Γιατί εκτοξεύονται οι τιμές – Λιπάσματα και τσιπάκια πυροδοτούν χάος

Από τo καλοκαίρι του 2020 είχα διαπιστώσει σε άρθρο μου ένα περίεργο οικονομικό φαινόμενο. Επρόκειτο για μια περίεργη αύξηση της τιμής των ζωοτροφών, η οποία δεν δικαιολογείτο από κανέναν γνωστό παράγοντα της οικονομίας. Στις αρχές του 2021 επανήλθα με αναλύσεις ξεχωριστά για δύο μεγάλους κινδύνους που θα χτυπήσουν αλύπητα την παγκόσμια οικονομία, άρα και την Ελλάδα: Τα λιπάσματα και τα τσιπάκια (ημιαγωγοί).

Τα δύο αυτά προϊόντα, ως κλαδικοί τομείς, συγχρονίζονται σε ένα φαινόμενο το οποίο ονομάζω “σύσπαση των οικονομικών κλάδων”. Δυο αγορές διαμετρικά αντίθετες. Η μία αφορά στον παραδοσιακό αγροτικό τομέα και η άλλη αποτελεί την αιχμή του δόρατος της 4ης βιομηχανικής επαναστάσεως. Σήμερα θα περιγράψω τί συμβαίνει τώρα και θα αναλύσω γιατί αυτές οι δύο αγορές θα χτυπήσουν αλύπητα την παγκόσμια οικονομία εντός το 2022 και θα σφίξουν κι άλλο την θηλιά στα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.

Το Γ’ και Δ’ τρίμηνο του 2021 επικρατούσε μια γενικευμένη αισιοδοξία στις δυτικές κυβερνήσεις. Η γενική τάση ήταν κοινή και εκφράστηκε από τα Μίντια ως εξής: “Μην ακούτε τις Κασσάνδρες που προβλέπουν συνέχιση της κρίσης. Μετά τον Δεκέμβριο του 2021 όλα θα φτιάξουν”! Δυστυχώς, οι οικονομολόγοι που επέμεναν ότι η κρίση θα διευρυνθεί το 2022 και θα προκαλέσει επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, δεν λήφθηκαν υπόψη. Λες και είχαν δεθεί σε ένα “άρμα ελπίδας”, οι Βρυξέλλες, ο Λευκός Οίκος και το δικό μας Μαξίμου, προσπάθησαν να πείσουν ότι οι οικονομίες θα ανακάμψουν.

Ήρθε ο Δεκέμβριος, πέρασε και ο Ιανουάριος και μπαίνουμε στον Φεβρουάριο με την ενεργειακή κρίση να εντείνεται, τις τιμές του πετρελαίου να ξεπερνούν τα 90 $ για πρώτη φορά μετά το κραχ του 2014. Το φυσικό αέριο και το LNG εξακολουθούν να κάνουν υψηλές πτήσεις και τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος να εξακολουθούν να καλπάζουν στα ύψη, διαλύοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις! Και το ερώτημα που τίθεται πλέον επιτακτικά από όλους όσους πίστεψαν τις Δυτικές κυβερνήσεις και τα Μίντια είναι: “Τί ακριβώς περιμένατε να συμβεί και ήσασταν σίγουροι ότι θα υπάρξει ανάκαμψη και ποιες ενέργειες κάνατε γι’ αυτό;” H απάντηση είναι: Τίποτα!

Οι κυβερνήσεις είχαν εισηγήσεις και για το τι έρχεται και για ποιες κινήσεις έπρεπε να είχαν γίνει από το Φθινόπωρο του 2021. Και δεν έκαναν απολύτως τίποτα. Πίστεψαν ότι θα ηρεμήσουν τον κόσμο με επιδόματα-ασπιρίνες και ως δια μαγείας θα λυθεί η κρίση. Δυστυχώς, πέραν όσων έχουμε ήδη πει για το τρίγωνο ενέργεια-πληθωρισμός-εφοδιαστικές αλυσίδες, φαίνεται ότι δικαιώνεται και η ανάλυσή μας για την διεθνή αγορά λιπασμάτων και τσιπς!

Λιπάσματα

H εκτίναξη της τιμής των ζωοτροφών φέρνει πρόβλημα στα λιπάσματα, ειδικά αν βαθύνει η κρίση στο φυσικό αέριο αφού αυτό είναι η πρώτη ύλη για την κατασκευή λιπασμάτων. Τα πρώτα αποτελέσματα φάνηκαν το 2021 με την τραγική κατάσταση στην Βρετανία, που έκλεισαν από πέρυσι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες λιπασμάτων. Στην Ελλάδα κανείς δεν έδωσε σημασία στο γεγονός ότι οι τιμές των λιπασμάτων σε χρόνο ρεκόρ τριπλασιάστηκαν και κατόπιν πενταπλασιάστηκαν.

