει τους Ορθόδοξους πιστούς στην Τουρκία».

Επισημαίνεται, ότι η δήλωση έγινε, όπως μετέδωσε η ΕΡΤ, λίγες μέρες μετά την απόφαση του Πατριαρχείου Μόσχας να ιδρύσει Ρωσική Εξαρχία στην Αφρική. Η πιθανότητα να ιδρύσει και Ρωσική Εξαρχία στην Τουρκία θα κλιμακώσει ακόμα περισσότερο την αντιπαράθεση του Πατριαρχείου Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριαρχείου. Οι Ορθόδοξοι Ρώσοι που διαμένουν στην Τουρκία εκτιμάται ότι είναι περισσότεροι από 50.000.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης διαθέτει σημαντικό γεωπολιτικό βάρος και φαίνεται να έχει στόχο την προσέγγιση των Ορθόδοξων Χριστιανών των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Ρώσοι δημοσιογράφοι ισχυρίζονται μέσα από την αρθρογραφία τους ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχη Βαρθολομαίος ενεργεί βάσει των συμφερόντων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, για να υπονομεύσει τα ρωσικά εθνικά συμφέροντα.

Η Ρωσική Εκκλησία κλιμάκωσε τις επιθέσεις της όταν ο Βαρθολομαίος συμφώνησε να επιτρέψει στους Ουκρανούς να σχηματίσουν τη δική τους Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Το αποτέλεσμα ήταν να αποσχιστεί το ένα τρίτο των ενοριών της Ρωσικής Εκκλησίας. Η κίνηση αυτή προκάλεσε τη διακοπή των σχέσεων του Πατριαρχείου της Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Στόχος ο Βαρθολομαίος

Ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας είχε δηλώσει τότε ότι «ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αποτελεί μέρος ενός μεγάλου γεωπολιτικού σχεδίου που έχει σκοπό την περαιτέρω αποδυνάμωση της Ρωσίας, προκαλώντας ρήγμα μεταξύ του ρωσικού και του ουκρανικού λαού. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία όμως, που ενώνει αυτούς τους λαούς, σήμερα αποτελεί ίσως το σημαντικότερο εμπόδιο στην υλοποίηση των αμερικανικών σχεδίων».

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα ισχυριστεί την τελευταία δεκαετία ότι το Πατριαρχείο Μόσχας θα έπρεπε να είναι η μητέρα εκκλησία των Ορθοδόξων Χριστιανών αντί του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η ίδρυση της Ρωσικής Εξαρχίας στην Αφρική, είναι ένδειξη των φιλοδοξιών του Πατριαρχείου για κυριαρχία στους Ορθόδοξους Χριστιανούς του κόσμου. Η Ρωσική Εκκλησία έκανε δεκτούς στους κόλπους της 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας από οκτώ αφρικανικές χώρες η Ρωσική Εξαρχία στην Αφρική αποκαλείται Κλίνσκι.

Ταυτόχρονα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επεκτείνει, στο πλαίσιο αυτό την επιρροή του στο Πατριαρχείο της Αντιόχειας, την πνευματική έδρα των Ορθοδόξων Χριστιανών του Λεβάντε. Οι αποκαλούμενοι και κοινότητα “Ρουμ”, οι Ελληνορθόδοξοι του Λεβάντε, είναι μια πλούσια και ισχυρή μειονότητα και η Μόσχα έχει δεσμευθεί να ανοικοδομήσει τους ορθόδοξους χριστιανικούς ναούς.

Αιτία “πολέμου”

Η δήλωση του Μητροπολίτη Ιλαρίων για τις βλέψεις του Πατριαρχείου της Μόσχας στην Τουρκία, ενδέχεται να είναι απόρροια της επίσκεψης Ουκρανών δημοσιογράφων στον Βαρθολομαίο στην εορτή του Αγίου Νικολάου και τον δηλώσεων που έκανε. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε την απελευθέρωση της Ουκρανικής Εκκλησίας από την επιρροή της Μόσχας.

Επίσης, ανέφερε ότι «το όνειρο των αδελφών μας των Ρώσων είναι να έχουν την ηγεσία της Ορθοδοξίας. Αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ… Η Κωνσταντινούπολη θα είναι πάντα πρώτη Εκκλησία, εις το σύστημα των Ορθοδόξων Εκκλησιών, και η Αδελφή Ρωσική Εκκλησία θα είναι πέμπτη». Η κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου και  Ρωσικής Εκκλησίας θα καθοριστεί από τις κινήσεις της δεύτερης.

Αν αποφασίσει να προχωρήσει στην ίδρυση Ρωσικής Εξαρχίας στην Τουρκία, τότε μπορεί η κίνηση να ερμηνευτεί και σαν “casus belli¨” από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Θα θεωρηθεί εισβολή στο χώρο του (στην καρδιά του) που κυριαρχεί εδώ και αιώνες.Σε μια τέτοια εξέλιξη έναν παράγοντας που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε είναι οι στενές σχέσεις Πούτιν και Ερντογάν.

Μία Ρωσική Εξαρχία στην Τουρκία εξυπηρετεί την πολιτική του Ερντογάν καθώς θα υπονομεύσει την εξουσία του Βαρθολομαίου. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί από την πλευρά του, την εκκλησιαστική διπλωματία για να αποκτήσει επιρροή. Η αμφισβήτηση αυτή δεν θα μείνει αναπάντητη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ενδέχεται να προχωρήσει σε ανάλογες κινήσεις εναντίον των συμφερόντων της Ρωσικής Εκκλησίας. Άλλωστε είναι γνωστό ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο διαθέτει τεράστιο δίκτυο μηχανισμό ανά τον κόσμο με ισχυρή επιρροή.