Σερβία-Κόσοβο: Ανεβαίνει το θερμόμετρο λόγω δημοψηφίσματος

Ανεβαίνει η ένταση στο μέτωπο Σερβία-Κόσοβο λόγω του σερβικού δημοψηφίσματος. Στο Προεδρικό Μέγαρο στην Πρίστινα πραγματοποιήθηκε συνάντηση του πρωθυπουργού Αλμπίν Κούρτι, της προέδρου Βαλντέτε Οσμάνι και του προέδρου της Βουλής με τους πρεσβευτές του QUINT (ΗΠΑ, Βρετανία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και ΕΕ) για το ζήτημα.

Με κοινή ανακοίνωση οι τρεις κορυφαίοι πολιτικοί ηγέτες του Κοσόβου διαμήνυσαν ότι για την διεξαγωγή του σερβικού δημοψηφίσματος αύριο Κυριακή 16 Ιανουαρίου δεν θα επιτρέψουν να στηθούν κάλπες σε σημεία του Κοσόβου για τους Σέρβους που κατέχουν διπλή υπηκοότητα (σερβική και κοσοβάρικη). Η ανακοίνωση αυτή καθόλου δεν συμβαδίζει με τις παραινέσεις που έχουν εκφρασθεί από δυτικές κυβερνήσεις.

Υπενθυμίζουμε ότι το δημοψήφισμα γίνεται για να τροποποιηθούν άρθρα του Συντάγματος σχετικά με την διάρθρωση και λειτουργία του δικαστικού συστήματος. Η πολιτική ηγεσία στο Κόσοβο αρνήθηκε, θεωρώντας ότι εάν επέτρεπε τις κάλπες θα υπονομευόταν η κυριαρχία του κράτους. Κι αυτό, παρότι διεξάγεται διάλογος υπό την ομπρέλα της ΕΕ για αμοιβαία αναγνώριση με την Σερβία.

Αλλά και το Βελιγράδι δεν χάνει ευκαιρία να υπενθυμίζει ότι το Κόσοβο είναι “νεότευκτο κρατίδιο” που τελεί υπό περιορισμό κυριαρχίας και στερείται κάποιων κρατικών ιδιοτήτων. Στο ίδιο μήκος κύματος η Ρωσία, που εκμεταλλεύεται την οποιαδήποτε ένταση στο μέτωπο Σερβία-Κόσοβο για να επισημαίνει ότι –με βάση το Ψήφισμα 1244 του ΟΗΕ– το κρατίδιο τελεί υπό την εγγύηση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Σερβία-Κόσοβο σε νέα κρίση

Θυμίζουμε ότι, λίγους μήνες πριν, είχε σημειωθεί άλλο επεισόδιο, όταν οχήματα με σερβικές πινακίδες, λόγω της μη αμοιβαίας αναγνώρισης, παρεμποδίζονταν από το να εισέλθουν στο έδαφος του Κοσόβου. Οι δύο πλευρές συμβιβάστηκαν στην πρόταση του Επιτρόπου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ να καλύπτονται αυτές με πλαστικό και να τοποθετούνται προσωρινές πινακίδες εντός της επικρατείας του Κοσόβου. Το μέτρο θα ισχύσει από το Φλεβάρη.

Ωστόσο, η ένταση επανέρχεται και μάλιστα δριμύτερη. Όπως προαναφέραμε, αυτή τη φορά λόγω της πρόθεσης των σερβικών αρχών να στήσουν κάλπες σε διάφορα σημεία του Κοσσόβου, προκειμένου να ψηφίσουν οι Σέρβοι που κατοικούν εκεί. Οι αρχές του Κοσόβου δηλώνουν ότι θα παρεμποδίσουν το στήσιμο καλπών, παρόλο που σε προηγούμενες σερβικές εκλογές είχε εφαρμοστεί η πρακτική αυτή. Αντιπροτείνουν, οι σερβικής καταγωγής πολίτες του να συμμετέχουν με επιστολική ψήφο ή φυσική παρουσία στο (διπλωματικό) Γραφείο του Σέρβου συνδέσμου στην Πρίστινα.

Ο Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, χθες, μετά από συνομιλία που είχε με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου, κάλεσε την Πρίστινα να κάνει πίσω στην απόφασή της. Η πρότασή του είναι η καταμέτρηση και η διαχείριση των σερβικών ψήφων να μην γίνει εντός του Κοσόβου, αλλά υπό την μέριμνα και με μηχανισμούς του ΟΑΣΕ να συγκεντρωθούν οι κάλπες και να παραδοθούν στους αρμόδιους εκλογικούς φορείς της Σερβίας. Η πρόταση του Ζοζέπ Μπορέλ, όμως, απορρίφθηκε από τους Κοσοβάρους.

Αλβανοί του Κοσόβου

Είναι περίεργο ότι οι κρατικές αρχές του Κοσόβου δείχνουν την ίδια ανελαστικότητα και προς την έκκληση της Ουάσιγκτον. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν απέστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό του Κοσόβου, την οποία φρόντισε να δημοσιοποιήσει. Με αυτήν τον καλεί να επιδείξει διαλλακτικότητα στις συνομιλίες που διεξάγονται υπό την αιγίδα της ΕΕ. Η έκκληση αυτή προς τις αρχές του Κοσόβου διεμηνύθη και από τους πρεσβευτές των κυβερνήσεων που στην ουσία συντέλεσαν στην απόσχιση της περιοχής από τη Γιουγκοσλαβία και από τότε κηδεμονεύουν αυτό το “ημιαναγνωρισμένο” κράτος. Η αμερικανική πίεση, πάντως, μέχρι στιγμής δεν αποδίδει.

Ανένδοτη, όμως, είναι και η κυβέρνηση της Σερβίας. Ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε ότι η Πρίστινα θα το πληρώσει ακριβά εάν παρεμποδίσει τη διενέργεια του δημοψηφίσματος στο Κόσοβο. Εν τω μεταξύ, μετά την κοινή δήλωση Προέδρου Δημοκρατίας, πρωθυπουργού και προέδρου της Βουλής, ο Αλμπίν Κούρτι ζήτησε έκτακτη σύγκλιση της Βουλής για σήμερα Σάββατο.

Τα ζητήματα αυτά δεν είναι τα μόνα που προκαλούν ένταση στο μέτωπο Σερβία-Κόσοβο και χωρίζουν τις δύο χώρες. Οι Αλβανοί του Κοσόβου αξιώνουν η Σερβία όχι απλά να αναγνωρίσει άνευ όρων το κράτος τους, αλλά και να ζητήσει με επίσημη κυβερνητική πράξη συγγνώμη για “διενεργηθείσα γενοκτονία” εις βάρος τους. Από την άλλη πλευρά, για τους Σέρβους αποτελεί ζωτικής σημασίας ζήτημα η διασφάλιση του καθεστώτος των ναών, μοναστηριών κ.α. περιουσιακών στοιχείων του Πατριαρχείου του Πετς. Πρόκειται για ένα θέμα με πολλές επιπλοκές, δεδομένου ότι οι Αλβανοί της περιοχής είναι μουσουλμάνοι και ο σεβασμός στα ορθόδοξα μνημεία είναι αμφίβολος.