Σε όλο δε τον αναπτυσσόμενο κόσμο η καλλιέργεια καθίσταται εξόχως δαπανηρή. Έχουμε φτάσει ήδη στο σημείο οι αγρότες να μειώνουν την παραγωγή τους. Οι υψηλές τιμές παραγωγού μεταφέρθηκαν σιγά-σιγά στις τιμές στα σούπερ μάρκετς. Παρόλα αυτά, κυβερνητικοί “παπαγάλοι” μας έλεγαν ότι όλο αυτό θα τελειώσει τον Δεκέμβριο 2021. Μόνο που αντί να τελειώσει, έγινε χειρότερο!

Αυτό που ζούμε είναι πολύ μεγάλη οικονομική κρίση και μάλιστα πρωτοφανής. Γιατί ενώ ξοδεύτηκαν τόσα χρήματα για να υποτάξουμε τον πληθωρισμό που ερχόταν με φόρα, δεν δόθηκε ούτε ένα σεντ στους αγρότες που θα μπορούσαν να σκοτώσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Έτσι σήμερα αποχωρούν κατά χιλιάδες από τον αγροτικό τομέα, ή μετατρέπονται από παραγωγούς της αγοράς σε οικιακούς παραγωγούς. Δηλαδή παράγουν, όχι για να προμηθεύουν την αγορά αλλά για να καλύπτουν τις οικογενειακές τους ανάγκες.

Κίνδυνος επισιτιστικής κρίσης

Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, τράπεζες και πανεπιστήμια “ανακάλυψαν” με ένα χρόνο καθυστέρηση, ότι το φαινόμενο της μείωσης της αγροτικής παραγωγής, κυρίως λόγω των αυξημένων τιμών στα λιπάσματα, έχει χτυπήσει ήδη την Αφρική. Αποτέλεσμα είναι να περιορίζεται ήδη η πρόσβαση 100.000.000 Αφρικανών σε βασικά τρόφιμα! Πιστεύει κανείς, άραγε, ότι αυτό δεν έχει ξεκινήσει να επηρεάζει και τις ευρωπαϊκές οικονομίες;

Εδώ και ένα χρόνο, η κρίση των λιπασμάτων πέρασε πλέον και στις ΗΠΑ. Εκεί συμβαίνει το εξής απίστευτο: Σε αγροτικές Πολιτείες όπως το Κάνσας, οι τιμές των λιπασμάτων με βάση το κάλιο και το φώσφορο έχουν διπλασιαστεί, ενώ οι τιμές των αζωτούχων λιπασμάτων έχουν τριπλασιαστεί και σύμφωνα με τελευταία δεδομένα βαίνουν προς τετραπλασιασμό! Οι δε Αμερικανοί καταναλωτές εδώ και δύο μήνες βλέπουν στα σούπερ μάρκετ τις τιμές των αγαθών να ανεβαίνουν.

Η αγροτική παραγωγή έχει πάψει να είναι ένα επικερδές επάγγελμα και η έξοδος πλέον είναι μαζική. Το ερώτημα δεν είναι αν θα έχουμε επισιτιστική κρίση, αλλά πότε και ποιους θα αφορά! Ειδικά τώρα, που οι αλυσίδες λιανικής έχουν ενημερώσει τις κυβερνήσεις στην ΕΕ ότι δεν μπορούν άλλο να κρατούν τις τιμές χαμηλά. Πράγμα για το οποίο έχει ενημερωθεί ήδη και ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Οι πρώτες ενδείξεις διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας προτρέπουν τους αγρότες να παράγουν “σπιτικά λιπάσματα” από περιττώματα ζώων και ανθρώπων, για τα οποία δεν χρειάζεται να περιγράψουμε πώς παρασκευάζονται! Και μάλιστα σε μια περίοδο που οι κυβερνήσεις επιβάλλουν περιοριστικά μέτρα και νέα υγειονομικά πρωτόκολλα.

Υπακούει άραγε η παρασκευή λιπασμάτων από ανθρώπινα περιττώματα σε κάποιο υγειονομικό πρωτόκολλο; Προφανώς όχι. Η 4η βιομηχανική επανάσταση απειλείται πλέον με επισιτιστική κρίση που θα ξεκινήσει στην διετία που διανύουμε και θα χτυπήσει βάρβαρα τα αδύναμα νοικοκυριά που από χώρα σε χώρα κυμαίνονται 15-40% του πληθυσμού με την Ελλάδα να ανήκει στις πιο επικίνδυνες Δυτικές χώρες, όπου κινδυνεύει το 1/3 των νοικοκυριών.

Ημιαγωγοί-τσιπς

Το δεύτερο προϊόν το οποίο διέρχεται δομική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες είναι το βασικό συστατικό του σύγχρονου πολιτισμού μας, οι ημιαγωγοί (semiconductors) τα γνωστά μας τσιπς! Σε παλιότερα άρθρα μου θα βρείτε πότε και πως εκδηλώθηκε το πρόβλημα, το οποίο προσπάθησε να λύσει ο Τραμπ και χλευάστηκε αδίκως. Τα τσιπς δεν υπάρχουν μόνο στους υπολογιστές και στα κινητά τηλέφωνα. Υπάρχουν σχεδόν παντού. Κυρίως χρησιμοποιούνται πλέον σε αεροσκάφη και αυτοκίνητα.

Ειδικά στα υβριδικά και στα ηλεκτρικά, τα οποία επί της ουσίας, είναι “υπολογιστές πάνω σε ρόδες”. Ο Τραμπ είχε εντοπίσει ότι το πρόβλημα βρίσκεται στο γεγονός ότι οι πατέντες κατά 75% ανήκουν σε εταιρίες με έδρα τις ΗΠΑ, αλλά η κατασκευή τους γίνεται εκτός ΗΠΑ. Στην αγορά μόνο των υπολογιστών, το 87% των τσιπς που βρίσκονται σε πλακέτες παράχθηκαν πέρυσι σε εργοστάσια της Ασίας, με ηγέτιδα την Ταιβάν όπου κατασκευάζεται πάνω από το 60% του συνόλου.

Το πρόβλημα της έλλειψης τσιπς που προέκυψε το 2020, υποβαθμίστηκε αρχικά και είχαν πει ότι το 2021 θα λυθεί. Αντί να λυθεί χειροτέρεψε κι αυτό, με τις γνωστές ανατιμήσεις στις τιμές υπολογιστών, κινητών και ανταλλακτικών που οδήγησαν ακόμα και σε ελλείψεις. Αυτό που δεν συζητήθηκε ήταν οι ελλείψεις τσιπς σε αυτοκίνητα, οχήματα, και αεροσκάφη. Και κυρίως δεν συζητήθηκε η έλλειψη τσιπς για ιατρικά μηχανήματα.

Ασία, Αμερική και τσιπάκια

Όποιος είναι στην αγορά πληροφορικής γνωρίζει καλά ότι η αγορά έχει διαλυθεί. Και ενώ ο Μπάιντεν έλεγε προεκλογικά ότι θα “σκοτώσει” την πολιτική Τραμπ, που ήθελε να επαναπατρίσει τα εργοστάσια τσιπ από την Ασία στην Αμερική, χρειάστηκε ένα χρόνο για να καταλάβει ότι η μεγαλύτερη αγορά στην χώρα κινδυνεύει άμεσα. Διότι η αγορά ημιαγωγών στις ΗΠΑ έχει ξεπεράσει εδώ και χρόνια ακόμα και την αγορά πετρελαίου σε συμμετοχή στο ΑΕΠ.

Έτσι, μετά τις “σφαλιάρες” από τους Big Tech, ανέκρουσε πρύμναν και δέχτηκε να προχωρήσει γρήγορα η πρόταση από το 2019 της εταιρίας Intel, η οποία θέλει να επενδύσει άμεσα 20 δισ. $ στην κατασκευή εργοστασίου τσιπς για τα προϊόντα της εντός ΗΠΑ. Ο Μπάιντεν ουσιαστικά σύρθηκε την προηγούμενη εβδομάδα στην αποδοχή της πρότασης αυτής με το αιτιολογικό ότι δίνει δουλειά σε Αμερικανούς. Ουσιαστικά όμως ήταν μια μετάπτωση στην πολιτική Τραμπ. Αλλά ακόμη κι αυτή η αλλαγή στην πολιτική θα αργήσει να κουμπώσει πάνω στην Αγορά, διότι το εν λόγω εργοστάσιο θα είναι έτοιμο αρχές του 2024.

Μόλις τώρα άρχισαν στον Λευκό Οίκο να κατανοούν ότι τα πράγματα αγρίεψαν. Με δεδομένη την επιθετικότητα των Κινέζων απέναντι στην Ταιβάν, αν στο διάστημα αυτό ξεσπάσει ένας πόλεμος Κίνας-Ταιβάν, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση, θα πάει πίσω δεκαετίες και μαζί της η αναπτυξιακή πορεία του πλανήτη. Η μεταφορά εργοστασίων από την Ασία στις ΗΠΑ αποτελεί πλέον στρατηγική επιλογή και του Μπάιντεν και άρα αποτελεί τμήμα της νέας πολιτικής των ΗΠΑ που εκφράζεται μέσω της στρατηγικής “Ινδο-Ειρηνικός”!

Εν κατακλείδι, προτρέπω το 2022 να στρέψουμε την προσοχή μας σε λιπάσματα και τσιπάκια. Αυτά θα καθορίσουν την φετινή πορεία των οικονομιών. Δυστυχώς η ΕΕ συμπεριφέρεται σαν παραγιός των ΗΠΑ. Παρατηρεί τις εξελίξεις χωρίς να αναλαμβάνει πρωτοβουλία. Όσο για την Ελλάδα, δεν θα μπω σήμερα στην βάσανο της ανάλυσης του αγροτικού κλάδου, αλλά θα επισημάνω μόνο ένα απαράδεκτο γεγονός. Είναι ντροπή με την επισιτιστική κρίση προ των πυλών, να εξάγουμε στρατηγικά αγροτικά προϊόντα και ειδικά σιτηρά στην Τουρκία και σε χώρες όπως η Τυνησία! Δεν υπάρχει κανείς να συντονίσει την Αγορά μπροστά σε αυτό που έρχεται;